Cứu sống bệnh nhân viêm cơ tim nặng, biến chứng ngừng tim

BN Dương Thị Mai Mai (27 tuổi, Hà Nội) được chuyển đến đơn vị hồi sức tích cực (C1) Viện Tim mạch, BV Bạch Mai ngày 19/3/2013 trong tình trạng đau ngực, khó thở, có duy trì thuốc dobutamin, huyết áp (HA) 80/50 mmHg, nhịp tim 98 lần/phút, điện tim ST chênh lên ở tất cả các chuyển đạo, men tim Troponin T > 2 ng/ml. Một giờ sau khi nhập viện, BN xuất hiện khó thở nhiều, nhịp tim 150 chu kỳ/phút, đau ngực, điện tim có hình ảnh nhịp nhanh thất và rung thất, mất ý thức, mất mạch bẹn. Ngay lập tức, các bác sĩ đã tiến hành ép tim ngoài lồng ngực, sốc điện 5 lần, đặt nội khí quản thở máy, xét nghiệm lactat máu 12.2 mmol/l. Sau 20 phút cấp cứu khẩn trương và tích cực, BN đã có nhịp tim đập trở lại, HA 70/40 mmHg (Dobutamin 15 mcg/kg/phút).

Trước tình hình này, các bác sĩ trực C1 Tim mạch chẩn đoán đây là một ca viêm cơ tim cấp, tiên lượng rất nặng có nguy cơ tử vong cao nên đã hội chẩn với bác sĩ khoa Hồi sức tích cực (HSTC) để xem xét làm tim phổi nhân tạo sớm cho BN. Sau đó, BN được chuyển đến khoa HSTC để làm tim phổi nhân tạo. ThS. Phạm Thế Thạch, Khoa HSTC (BV Bạch Mai) cho biết: “Điều làm chúng tôi lo lắng nhất là BN có ngừng tuần hoàn trong thời gian khá dài có thể làm não bệnh nhân ảnh hưởng nặng nề thậm chí không hồi phục. Tuy nhiên, sau khi theo dõi, chúng tôi thấy BN có đáp ứng với kích thích đau, không có dấu hiệu thiếu sót thần kinh đáng kể nên đã quyết định thực hiện”.

Hệ thống ECMO ngay lập tức được khởi động, đặt catheter động mạch để theo dõi HA động mạch liên tục. Từ khi tiến hành hệ thống ECMO, nước tiểu duy trì trên 150 ml/h, HA trung bình trên 65 mmHg, ngừng hết tất cả các thuốc dobutamin, lidocain. Nhịp tim trong nhiều giờ tiếp theo gần như về 90–100 ck/p, siêu âm tại giường lại sau khi thực hiện ECMO thấy các thành tim vận động rất kém. Trong quá trình ECMO, BN bắt đầu có nước tiểu 200 ml trong hai giờ đầu và sau đó duy trì 150–200 ml/h. Đồng thời, BN được theo dõi các biến chứng như chảy máu vị trí đặt catheter, chảy máu phổi, tiêu hóa, bang quang… Sau 7 ngày được hỗ trợ tim phổi ngoài cơ thể, tình trạng BN tốt lên, các bác sĩ đã giảm dần mức hỗ trợ và ngừng hẳn ECMO, rút nội khí quản, BN chỉ duy trì thở oxy 2 ngày sau đó rồi ngừng hẳn.

Theo các bác sĩ, viêm cơ tim tối cấp trơ với điều trị thường quy thường có tỉ lệ tử vong từ 50-70% nếu không được ngay lập tức hỗ trợ tuần hoàn ngoài cơ thể. Việc hỗ trợ này với mục đích đảm bảo cung lượng tim và tưới máu các tạng, và chỉ sử dụng các thuốc tăng co bóp cơ tim (inotrope) ở mức tối thiểu nếu cần cho đến khi cơ tim hồi phục.

ThS. Phạm Thế Thạch cho biết, so với các biện pháp hỗ trợ khác, hệ thống ECMO có thuận lợi là dễ dàng, nhanh chóng có thể khởi tiến hành nhanh chóng trong vòng 20–30 phút mà không phải mở xương ức. Đây cũng là biện pháp duy nhất thích hợp cho cả trường hợp có ngừng tuần hoàn. Theo y văn, viêm cơ tim tối cấp thường có xu hướng phục hồi trong vòng vài tuần và lựa chọn ECMO là thích hợp cho viêm cơ tim cấp có sốc không thể điều trị nội khoa. Một ưu điểm khác của ECMO so với các dụng cụ hỗ trợ tâm thất khác là tính linh hoạt của ECMO. ECMO được xem như là giải pháp thích hợp cho những trường hợp cần hỗ trợ dài ngày, đặc biệt là những trường hợp viêm cơ tim có ngừng tim và không chắc chắn não bị tổn thương có hồi phục.

Được biết, chi phí cho một ca ECMO với một lần thay màng tại khoa HSTC, BV Bạch Mai khoảng 90 triệu đồng, rẻ hơp so với các dụng cụ hỗ trợ tâm thất. Tại BV Bạch Mai, các bác sĩ và điều dưỡng đã vận hành thành thạo kĩ thuật này nên không phải trả những chi phí cho chuyên gia chạy tim phổi máy như trong phòng mổ.

Vui mừng khi được ra viện, BN Dương Thị Mai Mai xúc động nói: “Tôi vô cùng cảm ơn các bác sĩ BV Bạch Mai đã dốc lòng cứu chữa, hồi sinh sự sống cho tôi để tôi có thể trở lại với cuộc sống thường nhật, tiếp tục công tác. Cả gia đình có thể đoàn viên, đó là niềm vui lớn nhất mà tôi đã may mắn có được…”.