Những người mắc bệnh khí phế thũng thường bị khó thở, ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống và năng suất làm việc. Tuy nhiên, một phương pháp mới được thực hiện tại Anh bằng cách đặt coil (đoạn dây kim loại nhỏ được cuộn lại) trong phế nang đã tỏ ra rất hiệu quả so với các biện pháp khác như ghép phổi hay giảm thể tích phổi và đặc biệt giúp người bệnh thoát khỏi triệu chứng khó thở ngày càng nặng dần do bệnh.
Như một con người mới
Ông Peter Fuller 68 tuổi, làm nghề lái xe hạng nặng (heavy goog vehicle-HGV) đã nghỉ hưu đến từ thành phố Southampton, Hampshire, Anh, có tiền sử hút thuốc lá nhiều năm (lên đến 40 điếu/ngày). Mặc dù biết thuốc lá có thể gây những nguy cơ với sức khỏe nhưng khi hút thuốc ông thấy giảm căng thẳng nên không đủ nỗ lực để từ bỏ. Chính điều này là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng khó thở mà ông phải nhập viện 3 năm trước. Qua chụp Xquang, bác sĩ chẩn đoán ông mắc bệnh khí phế thũng - một bệnh lý tại phổi thường gặp do hút thuốc lá với sự phá hủy các phế nang tại cuối của đường dẫn khí nhỏ nhất (tiểu phế quản). Điều này dẫn đến không khí mắc kẹt bên trong các phế nang bị hư hỏng làm cho việc trao đổi khí không diễn ra bình thường. Thời điểm đó, ông được chỉ định dùng bình oxy 16 giờ/ngày để tránh gây tổn hại đến não và gan do phổi không cung cấp đủ oxy cho cơ thể. Rồi ông được giới thiệu phương pháp mới - đặt coil trong lòng phế nang hỏng để các phế nang khỏe mạnh làm việc hiệu quả hơn. Đầu tiên, ông điều trị lá phổi bên phải với 7 cuộn coil. 3 giờ sau phẫu thuật, ông đã thấy sự thay đổi lớn trong cơ thể. Sáng hôm sau, ông trở về nhà và vội vã hút bụi, làm vườn như chưa từng mắc bệnh. 2 tháng sau, ông tiếp tục đặt coil tại các phế nang hư hỏng ở lá phổi trái. Giờ đây, phổi của ông đã hoạt động bình thường, ông cảm thấy mình giống như một con người mới. Nếu như trước đây ông cần phải thở oxy khi nói chuyện mười phút thì bây giờ ông có thể trò chuyện với hàng xóm trong 25 phút mà không cảm thấy bị khó thở.
Hình ảnh coli trong phế nang trên phim chụp Xquang.
Đặt coil trong phế nang thực hiện như thế nào?
Ở lá phổi khỏe mạnh, các túi nhỏ giống chùm nho được gọi là phế nang có chức năng chiết xuất oxy từ không khí đi vào phổi, sau đó được chuyển vào máu, gắn vào các hồng cầu làm cho máu động mạch có màu đỏ tươi đi nuôi cơ thể. Trong bệnh khí phế thũng, các phế nang bị phá hủy theo thời gian, các sợi tách giữa chúng cũng bị phá vỡ làm cho các phế nang thông nhau hình thành nên các phế nang lớn hơn. Điều này gây ra hiện tượng khó thở ở thì thở ra của người bệnh khí phế thũng do không khí được đưa vào đầy lá phổi nhưng lại bị mắc kẹt bên trong các phế nang đã bị kém đàn hồi và không chọn lọc được oxy, loại bỏ cacbonic. Các bác sĩ tại Bệnh viện Đại học Southamton đã tiếp cận biện pháp điều trị mới được gọi là RePneu. Biện pháp này sử dụng một cuộn dây (coil) nhỏ có chiều dài gấp đôi chiều dài chiếc kẹp giấy để đưa vào các phế nang hỏng giúp giảm thể tích phổi, làm cho người bệnh dễ thở hơn. Để thực hiện, các bác sĩ phải đặt một ống có gắn camera ở đầu xuống cổ họng để nhìn thấy hình ảnh khu vực hô hấp cần điều trị, sau đó đặt tiếp một ống khác để đưa cuộn dây vào vị trí xác định. Thông thường, khi ở trong ống, cuộn dây thẳng để dễ luồn nhưng khi tiếp cận phế nang hỏng, nó tự bám vào các mô bệnh, cuộn quanh và trùm lên giống như một mảnh vải có tác dụng giảm thể tích phổi, ngăn chặn không khí đi vào phần bệnh và cải thiện tính đàn hồi của phổi. Trong quá trình đặt coil khoảng 40 - 50 phút, người bệnh được gây mê toàn thân và số lượng coil sử dụng phụ thuộc vào mức độ tổn thương phổi. Người bệnh chỉ được đặt coil ở một bên phổi trong lần đầu tiên và phải đợi một vài tháng để xem kết quả cải thiện hơi thở như thế nào, nếu thành công thì mới tiếp tục chèn coil vào lá phổi còn lại.
Phế nang ở phổi bình thường và phổi bị khí phế thũng.
Lợi ích của biện pháp này là gì?
Bệnh khí phế thũng ảnh hưởng đến chất lượng sống của hàng triệu người trên cả thế giới. Khi mắc bệnh lý này, người bệnh thường được sử dụng thuốc giãn phế quản để cải thiện hơi thở. Ngoài ra, ghép phổi cũng là một biện pháp được đề nghị cho bệnh nhân dưới 65 tuổi có tổn thương nặng tại phổi nhưng đây là một phẫu thuật lớn, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và thiếu hụt nguồn hiến. Giảm thể tích phổi là cách tiếp cận mới hơn bằng cách phẫu thuật mở ngực để cắt bỏ các mô bị tổn thương với mục đích làm cho phổi nhỏ hơn, có độ đàn hồi tốt hơn. Tuy nhiên, phương pháp này cũng tiềm ẩn những nguy cơ nhất định, người bệnh phải nằm viện ít nhất 5 ngày và mất 3 tháng để hồi phục. Với phương pháp đặt coil này, người bệnh sẽ không phải phẫu thuật trong nhiều giờ nên thời gian nằm viện ngắn hơn, thời gian hồi phục cũng nhanh hơn. Một nghiên cứu được công bố trong tháng 4 năm 2015 trên tạp chí PLoS ONE kết luận rằng phương pháp đặt coil cung cấp cho bệnh nhân khí phế thũng những lợi ích có ý nghĩa lâm sàng, có nghĩa là họ đã được cải thiện chất lượng cuộc sống và tăng cường sức khỏe 1 năm sau khi điều trị. Hiện nay, phương pháp này chưa được áp dụng rộng rãi nhưng với những ưu điểm đã được chứng minh, nó sẽ ngày càng được mở rộng và điều trị cho nhiều người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nói chung và khí phế thũng nói riêng.