Trong dòng chảy của nhiều thể loại âm nhạc, đặc biệt là sự nổi lên của nhạc quốc tế và những thể nghiệm âm nhạc khác, dân ca vẫn có chỗ đứng riêng, vẫn luôn là món ăn tinh thần nuôi dưỡng tâm hồn Việt.
Trào lưu làm mới dân ca
Gần đây, ca khúc dân ca đồng bằng Bắc Bộ Bèo dạt mây trôi đã gây sốt trong cộng đồng người yêu nhạc Việt khi được hàng loạt ngôi sao nước ngoài chọn trình diễn trong các chương trình giao lưu văn hóa với Việt Nam. Nổi bật nhất phải kể đến hoàng tử nhạc pop nước Anh Shayne Ward trong đêm nhạc 12/4 tại Sân vận động Phú Thọ (quận 10, TP.HCM). Ngoài ra, một bản cover ca khúc này do hotgirl Thái Lan - Jannina được lưu hành trên mạng internet cũng nhận được sự quan tâm và khen ngợi của rất nhiều bạn trẻ. Đó là chưa kể đến hàng chục bản phối và hát Bèo dạt mây trôi theo nhiều phong cách khác nhau, từ các liền anh, liền chị ở vùng quan họ Bắc Ninh, Bắc Giang đến những ca sĩ trẻ như Anh Khang, Quang Thắng. Điều đó cho thấy sự hấp dẫn trong giai điệu của một bài dân ca tưởng đã quen thuộc nhưng hóa ra vẫn còn thu hút người biểu diễn cũng như người nghe nhạc nhiều lứa tuổi.
Một tiết mục trong Liên hoan hát ru, hát dân ca, cổ truyền năm 2014.
Mới đây, nằm trong khuôn khổ Những ngày châu Âu tại Việt Nam, dàn nhạc jazz trẻ Bavaria (LJJB) dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng Harald Rüschenbaum đã có một buổi biểu diễn thăng hoa tại Nhà hát Lớn Hà Nội tối ngày 9/5. Điều đặc biệt tại buổi biểu diễn này có lẽ là màn làm mới các bài dân ca Việt bằng điệu jazz tùy hứng của các nghệ sĩ người Đức. Những Inh lả ơi, Trống cơm hòa quyện với I wish you love, Found yours đã mang tới những hiệu ứng âm thanh độc đáo khiến khán giả vô cùng bất ngờ.
Cũng trong năm qua, Phương Mỹ Chi - “Cô bé hát dân ca” đã trở thành một hiện tượng của làng nhạc Việt. Sức hút của Phương Mỹ Chi cho thấy khán giả vẫn còn vô cùng tha thiết và mến mộ dân ca, những ca khúc mang âm hưởng dân ca mộc mạc, gần gũi, không trau chuốt màu mè, đã hiện diện trong đời sống con người từ ngàn xưa. Mới đây, chương trình Bài hát yêu thích một lần nữa xướng tên Phương Mỹ Chi với ca khúc mang âm hưởng dân ca Quê em mùa nước lũ cho giải Bài hát yêu thích nhất tháng. Như vậy, ca khúc của Phương Mỹ Chi đã giành chiến thắng đúp cho cả hai tháng là tháng 4 và tháng 5, kỷ lục của chương trình này.
Tôn vinh dân ca trong đời sống đương đại
Nhận thấy sự quan tâm và mến mộ của công chúng với dân ca, Liên hoan “Ca nhạc tuổi thơ” năm 2014 lần đầu tiên được báo Thiếu niên Tiền phong và Quỹ học bổng Vừ A Dính phối hợp với Hệ Âm nhạc – Thông tin – Giải trí (VOV3) của Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức năm nay sẽ lần đầu diễn ra với chủ đề “Thiếu nhi đàn và hát dân ca”. Liên hoan nhằm phản ánh phong trào ca hát rộng khắp của thiếu nhi cả nước, phát hiện và giới thiệu những mầm non tài năng âm nhạc, đồng thời tạo sân chơi trong sáng và bổ ích cho thiếu nhi, từ đó góp phần giáo dục tình yêu quê hương đất nước, gia đình, thầy cô và bạn bè cho các em. Giữa mê trận các cuộc thi âm nhạc với lựa chọn là các ca khúc quốc tế, Liên hoan “Ca nhạc tuổi thơ” năm 2014 là một sân chơi dân ca cho các em thiếu nhi.
Liên hoan hát ru, hát dân ca, cổ truyền TP.HCM lần I – 2014 cũng đã được tổ chức với mục đích khơi dậy phong trào hát ru, hát dân ca trong các tầng lớp phụ nữ, nâng cao hiệu quả hoạt động tuyên truyền, thu hút sự tham gia của đông đảo phụ nữ, góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Có thể nói, dân ca góp phần tạo dựng nên hình ảnh đặc trưng của người phụ nữ Việt Nam và liên hoan đã gây bất ngờ với khả năng hát ru, hò đối cũng như hát dân ca của nhiều chị em phụ nữ trẻ. Liên hoan đã không chỉ tạo nên một sân chơi ý nghĩa cho các chị em phụ nữ mà còn khơi dậy niềm yêu thích đối với hát ru, dân ca, khơi gợi niềm tự hào, nhất là của giới trẻ đối với những giá trị truyền thống của dân tộc.
Hầu hết những nhạc sĩ tài danh của Việt Nam đều chịu ảnh hưởng sâu sắc của các làn điệu dân ca trong sáng tác của mình. Đơn cử một trường hợp là nhạc sĩ Thuận Yến vừa mới qua đời ít lâu. Bàng bạc trong các ca khúc của ông là âm hưởng của dân ca Bắc bộ và đặc biệt là dân ca xứ Nghệ - quê hương của NSƯT Hồ Thanh Hương - người bạn đời của ông. Lại nói về dân ca xứ Nghệ, chỉ năm ngoái thôi, Dân ca ví, giặm Nghệ An - Hà Tĩnh đã vinh dự được đón nhận bằng Di sản văn hóa cấp Quốc gia, đồng thời được đề cử là Di sản văn hóa phi vật thể thế giới.
Rõ ràng dân ca đã chứng tỏ được giá trị không bao giờ cũ, là món ăn tinh thần nuôi dưỡng tâm hồn Việt nhiều thế hệ. Và cũng chính vì thế, những động thái nhằm giới thiệu, tôn vinh dân ca Việt Nam trong nước và ra quốc tế vô cùng đúng đắn và được lòng công chúng.
Yến Quỳnh
