(Nguyễn Thành An - Bà Rịa)
Tổn thương tại thận hay rối loạn ngoài thận đều có khả năng gây ra tình trạng bài tiết nước tiểu quá mức bình thường hay đa niệu. Có hai lý do tại thận thường gặp gây ra đa niệu đó là tình trạng xơ thận và tế bào ống thận giảm nhạy cảm với hoóc-môn ADH.
Xơ thận đa số gặp ở người lớn tuổi (hiện tượng lão hóa) hoặc ở bệnh nhân viêm kẽ thận, bể thận mãn tính. Ngoài thận thì có hai nhóm nguyên nhân gây đa niệu: đa niệu thẩm thấu và bệnh đái tháo nhạt. Đa niệu thẩm thấu gặp ở bệnh đái tháo đường, truyền dịch manitol, thuốc lợi tiểu…
Ngoài đái tháo đường gây đái nhiều thì một số tình trạng khác cũng có thể xảy ra như đái tháo nhạt hoặc do tâm thần.
Đái tháo nhạt là bệnh gây nên do giảm sản xuất ADH của tuyến yên làm giảm tái hấp thu nước ở ống thận dẫn đến bài tiết lượng lớn nước tiểu (nước tiểu có tỉ trọng thấp). Bất kỳ lý do gì gây tổn thương đến thùy trước tuyến yên đều là nguyên nhân gây bệnh đái tháo nhạt. Bệnh có thể gặp ở bất kỳ tuổi nào, nhưng gần 1/3 gặp ở tuổi thiếu niên, nam nhiều hơn nữ. Người bệnh tiểu nhiều từ 3 - 8 lít nước tiểu một ngày (nhiều trường hợp đến 30 lít), buộc bệnh nhân uống một lượng nước tương đương. Những bệnh nhân này uống nhiều và khát suốt ngày đêm. Da bệnh nhân khô và không tiết mồ hôi, người gầy, ăn kém do mệt mỏi…
Đái tháo nhạt do thận là một bệnh bẩm sinh do tế bào thận không nhạy cảm với ADH (dù nồng độ hoóc-môn này bình thường). Hầu hết bệnh gặp ở trẻ em (thường là nam), do thiếu bẩm sinh men hyaluronidase nên tế bào ống thận không phản ứng với ADH, đây là bệnh di truyền gen lặn, mẹ truyền cho con trai. Để phân biệt với đái tháo nhạt nêu trên, người ta tiêm ADH cho bệnh nhân (nếu không có tác dụng giảm số lượng nước tiểu là đái tháo nhạt do thận).
Ngoài ra còn gặp tình trạng uống nhiều do tâm thần, do rối loạn thần kinh chức năng, gặp ở nữ nhiều hơn, uống nhiều, tiểu nhiều từng đợt không thường xuyên. Do bệnh nhân uống nhiều nên dẫn đến tiểu nhiều, nếu bị rối loạn này lâu ngày sẽ gây khó phân biệt với đái tháo nhạt.