Một nữ du khách người Mỹ không may bị tắc động mạch phổi cấp tính do huyết khối đã được các bác sĩ Bệnh viện (BV) Việt Đức và BV Việt Pháp chẩn đoán và mổ cứu sống kịp thời. Đây là ca tắc động mạch phổi thứ 2 được mổ kịp thời và cứu sống tại BV Việt Đức trong gần 10 năm qua; đồng thời cũng là ca mổ cấp cứu tắc động mạch phổi cấp tính đầu tiên ở Việt Nam.
Đột ngột suy hô hấp nặng
Bệnh nhân C.N. là một nữ du khách 53 tuổi, người Mỹ với tiền sử bệnh lý khá phức tạp. Trước khi đến Việt Nam, bà qua thăm Thái Lan, ở đó, bà đã bị ngất và khó thở. Sau khi được sơ cứu, bệnh nhân (BN) thấy dễ chịu hơn và tiếp tục chuyến du lịch sang Việt Nam. Nhưng ngay khi rời khỏi sân bay Nội Bài, bà C.N. thấy khó thở và đau ngực tăng lên rất nhiều nên quyết định đến BV ngay. Sau khi qua một vài cơ sở y tế ban đầu, BN được chuyển đến BV Việt Pháp ngày 27/11 với chẩn đoán nghi nhồi máu cơ tim. Bằng các thăm khám chuyên khoa, BV Việt Pháp chẩn đoán được bà C.N. bị tắc động mạch phổi cấp tính khá nặng do các khối máu đông di chuyển từ tĩnh mạch ở chân phải của BN lên tim rồi vào cả 2 động mạch phổi.
PGS. Ước (phải) và bệnh nhân C.N. sau khi phẫu thuật.
Qua 2 ngày điều trị nội khoa, bệnh của bà C.N. không đỡ và có biểu hiện tiến triển nặng lên, người tím tái, khó thở dữ dội, bão hòa ôxy tụt còn 80%, tình trạng rất nguy kịch và có thể sớm tử vong. BV Việt Pháp đã mời BV Việt Đức đến hội chẩn, thống nhất chẩn đoán và quyết định chuyển BN sang BV Việt Đức để mổ tim hở cấp cứu lấy các khối máu đông ra khỏi động mạch phổi.
Bệnh ít gặp, khó chẩn đoán, nguy cơ tử vong cao
PGS.TS. Nguyễn Hữu Ước - Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch - Lồng ngực BV Việt Đức cho biết: Tắc động mạch phổi nặng cấp tính do khối máu đông là một cấp cứu tim mạch ít gặp và rất nặng, có tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được phẫu thuật kịp thời. Đây chính là nguyên nhân gây ra những cái chết đột ngột mà không lý giải được vì triệu chứng diễn ra âm thầm. Ở thể nhẹ: tắc ít ở những nhánh động mạch phổi ngoại vi, BN sẽ thấy hơi khó thở hoặc chuyển thành bệnh lý phổi mạn tính. Thể nặng: tắc nhiều, BN suy hô hấp cấp và chết ngay không kịp chẩn đoán nguyên nhân. BN C.N. tắc ở gốc gần như toàn bộ 2 nhánh động mạch phổi (tắc gần như hoàn toàn 1 bên và bên kia tắc bán phần), nếu không được mổ kịp thời, BN sẽ không có cơ hội sống sót.
Rất nhiều huyết khối được lấy ra cho bệnh nhân C.N.
Một kỹ thuật khó đòi hỏi sự khéo léo, tinh tế
Mặc dù BN là người nước ngoài, song do tình trạng bệnh quá nặng nên các thủ tục hành chính được giải quyết rất nhanh, chỉ sau hơn 2 giờ từ khi ra quyết định, BN đã được đưa lên bàn mổ của BV Việt Đức ngay trong đêm 29/11. PGS.TS. Nguyễn Hữu Ước - Trưởng kíp phẫu thuật đã phải dùng nhiều thủ thuật cùng các dụng cụ đặc biệt (giống dụng cụ lấy sỏi mật) để luồn sâu, khéo léo lách vào các nhánh động mạch phổi lấy huyết khối ra; đồng thời kết hợp biện pháp ép phổi tạo áp lực để huyết khối từ động mạch ngoại vi di chuyển về trung tâm, giúp lấy ra dễ dàng. Ca mổ kết thúc lúc 2h sáng ngày 30/11 trong thời gian gần 6 giờ. Rất nhiều khối máu đông đã được lấy ra khỏi động mạch phổi.
Sau mổ 3 ngày, BN đã rút được máy thở hỗ trợ. Hơn 1 tuần sau mổ, BN đã có thể dậy tự đi lại và ăn uống. Kết quả kiểm tra tim phổi rất tốt. Ngày 9/12, bà C.N. đã được chuyển sang Băng Cốc (Thái Lan) tiếp tục điều trị trước khi trở về Mỹ (theo đề nghị của Công ty bảo hiểm Mỹ).
Đây là một ca bệnh khó cả về phương diện chẩn đoán lẫn điều trị của một BN nước ngoài, đã được BV Việt Đức và BV Việt Pháp phối hợp cứu sống thành công. Điều đó một lần nữa khẳng định tay nghề và trình độ của các bác sĩ, sự chuyên nghiệp của hệ thống y tế Việt Nam, mang nhiều ý nghĩa chuyên môn cũng như xã hội.
Mai Linh
Nguyên nhân thường gặp nhất của tắc động mạch phổi là do huyết khối các tĩnh mạch (TM) sâu chi dưới hoặc chi trên. Nếu không được chẩn đoán và điều trị hợp lý, các huyết khối TM sâu sẽ bong ra và di chuyển lên theo TM chủ bụng hoặc TM chủ trên, vào tâm nhĩ phải, xuống tâm thất phải và lên động mạch phổi gây tắc. Nhóm các BN có nguy cơ huyết khối TM sâu là những BN nằm bất động lâu sau phẫu thuật, BN bị tai biến mạch máu não; những người có suy TM chi; phụ nữ có thai hoặc dùng các thuốc tránh thai kéo dài; người già ngồi bất động lâu trên tàu hỏa, máy bay; những người suy kiệt, mất nước nhiều hoặc có tình trạng máu tăng đông...
