Đại dịch COVID-19 ảnh hưởng tới nhiều hoạt động phòng chống lao ở Việt Nam

Đại dịch COVID-19 gây ra nhiều hậu quả nặng nề trong phòng chống lao

Giám đốc BV Phổi Trung ương, Chủ nhiệm Chương trình phòng chống lao Quốc gia PGS.TS Nguyễn Viết Nhung  chia sẻ với phóng viên, trong mấy năm trở lại đây, cả thế giới tập trung nguồn lực chống COVID-19, các hoạt động khác bị đẩy lùi về phía sau trong đó có cả việc phòng chống lao. 

Thực tế tại BV Phổi Trung ương, nhiều hậu quả nặng nề do bệnh lao đã xuất hiện trở lại. Năm 2021, Việt Nam có tới 25.000 người mắc bệnh lao không được phát hiện. Đại dịch COVID-19  đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động phòng chống lao, số người tới các cơ sở y tế phát hiện lao giảm mạnh, nhiều địa phương đã chuyển công năng Bệnh viện chuyên khoa lao và bệnh phổi sang điều trị Covid – 19, người bệnh lao không biết đến đâu để chẩn đoán, phát hiện, điều trị, làm gia tăng nguồn lây lao trong cộng đồng, tăng số người mắc và tử vong...

"Mục tiêu của năm nay là phải phát hiện nhiều nhất số người mắc lao, bù đắp cho chỉ tiêu của năm 2021….  Chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam nghĩa là tránh đi cái chết không đáng có của hơn 10.000 người một năm, giúp cho hàng trăm ngàn gia đình không phải lo lắng vì có người mắc lao", PGS.TS Nguyễn Viết Nhung nói.

Trên thế giới, bệnh lao vẫn là một trong những căn bệnh truyền nhiễm gây tử vong cao. Mỗi ngày có hơn 4.100 người chết vì bệnh lao và gần 28.000 người mắc. Kể từ năm 2000, với những nỗ lực toàn cầu nhằm chống lại bệnh lao, ước tính khoảng 66 triệu người đã được chữa khỏi.

Tuy nhiên, với sự xuất hiện của đại dịch COVID-19 đã đảo ngược từ 5-8 năm tiến bộ trong việc cung cấp các dịch vụ lao thiết yếu và giảm gánh nặng bệnh lao trên toàn cầu. Tác động rõ ràng nhất là sự sụt giảm đáng kể trên toàn cầu về số lượng bệnh nhân mới được phát hiện. Con số này giảm từ 7,1 triệu người năm 2019 xuống 5,8 triệu người năm 2020, giảm 18% so với mức năm 2019 và thấp hơn rất nhiều so với con số khoảng 9,9 triệu người ước tính mới mắc lao năm 2020. Các mục tiêu phòng chống lao toàn cầu đến năm 2020 hầu hết đều chưa đạt được. Việc giảm khả năng tiếp cận với chẩn đoán và điều trị lao đã dẫn đến gia tăng số ca tử vong do lao.

Việt Nam hiện vẫn là nước có gánh nặng bệnh lao cao, là một trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Có hơn 172.000 người người mắc bệnh lao và 10.400 người chết vì bệnh lao (báo cáo WHO 2020). Trong đó, 63% bệnh nhân lao thường, 98% bệnh nhân lao kháng thuốc và gia đình đối mặt với những chi phí lớn cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh lao. Đáng chú ý, 70% người mắc lao  trong độ tuổi lao động. Vì vậy, lao thực sự là một vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế từng gia đình.

Hàng năm, cả nước phát hiện và đưa vào điều trị hơn 100.000 người mắc lao. Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân được phát hiện và báo cáo mới chỉ đạt 60%, có nghĩa là có tới 40% số bệnh nhân lao chưa được phát hiện và hoặc được phát hiện nhưng chưa được báo cáo trong cộng đồng.

Phát hiện lao sớm giúp cứu sống người bệnh đồng thời giảm nguồn lây ra cộng đồng

Theo Chủ nhiệm Chương trình phòng chống lao Quốc gia, năm nay, Chương trình phòng chống lao quốc gia đưa ra mục tiêu là 20 triệu phụ nữ trong 20 triệu gia đình có kiến thức thực hành bảo vệ gia đình họ không mắc lao cũng như có hiểu biết về  COVID-19  và  hậu COVID-19.  Bởi đây là 2 căn bệnh có nhiều điểm tương đồng, với nhiều triệu chứng tương tự nhau. Chi hội Phụ nữ sẽ là nòng cốt trong công tác tuyên truyền hướng dẫn phòng, chống lao đến từng hội viên Hội Phụ nữ Việt Nam trong toàn quốc.  Khi người dân xuất hiện triệu chứng sẽ dễ dàng tìm đến các cơ sở y tế để được phát hiện sớm bệnh lao.

Bên cạnh đó, các cơ sở y tế đóng vai trò quan trọng, cung cấp các dịch vụ thân thiện, có chất lượng giúp người dân phát hiện sớm bệnh lao. PGS.TS Nguyễn Viết Nhung nhấn mạnh: "Chương trình phòng chống lao quốc gia sẽ có hướng dẫn  để tăng cường phát hiện bệnh lao trong bối cảnh cụ thể như hiện nay". Thực tế là vẫn  còn 11  tỉnh  giao  bệnh viện chuyên khoa chỉ điều trị COVID-19, điều này làm giảm năng lực trong hoạt động phòng chống lao ở các địa phương.

COVID-19 và lao đều là 2 căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, lây lan qua không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe con người nhưng bệnh lao vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Bệnh lao là kẻ giết người thầm lặng. Không ai bị mắc lao mà tử vong ngay, bệnh thường kéo dài âm thầm và phát hiện muộn. Từ khi phát bệnh đến khi tử vong thì đã lây sang rất nhiều người khác. Vì vậy, phát hiện sớm, chủ động truy vết không những cứu sống cho người bệnh mà còn giảm nhanh nguồn lây lan cho cộng đồng và giảm nhanh dịch tễ bệnh lao.

Phòng chống lao giống với tinh thần phòng chống COVID-19

SKĐS - Thứ trưởng Bộ Y tế, PGS. TS Nguyễn Trường Sơn cho rằng, Việt Nam là một trong 30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao và là một trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Cần sự vào cuộc của toàn xã hội, phòng chống lao giống với tinh thần phòng chống COVID-19, Việt Nam chắc chắn sẽ đạt được mục tiêu chấm dứt bệnh lao vào năm 2030.