Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về phân định đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp: Cấp tỉnh gồm tỉnh, thành phố; cấp xã gồm xã, phường và đặc khu (ở hải đảo); đối với đơn vị hành chính kinh tế - đặc biệt giữ như quy định hiện hành do Quốc hội quyết định thành lập.

Toàn cảnh phiên họp.
Theo bà Phạm Thị Thanh Trà, chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã đều tổ chức HĐND và UBND để bảo đảm bộ máy chính quyền thống nhất, hoạt động thông suốt từ Trung ương đến cấp xã. Bên cạnh đó, Luật cũng sửa đổi các quy định về đẩy mạnh phân quyền, phân cấp, ủy quyền và nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã.
Đối với chính quyền địa phương cấp xã: Quy định về cơ cấu tổ chức của HĐND và UBND cấp xã (xã, phường, đặc khu): HĐND cấp xã có 2 ban là Ban Pháp chế và Ban KT-XH; UBND cấp xã được tổ chức các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác hoặc bố trí các chức danh công chức chuyên môn để tham mưu, giúp UBND cấp xã quản lý ngành, lĩnh vực trên địa bàn phù hợp với quy mô của đơn vị hành chính cấp xã (mới) theo quy định của Chính phủ. Bộ trưởng Bộ Nội vụ đề xuất Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2025.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà.
Thẩm tra nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban PL&TP của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đề nghị, UBTVQH cho phép trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua dự án Luật này tại Kỳ họp thứ 9 theo quy trình tại một kỳ họp và theo trình tự, thủ tục rút gọn. Đồng thời đề nghị Chính phủ làm rõ, đề xuất phương án xử lý các vấn đề được cơ quan thẩm tra nêu; chủ động báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của cấp có thẩm quyền về quy định liên quan đến việc lấy phiếu tín nhiệm tại HĐND cấp xã trong dự thảo Luật trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua.
Thảo luận tại phiên họp, các ý kiến nhất trí việc sửa đổi cơ bản, toàn diện Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành. Dự thảo Luật bảo đảm phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và các nội dung đang được dự kiến sửa đổi, bổ sung trong Hiến pháp năm 2023, cụ thể hóa các yêu cầu, định hướng về thực hiện mô hình địa phương 2 cấp…

Các đại biểu tham gia phiên họp.
Bên cạnh đó, do dự thảo Luật có các điều, khoản liên quan trực tiếp đến quy định của Hiến pháp năm 2013 và một số luật đang trong quá trình nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung và trình xem xét, thông qua đồng thời trong Kỳ họp thứ 9 này.
Đồng thời, các đại biểu cũng góp ý vào một số nội dung cụ thể liên quan tới quy định UBND cấp xã có thẩm quyền phân cấp cho cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp mình; số lượng đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp xã; quy định chuyển tiếp trong dự thảo Luật;... Trong đó, lưu ý về yêu cầu đảm bảo xây dựng chính quyền cấp xã gần dân, sát dân.
Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, UBTVQH đánh giá cao Chính phủ, cơ quan chủ trì soạn thảo đã chủ động, tích cực, trách nhiệm trong việc chuẩn bị hồ sự dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi); Ủy ban PL&TP đã tiến hành thẩm tra nghiêm túc, khẩn trương, thể hiện rõ quan điểm trên toàn diện các vấn đề Hồ sơ, Tờ trình nêu. Hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo trình tự, thủ tục rút gọn.