Cựu binh kêu oan vì bị phạt 200 triệu đồng tội 'cho vay lãi nặng'

Nhiều lần trả hồ sơ

Theo hồ sơ vụ án, trong khoảng thời gian từ ngày 10/12/2018 đến ngày 10/5/2021, ông Nguyễn Sinh Lâm cho người khác vay với mức lãi suất 3.000 đồng đến 12.319 đồng/1 triệu/ ngày nhằm thu lợi bất chính.

Quá trình điều tra xác định, từ ngày 10/12/2018 đến khi bị bắt, ông Nguyễn Sinh Lâm cho anh Nguyễn Trọng Tiến (SN 1977, trú TP Vinh) vay số tiền 300 triệu đồng với lãi suất 3.000 đồng/1 triệu/ngày. Đối với khoản vay này, ông Lâm đã hưởng số tiền lãi suất quá quy định và thu lợi bất chính số tiền hơn 370 triệu đồng.

Ngoài ra, ông Nguyễn Sinh Lâm cho vợ chồng chị Lê Thị Hồng Gấm và anh Hồ Sỹ Thành vay tổng cộng 6 lần với số tiền 1 tỷ 120 triệu đồng (trong đó, có 4 khoản vay với lãi suất 3.000 đồng/1 triệu/ngày, 1 khoản vay với lãi suất 5.000 đồng/1 triệu/ngày và 1 khoản vay với lãi suất 12.319 đồng/1 triệu/ngày). Đối với các khoản vay này, ông Lâm thu lợi bất chính số tiền hơn 442 triệu đồng.

Ngày 25/4/2022, TAND TP Vinh mở phiên tòa xét xử bị cáo Nguyễn Sinh Lâm về tội "Cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự". Tại phiên tòa này, bị cáo Lâm xuất trình một số chứng cứ mới là giấy nhận tiền và cam kết làm xong hoàn chỉnh dự án cho ông Nguyễn Sinh Lâm (ghi ngày 10/10/2019) giữa người vay tiền Lê Thị Tuyết và người cho vay là ông Nguyễn Sinh Lâm; 1 giấy cầm tiền mặt để cùng hợp tác làm ăn với nhau (lập ngày 10/10/2019) giữa người vay là Nguyễn Trọng Tiến và người cho vay Nguyễn Sinh Lâm, 1 giấy giao nhận tiền mặt.

Ngoài ra, luật sư bào chữa cho bị cáo đề nghị HĐXX trả hồ sơ cho VKSND TP Vinh điều tra bổ sung. Tại phiên tòa này, HĐXX quyết định trả hồ sơ cho VKSND TP Vinh để điều tra bổ sung.

Ngày 7/6/2022, VKSND TP Vinh trả hồ sơ cho Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP để điều tra bổ sung. Cùng ngày, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP Vinh ra Quyết định trưng cầu Viện khoa học hình sự (Bộ Công an) tiến hành giám định tài liệu do Nguyễn Sinh Lâm giao nộp tại phiên tòa ngày 24/5. Ngày 5/7, Viện khoa học sinh sự có kết luận giám định số 3730/KL-KTHS về các tài liệu do Nguyễn Sinh Lâm giao nộp. Ngày 27/7/2022, VKSND TP Vinh chuyển lại hồ sơ cho TAND TP Vinh để xét xử.

Ngày 31/9/2022, TAND TP Vinh mở lại phiên tòa xét xử bị cáo Nguyễn Sinh Lâm. Tại phiên tòa này, luật sư bào chữa cho bị cáo cho rằng bản kết luận giám định số 3730/KL-KTHS ngày 5/7/2022 của Viện khoa học hình sự (Bộ Công an) là chưa khách quan nên đề nghị HĐXX xem xét trả hồ sơ và giám định lại. Cũng tại phiên tòa này, kiểm sát viên thực hành quyền công tố đề nghị HĐXX trả hồ sơ cho VKS để giám định lại.

Ngày 12/10/2022, VKSND TP Vinh chuyển hồ sơ cho TAND TP Vinh để xét xử và có văn bản giữ nguyên bản cáo trạng.

Có sai phạm trong tố tụng?

Ngày 13-14/3/2023, TAND TP Vinh mở lại phiên tòa xét xử. Tại phiên tòa, VKSND TP Vinh rút phần quyết định truy tố đối với hành vi cho vay giữa Nguyễn Sinh Lâm và Lê Thị Hồng Gấm, anh Hồ Sĩ Thành; rút tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự "phạm tội 2 lần" và tính lại tang số cho vay giữa bị cáo Lâm đối với Nguyễn Trọng Tiến.

HĐXX nhận định về tố tụng, quá trình giải quyết vụ án luật sư bào chữa cho bị cáo cho rằng, gia đình bị cáo Lâm có công với đất nước, bản thân bị cáo là thương binh 3/4, nhưng khi nhận đơn tố cáo đối với bị cáo cơ quan điều tra, VKS thiếu thận trọng, không đầy đủ khách quan nên ra lệnh bắt giữ, khám xét nhà khẩn cấp, tạm giữ, tạm giam bị cáo trong khi bị cáo phạm tội ít nghiêm trọng là thiếu căn cứ. Khi khám xét nhà bị cáo không có sự tham gia của VKS.

Ngoài ra, quá trình điều tra do điều tra viên mớm cung, dụ cung và đọc cho bị cáo viết lời khai nhận tội. Hơn nữa, cơ quan điều tra và VKSND TP Vinh đều căn cứ vào đơn tố giác của ông Nguyễn Trọng Tiến để điều tra, truy tố vụ án nhưng trong hồ sơ lại không có đơn tố giác của ông Tiến.

Ngày 11/4/2023, điều tra viên xuất trình đơn tố giác của ông Tiến đề ngày 12/10/2021 và công văn nhận đơn ngày 22/10/2021. Tuy nhiên, bảng thống kê chi tiết các giao dịch của bị cáo lại ghi ngày 7/10/2021 là tiến hành điều tra trước khi có đơn tố giác.

Quá trình tạm giữ, bị cáo bỏ ra khỏi nơi giam giữ từ 15h đến 22h ngày 8/11/2021 nhưng cơ quan điều tra và VKSND TP Vinh không có ý kiến.

Với các ý kiến này, HĐXX nhận định, việc điều tra viên mớn cung, dụ cung, đọc cho bị cáo viết nhận tội nhưng không đưa ra được các tài liệu chứng cứ chứng minh nên không có căn cứ xem xét.

Luật sư và bị cáo cho rằng cơ quan điều tra ra lệnh bắt tạm giam bị cáo khi không có đơn tố giác, chỉ căn cứ vào lời nói của người khác. Đơn tố giác của ông Nguyễn Trọng Tiến không có trong hồ sơ vụ án. HĐXX xét thấy, ngày 9/11/2021, ông Tiến có viết bản tường trình cho cơ quan CSĐT, trong đó nêu rõ việc vay tiền của bị cáo Lâm phải trả với lãi suất cao.

Điều tra viên cũng như ông Tiến đã trình bày tại phiên tòa đơn tố giác của ông Tiến gửi cho Giám đốc Công an Nghệ An và được chuyển về cho cơ quan CSĐT Công an TP Vinh nhưng không chuyển theo hồ sơ vụ án. Đến ngày 11/4/2023 mới bổ sung là vi phạm tố tụng.

Tại phiên tòa, bị cáo trình bày sau khi bị bắt giam ngày 8/11/2021, bị cáo đã bỏ ra khỏi nơi giam giữ từ 15h đến 22h nhưng cơ quan điều tra và VKS không có ý kiến. Tuy nhiên, tại hồ sơ vụ án không thể hiện về việc này nên không có cơ sở xem xét. Vì vậy, kiến nghị cơ quan CSĐT Công an TP Vinh, VKSND TP Vinh xem xét vấn đề này để xử lý theo đúng quy định pháp luật.

Ngoài ra, trong hồ sơ còn có một số sai sót như các quyết định phê chuẩn Quyết định tạm giữ số quyết định không đúng, một số hoạt động tố tụng thu thập chứng cứ mở máy điện thoại di động lấy dữ liệu điện tử không có kiểm sát viên tham gia. Đối với việc này, HĐXX đã xem xét trả hồ sơ điều tra bổ sung nhưng trong quá trình điều tra các vi phạm về tố tụng không khắc phục được. HĐXX xét thấy những sai sót về tố tụng trên nhưng không làm thay đổi nội dung và bản chất vụ án nên kiến nghị cơ quan CSĐT Công an TP Vinh, VKSND TP Vinh rút kinh nghiệm trong quá trình điều tra, truy tố.

Về nội dung, tại phiên tòa bị cáo Lâm cho rằng bị cáo chỉ góp tiền hợp tác đầu tư với ông Hồ Sỹ Thành, bà Lê Thị Hồng Gấm, ông Nguyễn Trọng Tiến và không lấy tiền lãi. Các chứng cứ mà cơ quan điều tra thu thập tại ngân hàng, điện thoại của bị cáo về các lần nhắn tin đòi nợ ông Tiến, ông Thành, Bà gấm thì bị cáo không nhớ. Trong quá trình quen biết, bị cáo có giúp đỡ ông Tiến vay tiền nhiều lần nhưng ông Tiến chưa trả hết nợ cho bị cáo và hai bên chưa đối chiếu công nợ. Quá trình điều tra, bị cáo khai nhận tội là do điều tra viên nói cho bị cáo khai để cho bị cáo tại ngoại và đọc cho bị cáo viết.

Vị luật sư cho rằng các chứng cứ thu thập tại ngân hàng có ghi trả tiền lãi suất là chứng cứ 1 chiều do những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan tự ghi vào mà bị cáo không biết hoặc không để ý. Ngoài ra, việc thu thập các chứng cứ từ điện thoại cần có giám định của cơ quan chuyên môn, việc điều tra viên, kiểm sát viên tự mở là không có giá trị pháp lý nên đề nghị HĐXX xem xét.

Tại phiên tòa, VKSND TP Vinh rút phần quyết định truy tố đối với hành vi cho vay giữa bị cáo Lâm và vợ chồng bà Gấm, ông Thành cũng như tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự và tính lại tang số hành vi cho vay đối với ông Tiến.

HĐXX xét thấy, rút 1 phần nội dung cáo trạng về hành vi bị cáo cho vợ chồng bà Gấm, ông Thành vay số tiền 1 tỷ 120 triệu đồng và tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự "phạm tội 2 lần trở lên" đối với bị cáo là có căn cứ. Do trong quá trình điều tra, các chứng cứ vay nợ gốc chưa thu giữ được, giấy vay nợ được cơ quan điều tra thu thập qua ứng dụng zalo trên điện thoại của bà Gấm, bị cáo Lâm, tiền lãi tính qua số tiền chuyển khoản ở ngân hàng và một số tin nhắn trên zalo. Vì vậy, căn cứ vào khoản 3 Điều 321 BLTTHS VKS rút 1 phần quyết định truy tố là có căn cứ chấp nhận.

Xem xét toàn diện vụ án, HĐXX đã tuyên phạt 200 triệu đồng đối với bị cáo Nguyễn Sinh Lâm về tội "cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự".

Sau phiên tòa, ông Nguyễn Sinh Lâm không đồng tình với bản án và viết đơn kháng cáo toàn bộ bản án. "Bản án quyết định oan cho tôi. Thực tế sự việc tôi là người bị hại không phải là người có tội", ông Lâm trình bày.

Dự kiến ngày 26/10, TAND tỉnh Nghệ An đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm do có đơn kháng cáo của bị cáo Nguyễn Sinh Lâm đối với bản án hình sự sơ thẩm ngày 14/4/2023.

Dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi): Xác định rõ trách nhiệm trong bồi thường oan sai

SKĐS - Tại phiên thảo luận Dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi), nhiều đại biểu đã đặt câu hỏi về trách nhiệm của các cơ quan nhà nước...