1. Tác dụng của dạ dày lợn
Theo Đông y, dạ dày lợn có tác dụng:
1.1 Kiện Tỳ, ích Vị (bổ tỳ vị, tăng cường tiêu hóa)
Đông y cho rằng dạ dày lợn "dĩ tạng bổ tạng" (lấy tạng bổ tạng), có tác dụng trực tiếp bồi bổ cho tỳ vị (hệ tiêu hóa) của con người. Bên cạnh đó, dạ dày lợn còn giúp tăng cường chức năng tiêu hóa, hấp thu, hỗ trợ chứng ăn không ngon, đầy bụng, khó tiêu, tỳ vị hư nhược; thường được dùng cho người gầy yếu, suy nhược, trẻ em chậm lớn do kém hấp thu.
1.2 Bổ khí huyết, tăng cường thể chất
Dạ dày lợn có tính bình (ôn hòa), vị ngọt (cam), có tác dụng bổ khí huyết, tăng cường thể lực; thích hợp cho người mới ốm dậy, người già thể trạng suy yếu, phụ nữ sau sinh bị hư nhược.
Dạ dày lợn tính bình, vị ngọt có tác dụng bổ khí huyết, tăng cường thể lực.
1.3 Chỉ khát
Một số sách cổ như "Bản thảo cương mục" của Lý Thời Trân ghi nhận dạ dày lợn có tác dụng "bổ trung, ích khí, chỉ khát". Điều này hữu ích cho chứng khô miệng, khát nước do âm hư (thiếu dịch cơ thể).
1.4 Cố tinh, chỉ đái (cầm mồ hôi, tiểu đêm)
Khi kết hợp với các vị thuốc khác (như hạt sen, phúc bồn tử...), dạ dày lợn được dùng chữa di tinh, mộng tinh, tiểu đêm nhiều lần, đái dầm ở trẻ em, do có tác dụng bổ thận và cố sáp.
1.5 Hỗ trợ chữa viêm loét dạ dày (vị quản thống)
Trong dân gian và một số bài thuốc, dạ dày lợn hầm với bạch cập, hạt sen... được dùng để hỗ trợ bồi bổ và phục hồi niêm mạc dạ dày. Tuy nhiên, đây là phương pháp hỗ trợ, không thay thế được thuốc đặc trị.
2. Một số món ăn - bài thuốc từ dạ dày lợn
Dạ dày lợn hầm thảo dược: Bài thuốc này thiên về bổ và dưỡng, phục hồi chức năng tiêu hóa, tốt cho người suy nhược, mệt mỏi, ăn uống kém do tỳ vị hư suy.
Nguyên liệu: 1 cái dạ dày lợn tươi (khoảng 500-700g), 50-100g hạt sen tươi hoặc khô (nếu dùng hạt sen khô, ngâm nước ấm cho mềm trước), 10-15 quả táo đỏ (táo tàu, bỏ hạt), vài lát gừng tươi (để khử mùi và tăng tính ấm), rượu trắng, muối hạt, muối ăn, tiêu, nước mắm vừa đủ, có thể thêm10g đảng sâm, 10g kỷ tử, 1 ít ý dĩ (hạt bo bo).
Cách làm:
- Sơ chế dạ dày lợn sạch sẽ bằng cách lộn trái dạ dày, dùng muối và rượu trắng (hoặc giấm, phèn chua) bóp nhiều lần để loại bỏ nhớt và mùi; rửa sạch dưới vòi nước, có thể chần qua nước sôi có gừng.
- Trộn đều hạt sen, táo đỏ và các vị thuốc khác (nếu dùng) rồi nhồi hỗn hợp vào bên trong dạ dày lợn; không nên nhồi quá đầy vì hạt sen sẽ nở ra khi nấu.
- Dùng tăm tre hoặc chỉ bếp khâu kín miệng dạ dày lại, hoặc dùng đũa/que xiên chặt miệng lại.
- Cho dạ dày đã nhồi vào nồi áp suất hoặc nồi hầm, thêm nước ngập khoảng 2/3 dạ dày, thêm vài lát gừng, có thể thêm 1 ít rượu trắng, hầm cho đến khi dạ dày và hạt sen thật nhừ; nếu dùng nồi áp suất thì hầm khoảng 45-60 phút.
- Khi dạ dày đã chín mềm, vớt ra, cắt thành từng miếng vừa ăn. Nước hầm có thể nêm nếm nhẹ với chút muối, tiêu cho vừa ăn.
Cách dùng: Ăn cả cái lẫn nước, chia ra ăn 2-3 lần trong ngày, ăn khi còn ấm nóng; nên ăn trước bữa ăn chính khoảng 30 phút hoặc khi bụng đói để dưỡng chất dễ hấp thu; có thể dùng 1 cái/tuần, trong khoảng 2-3 tuần, sau đó ngưng một thời gian để theo dõi, không nên dùng liên tục trong thời gian dài.
Dạ dày lợn hấp tiêu: Đây là bài thuốc được biết đến nhiều với công dụng giảm đau dạ dày, chướng bụng, khó tiêu do hàn (lạnh bụng).
Nguyên liệu: 1 cái dạ dày lợn tươi, sạch, 10-15g hạt tiêu trắng (tiêu xay nhỏ hoặc để nguyên hạt), gừng tươi, rượu trắng, muối để sơ chế.
Cách làm:
- Sơ chế dạ dày sạch sẽ theo cách trên.
- Cho hạt tiêu vào bên trong dạ dày, có thể thêm vài lát gừng.
- Khâu kín miệng lại hoặc dùng tăm tre giữ chặt, cho dạ dày lợn đã chuẩn bị vào nồi hấp cách thủy hoặc hầm chín nhừ (có thể hầm với nước để lấy nước uống).
Cách dùng: Ăn cả cái lẫn nước, chia ra ăn 2-3 lần trong ngày, mỗi đợt có thể dùng 2-3 cái, cách nhau vài ngày.
Dạ dày lợn hấp tiêu có tác dụng giảm đau dạ dày, khó tiêu...
3. Lưu ý quan trọng khi sử dụng
Chế biến sạch sẽ: Phải rửa thật kỹ, loại bỏ hoàn toàn chất nhầy và mùi hôi; thường dùng muối, giấm hoặc phèn chua để cọ rửa.
Dùng dưới dạng hầm, ninh nhừ: Cách chế biến này giúp dễ tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất tốt nhất; có thể hầm với các vị thuốc bổ tỳ vị như hạt sen, ý dĩ (bo bo), hoài sơn (củ mài), táo tàu, gừng.
Đối tượng cần thận trọng:
- Người bị thừa cholesterol, máu nhiễm mỡ, bệnh gout nên hạn chế do dạ dày lợn có hàm lượng đạm và cholesterol khá cao.
- Người bị đầy bụng, khó tiêu do thực tích (ứ đọng thức ăn) không nên dùng ngay, cần tiêu thực tích đã mới dùng.
- Người có cơ địa nhiệt (nóng trong), đàm thấp (béo, hay đờm) cũng nên dùng ít.
