Bệnh nhân Dương Văn B. (nam 81 tuổi, Hà Nội) có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, phồng động mạch chủ bụng có chỉ định can thiệp đặt stent graft nhưng bệnh nhân chưa đồng ý. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng đau bụng nhiều quanh rốn và vùng hạ vị. Qua thăm khám các bác sĩ thấy có khối u lớn bất thường chiếm gần nửa bụng bên phải, đập theo nhịp tim. Kết quả chụp cắt lớp vi tính phát hiện khối phình rất lớn động mạch chủ bụng dưới thận đường kính gần 9cm trên đoạn dài đến tận động mạch chậu gốc hai bên và có dấu hiệu vỡ, kèm theo thấy dày thành đại tràng sigma trực tràng thâm nhiễm ra xung quanh vào động mạch chậu hai bên. Bệnh nhân được chẩn đoán phình lớn động mạch chủ bụng đoạn dưới thận dọa vỡ, kèm theo nghi ngờ u đại trực tràng.
Bs Hoàng Việt Dũng và bệnh nhân.
Phẫu thuật kép cứu sống bệnh nhân vỡ phình động mạch chủ kèm ung thư
Sau khi hội chẩn liên khoa, bệnh nhân được chỉ định mổ cấp cứu, cuộc phẫu thuật kéo dài gần 5 tiếng. Sau mổ tình trạng huyết động ổn định, các chỉ số xét nghiệm máu trong giới hạn bình thường, trung tiện (xì hơi) sau 3 ngày.
11 ngày sau mổ, bệnh nhân đã đi lại và ăn uống bình thường, động mạch ghép lưu thông tốt, không có dấu hiệu thiếu máu chi dưới, bệnh nhân đi đại tiện bình thường, kết quả giải phẫu bệnh là ung thư đại tràng.
Theo Bs Hoàng Việt Dũng (Trưởng Khoa Ngoại tổng hợp, Bệnh viện Hữu Nghị), bệnh nhân có tình trạng phình động mạch chủ bụng là tổn thương vô cùng phức tạp, có liên quan đến nhiều mạch máu nuôi tạng, huyết khối túi phồng có thể gây tắc mạch, thiếu máu chi. Khi túi phồng vỡ gây sốc mất máu, suy đa tạng... tỷ lệ tử vong cao. Hơn nữa, sự xuất hiện đồng thời của phình động mạch chủ bụng và ung thư đại trực tràng là rất hiếm (khoảng 0,2% - 2%).
Ca bệnh trên đặt ra một thách thức lớn cho các bác sĩ phẫu thuật khi quyết định thực hiện từng phần hay cả hai phẫu thuật cùng một lúc. Đây đều là hai phẫu thuật lớn, trong đó phẫu thuật động mạch chủ đòi hỏi vô trùng tuyệt đối. Trên bệnh nhân, khi mổ ra thấy khối phồng động mạch chủ rất lớn, đã nứt vỡ và được đại tràng ngang và ruột non bọc lại gây dính toàn bộ phía trên và bên phải. Đồng thời, có một khối u rất to ở đại tràng sigma - trực tràng, thâm nhiễm xung quanh, dính vào động mạch chậu hai bên.
Ê-kíp thực hiện phẫu thuật cho cụ ông có ca bệnh kép hiếm gặp.
Sau khi đánh giá tình trạng của bệnh nhân cùng với kinh nghiệm lâu năm trong nghề, các bác sĩ đã quyết định mổ đồng thời thay đoạn động mạch chủ bụng bằng mạch nhân tạo trước, khâu che phủ phúc mạc sau đó tiến hành cắt đoạn đại tràng có u và nối ngay.
BS Dũng cho biết phình động mạch chủ bụng là bệnh thường gặp ở người cao tuổi, thường có tiền sử hút thuốc lá, đi kèm cao huyết áp, xơ vữa động mạch, đái tháo đường… Trong khi ung thư đại trực tràng hay gặp ở tuổi trung niên và ngày càng trẻ hoá, có yếu tố liên quan về di truyền, đa polyp đại tràng, tiền sử viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, chế độ ăn uống… Các bác sĩ khuyến cáo, đối với những người có nguy cơ cần đi khám bệnh định kỳ bằng siêu âm ổ bụng và nội soi đại trực tràng, sinh thiết và cần tư vấn của các bác sĩ chuyên khoa.
Với các trường hợp phình động mạch chủ bụng cần theo dõi kích thước khối phồng, kiểm soát huyết áp và mức cholesterol trong máu. Đồng thời người bệnh cần điều trị các bệnh đi kèm như tiểu đường, không hút thuốc lá, chế độ ăn uống lành mạnh như rau, trái cây, hạn chế thực phẩm nhiều chất béo, muối, đường. Khi kích thước khối phồng trên 5cm, tốc độ phình to nhanh (trên 0.5cm trong vòng 6 tháng) thì cần can thiệp chủ động bằng đặt stent graft hoặc phẫu thuật. Nếu thấy đau bụng, đau lưng… người bệnh cần đến bệnh viện ngay để được chẩn đoán và can thiệp sớm.
