Càng trong thời kỳ cách ly, phong tỏa, báo chí điện tử càng lên ngôi.
Số lượng người đọc đăng ký trả tiền cho báo điện tử tăng - đây có phải là “liều thuốc” chữa bách bệnh?
Báo chí đang trải qua một thời kỳ suy giảm kéo dài. Trong nhiều năm trở lại đây xu thế báo chí vẫn không thay đổi, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 hoành hành khắp nơi. Trong khi báo in ngày càng thoái trào, người đọc giờ tìm tới các tờ báo điện tử, trang tin điện tử mà chỉ với một chiếc máy tính hoặc điện thoại, người đọc cũng dễ dàng tiếp cận với tin tức. Thời buổi cách ly khiến cả tỷ người trên trái đất phải ở nhà, sống cách xa nhau, điều duy nhất có thể kết nối họ với thế giới chính là báo chí. Đây là nguyên nhân số lượng đăng ký đọc và trả tiền trên báo điện tử gia tăng mạnh trong thời gian qua.
Nhưng liệu có phải là “liều thuốc” đủ mạnh chữa căn bệnh khó khăn của báo chí nói chung? Bởi bất cứ tờ báo nào, muốn tồn tại vẫn phải trả tiền cho nhà báo và bài viết. Tình hình dịch bệnh khiến hàng loạt doanh nghiệp lâm vào cảnh khó khăn do không thể duy trì hoạt động bình thường và nguồn cắt giảm đầu tiên của doanh nghiệp thường là chi phí quảng cáo. Thống kê 3 tháng đầu năm của tờ Times, quảng cáo báo in giảm gần 21%, dự báo quý II/2020, quảng cáo của tờ báo này còn giảm tiếp từ 50-55%. Trong thời kỳ dịch bệnh COVID-19, có hay không những tờ báo phải giảm lương, sa thải phóng viên hay áp dụng các biện pháp “thắt lưng buộc bụng” để tồn tại? Điều này xảy ra nhiều hơn mọi người tưởng.
Trong bối cảnh khó khăn của đại dịch, cộng với suy giảm kinh tế, tín hiệu tích cực duy nhất cho thấy, số lượng người đọc trên báo điện tử Times tăng mạnh. Tính đến tháng 4, Times đã có tới 6 triệu người đăng ký với hơn 5 triệu người đồng ý trả tiền để truy cập các bài viết. Chỉ trong quý 1 của năm 2020, Times có gần 600.000 tài khoản đăng ký mới - đây là số lượng đăng ký cao nhất trong lịch sử của tờ báo này.
Giám đốc điều hành Vox Media - ông Jim Bankoff nhận định, trước đây, khi thị trường quảng cáo trên báo chí phát triển mạnh, các tờ báo tạo ra nhiều kênh miễn phí để người đọc dễ tiếp cận hơn. Nhưng giờ đây khi mạng xã hội lên ngôi, việc quảng cáo trên báo không còn là kênh duy nhất doanh nghiệp tiếp cận người tiêu dùng, chiến lược của báo chí phải thay đổi. Đa dạng hóa kênh thông tin tiếp cận với độc giả kể cả thông tin mà người đọc phải trả tiền là chiến lược của Vox Media.
Đọc báo trả tiền có trở thành xu hướng phát triển của báo chí?
Tương lai của ngành báo chí điện tử
Đọc báo trả tiền dường như sẽ là đường hướng tương lai của báo chí, nhất là báo chí trên nền tảng số. Theo Giám đốc điều hành tờ Times - Meredith Kopit Levien, người đọc sẽ tập trung vào các “ông lớn”, tại Mỹ có thể hình dung ra phía trên cùng của kim tự tháp là 3 tờ báo lớn nhất của Mỹ như Times, Washington Post, hay Wall Street Journal. Sau đó mới đến các công ty truyền thông thường là các báo cỡ nhỏ. Nhưng xu hướng đọc báo trả tiền đang dần chiếm hữu trên thị trường kể cả những tờ như: Politico, Business Insider...
Giám đốc điều hành của Times tiết lộ, 60% tổng doanh thu của tờ Times lên tới gần 2 tỷ USD đến từ độc giả. Trong thời kỳ hậu khủng hoảng như COVID-19 hiện nay, nếu chỉ phụ thuộc vào quảng cáo là “điều không thể”. Để không phải phụ thuộc quá nhiều vào nó thì tốt nhất nên tránh xa nó, bà Levien nói. Bà Levien rất lạc quan về tương lai phát triển của báo chí trả phí. Theo bà, trong 185 triệu người Mỹ đọc tin tức có 24-25 triệu người cho biết sẵn sàng trả tiền để đọc tin tức. Nên việc tạo ra một môi trường cho báo chí kỹ thuật số trả tiền vẫn còn đất để phát triển.
Thực tế thời gian qua, số lượng đọc báo trả tiền trên nền tảng số đang gia tăng đáng kể không chỉ ở Mỹ mà cả ở Pháp như tờ Les Echos (tăng 4,21%) và Le Monde (tăng 11,74%) trong tháng 4. Vấn đề đặt ra hiện nay là làm sao để giữ chân người đọc đã mua báo điện tử ở lại với tờ báo của mình chính là một trong những thách thức của những nhà quản lý. Bởi trong thời gian cách ly xã hội do đại dịch COVID-19, nhu cầu thông tin tăng vọt, nhưng khi cuộc sống dần trở lại với trạng thái bình thường, nhu cầu này cũng bị tụt xuống.
Nhiều nhà quản lý và phân tích kinh tế báo chí cho rằng, tiết giảm chi phí là cách “thông minh” các tờ báo số nên hướng tới. Ví dụ như trong thời kỳ dịch bệnh vừa qua, các mô hình làm việc từ xa đã chứng tỏ rất hiệu quả kể cả trong lĩnh vực báo chí. Nếu làm được các tòa soạn sẽ tiết kiệm được khoản chi phí lớn trong thời buổi khó khăn này.
Đem lại lợi ích cho độc giả có thể trở thành mục tiêu sống còn của chính tờ báo. Báo in đang dần nhường bước cho báo điện tử trong thời đại mọi thứ đều được số hóa. Nhưng ngay cả trên “mặt trận” công nghệ, báo điện tử cũng đang phải cạnh tranh khốc liệt với nhau và với mạng xã hội. Lựa chọn cho mình một chiến lược và một con đường để phát triển không phải tất cả các tờ báo đều giống nhau...?