Bé T.M.K. (huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang) chào đời ở tuần thứ 34 của thai kỳ với cân nặng 1,9kg và bị suy hô hấp nặng, bé được đưa về Khoa Sơ sinh - BV Sản Nhi Bắc Giang để chăm sóc đặc biệt và duy trì thở máy.
Tuy nhiên, khi vừa sinh ra trái tim non đã bị khiếm khuyết "còn ống động mạch" kích thước lớn. Còn ống động mạch thường gặp ở trẻ đẻ non. Khi ống động mạch không tự đóng lại sẽ phải điều trị nội khoa bằng thuốc và can thiệp phẫu thuật khi phương pháp nội khoa thất bại.
Với bé M. K., trong quá trình nuôi dưỡng, qua siêu âm, thăm khám, các bác sĩ nhận thấy ống động mạch của bé không đóng lại dù đã được điều trị nội khoa tích cực bằng thuốc.
Các bác sĩ tiến hành phẫu thuật tim kín thắt ống động mạch cho bệnh nhi.
Sau 10 ngày được chăm sóc đặc biệt tại Khoa Sơ sinh, tình trạng của bé vẫn không cải thiện, trẻ không cai được máy thở, thất trái - nhĩ trái giãn, còn ống động mạch kích thước lớn đường kính 5,5 mm, trẻ có dấu hiệu suy tim và tăng áp phổi.
Với trường hợp này cần phải phẫu thuật sớm vì bệnh còn ống động mạch nếu để kéo dài sẽ gây ra nhiều biến chứng và có thể dẫn tới nguy cơ tử vong cho trẻ.
Can thiệp bằng ngoại khoa là giải pháp bắt buộc và cũng là cơ hội sống duy nhất đối với bé.
Nhận thấy đây là một trường hợp phức tạp và có nhiều nguy cơ vì bệnh nhi còn quá nhỏ, vừa tròn 10 ngày tuổi, hơn nữa lại sinh thiếu tháng với cân nặng thấp, vì vậy dưới sự chỉ đạo của giám đốc BV, các bác sĩ đã hội chẩn liên khoa: Khoa Ngoại, Khoa Dịch vụ Y tế tự nguyện, Khoa Phẫu thuật Gây mê hồi sức và Khoa Cấp cứu, Hồi sức tích cực và Chống độc….
Sau khi cân nhắc tất cả các yếu tố nguy cơ, ngày 11/8/2022, các bác sĩ đã quyết định tiến hành phẫu thuật tim kín thắt ống động mạch, phương pháp gây mê nội khí quản cho trẻ.
Khi phẫu thuật, các bác sĩ rạch da đường mổ sau bên trái qua khoang liên sườn III vào màng phổi trung thất sau, quan sát thấy ống động mạch lớn kích thước phía động mạch chủ 6 mm, phía động mạch phổi 5 mm, chiều dài ống động mạch 5 mm.
Ống động mạch kích thước lớn đường kính 5,5mm.
Kẹp thử ống động mạch thấy huyết áp động mạch tăng lên thêm 8 mmHg, các bác sĩ tiến hành thắt ống động mạch bằng chỉ Ethibond 3-0 và 02 sợi chỉ Prolene 5-0. Tiếp đó, đặt dẫn lưu màng phổi trái, hút dẫn lưu áp lực âm liên tục 10 cmH20, đóng đường mở màng phổi trung thất sau, khép sườn và đóng thành ngực các lớp theo giải phẫu.
Sau hơn 1 giờ căng thẳng trong phòng mổ, ca phẫu thuật thắt ống động mạch cho trẻ sơ sinh 10 ngày tuổi đã thành công tốt đẹp, mạch, huyết áp và nhịp tim bệnh nhi ổn định.
Sau khi trải qua ca đại phẫu, bệnh nhi được theo dõi sát tại Phòng Hồi sức tích cực - Khoa Cấp cứu, Hồi sức tích cực và Chống độc của BV 1 ngày và được chuyển về Khoa Sơ sinh để tiếp tục theo dõi, chăm sóc.
Bé M.K. nặng 1,9kg được hồi sức tích cực sau ca đại phẫu.
Sau 7 ngày phẫu thuật, bé M. K. được cắt chỉ vết mổ, kiểm tra tình trạng của trẻ thấy có tiến triển tốt. 10 ngày sau cuộc đại phẫu, trẻ đã cai được máy thở, tự thở kết hợp nuôi dưỡng qua ống Sonde dạ dày và sẽ được xuất viện khi tình trạng sức khoẻ hoàn toàn ổn định.
BS CKI Nguyễn Minh Cường - Phó giám đốc BV, phẫu thuật viên chính cho bệnh nhi cho biết: "Việc phẫu thuật tim ở trẻ sơ sinh nhẹ cân, non tháng thường gặp rất nhiều khó khăn, thầy thuốc phải chuẩn bị sẵn các biện pháp dự phòng.
Bên cạnh đó, các bác sĩ không chỉ chuẩn bị kỹ quá trình gây mê hồi sức, đặt ống nội khí quản, kiểm soát huyết động, kiểm soát các thông số máy thở phức tạp mà từng thao tác phẫu thuật cũng phải hết sức tỉ mỉ và thận trọng, đòi hỏi bác sĩ phải có trình độ chuyên môn vững bởi với trẻ sơ sinh non tháng tổ chức cơ tim và tổ chức phần mềm của bé còn non nớt, phẫu trường hẹp, nếu không tỉ mỉ, thận trọng làm vỡ ống động mạch có thể khiến trẻ bị ngừng tim ngay lập tức".
Hiện nay, ngành phẫu thuật tim đã có những phát triển vượt bậc về chẩn đoán và điều trị, có thể điều trị nhiều bệnh lý tim bẩm sinh phức tạp và đạt kết quả tốt, trẻ có thể được phẫu thuật ngay từ khi còn rất nhỏ ở giai đoạn sơ sinh để phát triển khoẻ mạnh như những bạn đồng trang lứa khác.
Đặc biệt, bắt nhịp xu hướng của nền y học trên Thế giới cũng như tại Việt Nam, Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang - Bệnh viện tuyến tỉnh đầu tiên nhận chuyển giao thành công kỹ thuật mổ tim ít xâm lấn qua đường nách thay vì mổ giữa xương ức bởi những điểm vượt trội mà phương pháp này mang lại trong phẫu thuật bệnh lý tim mạch như: tính thẩm mỹ cao, sẹo mổ nhỏ; trẻ ít bị đau hơn, ít mất máu nên ít phải truyền máu; nhanh liền vết mổ, tránh biến chứng viêm xương ức; giảm thời gian phải hồi sức sau mổ và nhanh hồi phục sức khỏe.
Việc triển khai thành công phương pháp mổ tim ít xâm lấn qua đường nách cũng là bước ngoặt đánh dấu sự phát triển chuyên ngành phẫu thuật tim của Bệnh viện sau 07 năm triển khai kỹ thuật mổ tim theo Đề án Bệnh viện vệ tinh. Bệnh nhi K. là ca thứ 243 được phẫu thuật tim thành công tại Bệnh viện.
Phó Giám đốc Nguyễn Minh Cường cũng đưa ra khuyến cáo rằng: Nếu được phát hiện và can thiệp sớm, 98% bệnh nhi tim bẩm sinh có thể chữa được và trở về cuộc sống như người bình thường.
Với những trẻ đã được phẫu thuật tim bẩm sinh cần có chế độ chăm sóc, dinh dưỡng đặc biệt sau phẫu thuật, bởi vậy các bậc phụ huynh cần tuyệt đối tuân theo chỉ định của bác sĩ để tránh những biến chứng có thể xảy ra.
Thường xuyên cho trẻ đi tái khám định kỳ 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng hoặc 1 năm/lần cho tới khi sức khoẻ trẻ hoàn toàn ổn định.
Với các bà mẹ mang thai nên đi sàng lọc trước sinh ngay khi bé còn trong bụng mẹ tại các cơ sở y tế có đầy đủ trang thiết bị hiện đại phát hiện tim bẩm sinh để phát hiện sớm bệnh lý và định hướng xử trí trong khi sinh hoặc điều trị sau khi trẻ sinh ra.
Bên cạnh đó, ngoài thăm khám lâm sàng bởi các bác sĩ sơ sinh, việc sàng lọc sau khi sinh bằng các xét nghiệm, thăm dò chức năng (siêu âm tim, điện tim, X.quang) cũng rất quan trọng nhằm phát hiện và đưa những trường hợp bị bệnh tim bẩm sinh vào danh sách theo dõi, khám định kỳ và thực hiện chỉ định mổ ở thời điểm thích hợp, tránh những biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra.
