(SKDS) - Tuy không gây chết người nhưng chứng đại tiện không tự chủ gây nhiều phiền toái cho bệnh nhân. Bệnh gây khó chịu, ngứa ngáy, kích thích, viêm nhiễm, đau đớn vùng hậu môn trực tràng, làm người bệnh nhân không tập trung khi làm việc, mặc cảm tự ti, khó hòa nhập xã hội, thậm chí gây trầm cảm nặng và có trường hợp có ý định tự sát.
Thế nào là đại tiện không tự chủ?
Đại tiện không tự chủ là tình trạng phân từ trực tràng són ra ngoài liên tục khi người bệnh đang làm việc, khi vui chơi giải trí hoặc cả khi nghỉ ngơi mà không có hoặc rất ít cảm giác mót rặn. Nếu ở mức độ nhẹ, số lượng phân ra ngoài rất ít chỉ làm bẩn đồ lót là chủ yếu. Trường hợp này đa số bệnh nhân chịu đựng được. Nếu đại tiện không tự chủ hoàn toàn, số lượng phân ra ngoài nhiều sẽ khiến bệnh nhân thực sự khó chịu và khổ sở.
Đại tiện không tự chủ có thể kèm với các bệnh lý đường tiêu hóa khác như tiêu chảy, táo bón, chướng bụng đầy hơi… Tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ cao hơn nam giới.
 Ung thư trực tràng là một nguyên nhân gây đại tiện không tự chủ. |
Nguyên nhân
Một số yếu tố nguy cơ Có một số yếu tố nguy cơ liên quan đến chứng đại tiện không tự chủ như tuổi cao. Đại tiện không tự chủ thường gặp ở người lớn, nhất là những người có kèm hội chứng tiểu tiện không tự chủ hoặc những người già có sa sút trí tuệ (bệnh Alzheimer). Tổn thương thần kinh ở các bệnh lý mạn tính như đã mô tả ở trên, các sang chấn thể chất và tinh thần nhiều khi cũng để lại hậu quả là chứng đại tiện không tự chủ. |
Tiêu chảy cũng là nguyên nhân thường gặp của chứng đại tiện mất tự chủ do phân lỏng nên khó bị giữ lại trực tràng hơn phân rắn. Tiêu chảy kéo dài cũng có thể làm giảm trương lực cơ trực tràng và cơ thắt hậu môn do mất kali. Cơ thắt hậu môn có vai trò rất quan trọng trong việc giữ phân trong trực tràng. Nếu cơ thắt này bị tổn thương sẽ không đủ trương lực để giữ phân lại (cho đến khi xấp xỉ 300g mới có phản xạ đại tiện) khiến cho phân són ra ngoài. Tổn thương cơ thắt hậu môn thường gặp ở phụ nữ sau sinh, đặc biệt khi thai nhi có trọng lượng lớn hoặc phải dùng thủ thuật như forceps hoặc cắt tầng sinh môn.
Một số bệnh lý khác cũng là căn nguyên của chứng đại tiện mất tự chủ như sa trực tràng, thoát vị trực tràng vào âm đạo ở phụ nữ, các búi trĩ lớn ngăn cản quá trình đóng mở của cơ thắt hậu môn…
 Người bệnh nên ăn nhiều thực phẩm nhuận tràng và uống nhiều nước. Ảnh: TL |
Điều trị đại tiện không tự chủ
Người bị chứng đại tiện không tự chủ nên thay đổi chế độ ăn (ví dụ như ăn các thực phẩm nhuận tràng chống táo bón), duy trì một chế độ ăn hợp lý, ăn làm nhiều bữa nhỏ, ăn vừa đủ một lượng chất xơ, uống nhiều nước, tập thói quen đại tiện vào một giờ nhất định, giữ cho vùng hậu môn, trực tràng luôn khô ráo bằng bột talc, vệ sinh sạch sẽ, mặc đồ lót mềm chất liệu sợi bông,…
Tiến sĩ, Bác sĩ Vũ Đức Định