Trường hợp thứ nhất là bệnh nhân B.T.T. (SN 1960, trú tại xã Định Bình, huyện Yên Định, Thanh Hóa) có tiền sử rối loạn tâm thần. Bệnh nhân nhập viện với các biểu hiện đau đầu nhiều, đau âm ỉ liên tục, mệt mỏi, choáng váng, buồn nôn, kèm theo đau tức ngực, sốt không rõ nguyên nhân. Kết quả chụp cắt lớp vi tính sọ não bình thường.
Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính động mạch phổi bệnh nhân T. bị tắc do cục máu đông.
Qua thăm khám lâm sàng, nghi ngờ bệnh nhân bị tắc động mạch phổi cấp, các bác sĩ đã ngay lập tức chỉ định thực hiện siêu âm tim thấy tình trạng giãn thất phải, có tăng áp lực động mạch phổi. Để chẩn đoán xác định, các bác sĩ tiếp tục chỉ định chụp cắt lớp vi tính động mạch phổi, kết quả trên phim chụp cắt lớp vi tính cho thấy bệnh nhân bị tắc động mạch phổi cả 2 bên, lâm sàng bệnh nhân diễn biến xấu hơn, đau ngực nhiều, khó thở, huyết áp tụt 80/60mmHg.
Nhận định tình trạng bệnh nhân rất nguy kịch, nguy cơ tử vong cao, các bác sĩ quyết định sử dụng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch làm tan cục máu đông trong động mạch phổi cho bệnh nhân với liều 0,6 mg/kg cân nặng trong 15 phút, sau đó truyền Heparin theo phác đồ, kết hợp điều trị hồi sức tích cực thở oxy qua mặt nạ, truyền thuốc vận mạch.
Bác sĩ tư vấn hướng dẫn bệnh nhân B.T.T. các biện pháp chăm sóc sức khỏe trước khi xuất viện.
Sau 15 phút sử dụng thuốc tiêu sợi huyết, động mạch phổi bị tắc nghẽn nhanh chóng được tái thông, tình trạng lâm sàng của bệnh nhân được cải thiện rất nhanh, huyết áp tăng dần, bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt, đỡ khó thở, môi hồng ấm, giảm đau tức ngực, SpO2 100% và ngừng duy trì các biện pháp hỗ trợ khác.
Sau 24 giờ, huyết áp bệnh nhân ổn định, không cần sử dụng thuốc vận mạch. Đến nay, sức khỏe bệnh nhân hồi phục rất tốt, hết đau tức ngực và đã được ra viện.
Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân L.V.H. (SN 1974, trú tại xã Quảng Ngọc, huyện Quảng Xương) nhập viện với biểu hiện mệt mỏi, khó thở, tức ngực, tím môi, huyết áp 100/60 mmHg, SpO2 85%.
Qua khai thác bệnh sử, bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp, tai biến mạch não đã mổ giải ép cách đây 2 năm, di chứng liệt nửa người phải, không nói được, viêm teo thận.
Sau thăm khám và làm các xét nghiệm, bệnh nhân được chẩn đoán: Huyết khối động mạch phổi, có huyết khối trong nhĩ phải. Tình trạng bệnh nhân rất nguy kịch do khối lượng huyết khối nhiều.
Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân L.V.H. trước khi ra viện.
ThS.BS Lê Thế Anh – Trưởng khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hoá cho biết: "Bệnh nhân H. vào viện trong tình trạng nguy kịch, toàn bộ động mạch phổi phải gần như bị bít tắc, nếu không khai thông sớm, bệnh nhân sẽ tử vong do thiếu sự cung cấp máu lên phổi để tiến hành trao đổi oxy. Tuy nhiên, bệnh nhân có tiền sử mổ sọ não, vì vậy việc sử dụng thuốc tiêu sợi huyết cần hết sức thận trọng vì có thể gây xuất huyết não, nếu bệnh nhân bị tắc mạch phổi mà có thêm xuất huyết não thì nguy cơ tử vong gần như chắc chắn".
Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng lợi ích và nguy cơ, các bác sĩ đã tiến hành sử dụng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch với liều 0,6 mg/kh/15 phút, sau đó truyền Heparin liều thấp hơn phác đồ để đạt được liều chống đông hiệu quả mà không gây chảy máu.
Bệnh nhân được các bác sĩ theo dõi chặt chẽ lâm sàng 5phút/lần khi truyền thuốc tiêu sợi huyết, làm xét nghiệm chống đông 4h/lần để chỉnh liều Heparin.
Sau khi sử dụng thuốc tiêu sợi huyết, tình trạng bệnh nhân được cải thiện rõ rệt qua từng phút: không còn khó thở, không còn đau ngực, không có dấu hiệu xuất huyết nội sọ, hay xuất huyết trên da, xuất huyết dạ dày.
Qua 24h điều trị, bệnh nhân đã không phải thở oxy, nhịp tim trở về bình thường khoảng 80 lần/phút, SpO2 khí trời đạt 96 – 97%, lâm sàng ổn định.
Sau 5 ngày điều trị, bệnh nhân H. được chụp cắt lớp vi tính động mạch phổi, kết quả cho thấy cục máu đông gần như đã được giải quyết, lòng mạch cơ bản được lưu thông như bình thường. Bệnh nhân hồi phục tốt và đã được ra viện.
Tắc động mạch phổi là bệnh lý cấp tính được xem như là "kẻ giết người thầm lặng", khởi phát đột ngột, diễn biến phức tạp khó đoán, nguy cơ tử vong cao, đặc biệt thường lẫn trong bệnh cảnh của nhiều bệnh lý khác đi kèm. Do đó đòi hỏi bác sĩ lâm sàng phải có kinh nghiệm thì mới có thể đưa ra các chỉ định cận lâm sàng phù hợp để chẩn đoán bệnh một cách nhanh chóng và chính xác.
Phương pháp tiêu sợi huyết là một kỹ thuật điều trị triệt để và tối ưu không chỉ với bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não cấp mà còn cả bệnh nhân tắc động mạch phổi, làm tan cục máu đông gây tắc mạch mà không cần phẫu thuật hay can thiệp, người bệnh sau điều trị hồi phục nhanh, giảm nguy tử vong. Đây cũng là phương pháp được ứng dụng phổ biến và thành công trong điều trị tắc động mạch phổi cấp trên thế giới và một số bệnh viện tuyến Trung ương tại Việt Nam.
"Để có thể thực hiện phương pháp này người bệnh cần được chẩn đoán sớm bằng trang thiết bị máy móc hiện đại với đội ngũ bác sĩ có kinh nghiệm lâm sàng tốt và sử dụng thuốc theo phác đồ nhưng phải cá thể hóa người bệnh" - ThS.BS. Lê Thế Anh chia sẻ thêm.
