Các bác sĩ Khoa Chẩn đoán và Can thiệp tim mạch, Bệnh viện (BV) TW Quân đội 108 vừa điều trị thành công ca bệnh mạch máu não phức tạp cho một bệnh nhi 11 tuổi. Bằng phương pháp can thiệp mạch hiện đại, những tổn thương phức tạp của mạch máu não đã có thể được điều trị đạt hiệu quả và độ an toàn cao qua một ống thông đi từ động mạch đùi lên não mà không cần phẫu thuật.
Ca can thiệp mạch máu não tại BV T.Ư Quân đội 108.(Ảnh do BV cung cấp)
Bệnh lý mạch máu não có thể gặp ở bất cứ lứa tuổi nào
Chị Nguyễn Thị T., mẹ của cháu Tạ Hữu P. (sinh năm 2003, ở Phú Thọ) kể lại, vào một ngày tháng 8/2010, khi chị đang ngồi bán hàng tại nhà thì thấy P. (đang chơi cùng em ngoài cửa) chạy vào kêu thấy đau đầu quá. Nói với mẹ xong thì cậu bé nôn thốc tháo, mắt lờ đờ, không đứng vững. Chị vội đưa con đến BV đa khoa tỉnh Phú Thọ, được các bác sĩ cho chụp cắt lớp (CT) sọ não, nghi có dấu hiệu phình mạch và chuyển xuống BV Nhi TW. Tại đây, P. được chụp cộng hưởng từ (MRI) và được các bác sĩ giới thiệu sang Trung tâm Kỹ thuật cao BV TW Quân đội 108. Hình ảnh chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) ngày 31/8/2010 cho thấy bệnh nhân có 1 túi phồng ở động mạch cảnh trong phải đoạn thông sau và 1 túi phồng ở động mạch não giữa cùng bên. Chẩn đoán xác định là: “Phồng động mạch cảnh trong bên phải 2 vị trí, kích thước lớn, đã bị biến chứng vỡ túi phồng gây chảy máu dưới nhện lan tỏa”. Tuy nhiên, lúc đó, mẹ P. cho biết, cháu không còn thấy đau đầu hay có biểu hiện nôn nữa. Các bác sĩ cũng cho biết: diễn biến bệnh theo chiều hướng thuận lợi, bệnh nhân hồi phục tốt sau 3 tuần, không bị biến chứng chảy máu tái phát hoặc biến chứng của chảy máu dưới nhện mặc dù thời điểm đó không được can thiệp nút túi phồng hoặc phẫu thuật kẹp cổ túi phồng.
Tháng 3/2014, trong 1 lần đùa nghịch cùng bạn bè, P. bị ngã và có triệu chứng đau đầu bên phải, chụp CT kiểm tra lại ở Phú Thọ phát hiện hình ảnh túi phồng giãn to hơn rất nhiều. Nhớ lời dặn của các bác sĩ BV TWQĐ 108, chị T. lập tức liên hệ đưa con nhập viện tại BV 108. Kết quả chụp MRI và MRA mạch máu não và DSA mạch máu não cho thấy tổn thương mạch máu não của bệnh nhân đã phát triển rất lớn trong thời gian hơn 3 năm. Nếu không được can thiệp điều trị kịp thời, khả năng cứu sống của bệnh nhân là rất thấp. TS.BS. Lê Văn Trường - Chủ nhiệm Khoa Chẩn đoán và Can thiệp tim mạch BV 108 cho biết: Bệnh mạch máu não có thể xảy ra với mọi đối tượng ở bất cứ lứa tuổi nào (do cấu trúc mạch máu não của từng người).
Mỗi năm BV tiếp nhận 3 - 5 bệnh nhi chiếm tỷ lệ 2-3% tổng số bệnh nhân mạch máu não. Trường hợp cháu P. đã bị đột quỵ chảy máu một lần vào năm 2010. Đến nay, tình trạng hiện tại được chẩn đoán là “phồng khổng lồ động mạch não giữa phải, giãn gốc động mạch não giữa phải, phồng động mạch cảnh trong bên phải đoạn thông sau trên bệnh nhân bị chảy máu dưới nhện do vỡ túi phồng năm thứ 4”. Nếu không được điều trị, nguy cơ phát triển nhanh và liên tục của khối phồng động mạch dẫn đến vỡ và chảy máu não là rất cao. Có thể tự nhiên vỡ như lần trước hoặc vỡ do tác động của chấn thương. Nếu xảy ra chảy máu não lần thứ hai thì khả năng cứu sống là rất thấp. Chính vì vậy, nhóm chuyên khoa mạch máu não của BV 108 đã quyết định điều trị cho bệnh nhân bằng phương pháp “đặt stent đảo dòng chảy”.
Bệnh nhi ra viện sau 4 ngày điều trị
Phương pháp đặt stent đảo dòng chảy điều trị bệnh phồng động mạch não được thực hiện trên máy chụp mạch DSA. Kíp can thiệp do TS.BS. Lê Văn Trường làm trưởng kíp tiến hành đưa hệ thống ống thông nhỏ và mềm luồn qua động mạch đùi đưa lên đến mạch máu não bị bệnh. Qua ống thông đó, stent đảo dòng chảy được đẩy lên, mở ra áp sát mặt trong thành động mạch não và phủ lên cổ túi phồng. Nhờ mạng lưới stent đó mà dòng máu vào hoặc ra túi phồng bị đảo hướng và tốc độ cũng như lưu lượng giảm xuống đáng kể. Dòng máu trong lòng túi phồng biến thành dòng quẩn với tốc độ chậm, tạo điều kiện hình thành máu đông dần dần từ đáy lên cổ túi, làm đông đặc toàn bộ túi phồng.
Diễn biến trong và sau can thiệp khá thuận lợi, không có tai biến và biến chứng, hình ảnh huyết khối hình thành ở đáy túi phồng được thể hiện trên phim chụp CT sọ não ngay sau can thiệp và ngày thứ 3 sau can thiệp. Bệnh nhân được ra viện trong tình trạng khỏe mạnh sau 4 ngày điều trị. Quá trình theo dõi và điều trị thuốc bắt buộc theo quy trình, kiểm tra kết quả điều trị sau 3 tháng và 1 năm.
Đây là một thành công trong điều trị tổn thương mạch máu não phức tạp bằng ứng dụng công nghệ tiên tiến của y học hiện đại, mở ra cơ hội điều trị cho các bệnh nhân bị bệnh lý mạch máu não phức tạp. Điều đặc biệt hơn ở bệnh nhân này là bệnh hình thành từ rất sớm (hiện tại cháu 11 tuổi), đã qua khỏi lần tai biến chảy máu não trước đó 4 năm do chính tổn thương phồng động mạch não này gây nên.
Mai Linh
Phương pháp đặt stent đảo dòng chảy (Flow Diverter Stent) sử dụng một stent kim loại mềm, mỏng và mắt lưới dày đặt vào lòng động mạch não, chắn ngang qua túi phồng làm cho dòng máu đi vào và đi ra khỏi túi phồng bị hạn chế tối đa. Nhờ đó, máu đông hình thành trong lòng túi phát triển dần dần từ đáy lên cổ túi, làm đông đặc toàn bộ túi phồng, triệt tiêu nguy cơ chảy máu não do vỡ túi phồng. Đối với các túi phồng động mạch não kích thước lớn hơn 10mm, nhất là các túi phồng khổng lồ hơn 25mm, sau điều trị, túi phồng có thể teo nhỏ lại, các triệu chứng chèn ép não và dây thần kinh sẽ giảm theo và hết. Đây là phương pháp mới được áp dụng trên thế giới từ 4 - 5 năm nay và đã được triển khai ở Việt Nam nói chung và Bệnh viện TWQĐ 108 nói riêng từ năm 2011.
