Cứng đa khớp bẩm sinh ở trẻ sơ sinh: Bệnh hiếm gặp, có thể phát hiện sớm

21-10-2019 13:44 | Bệnh thường gặp
google news

SKĐS - Cứng đa khớp bẩm sinh (AMC) hay đơn giản là cứng đa khớp là một tập hợp rối loạn đa dạng với đặc điểm chung là co rút đa khớp bẩm sinh.

Đây là một phát hiện lâm sàng chứ không phải là chẩn đoán xác định, là bệnh không xâm lấn, nó liên quan đến rối loạn khác nhau như chậm phát triển hay dị tật. Bệnh gây mất vận động của thai nhi ở những thời điểm quan trọng trong quá trình phát triển gây ra bất thường của hệ thống thần kinh, cơ hoặc các mô liên kết, trong bệnh của mẹ như chèn ép trong tử cung hoặc có tổn thương mạch máu gây ra dị dạng. Sử dụng siêu âm trước sinh để đánh giá và chẩn đoán chính xác.

Cứng đa khớp là một bệnh lý hiếm gặp, một số tác giả thống kê gặp 1/3.000 ca sinh, một số khác cho rằng 1/11.000-12.000 bệnh nhân sinh ra ở các nước châu Âu. Trong đó bàn chân khoèo bẩm sinh luôn luôn gặp và phổ biến kèm theo với khoảng 500 ca sinh.

Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết

Thông thường tất cả các khớp của bệnh nhân đều bị ảnh hưởng trong đó 60% tất cả chi đều liên quan: 25% chi dưới 15% chi trên. Tất cả các khớp khi bị ảnh hưởng sẽ có dấu hiệu và triệu chứng sau: Vai xoay trong, khuỷu duỗi, cổ tay gập lòng và nghiêng trụ, trật khớp háng, gối duỗi, bàn chân khoèo. Mất nếp nhăn da với các vùng da lõm trên khớp lớn. Tầm vận động có thể khác nhau giữa các khớp. Có thể xảy ra ở một bên hoặc ở cả 2 bên với cảm giác chi thể bình thường. Bệnh chỉ giới hạn ở hệ thống cơ xương khớp.

Bệnh nhân mắc AMC có chỉ số IQ bình thường. Cứng đa khớp không phải là chẩn đoán mà là phát hiện lâm sàng, vì vậy thường đi kèm với các hội chứng hoặc các bệnh khác.

Cứng đa khớp bẩm sinh ở trẻ sơ sinh có thể phát hiện dị tật trước sinh là 50%.

Cứng đa khớp bẩm sinh ở trẻ sơ sinh có thể phát hiện dị tật trước sinh là 50%.

Nguyên nhân

Về nguyên nhân bệnh thì gần nửa số trường hợp, bệnh lý khởi đầu từ ống tủy, nơi xuất phát của các dây thần kinh ngoại biên chi phối sự vận động của cơ bắp. Ðôi khi có sự kết hợp với các dị dạng khác. Trong một số trường hợp rất hiếm gặp, có thể có sự kết hợp của một loại bệnh thoái hóa nặng và sớm hoặc bệnh loạn dưỡng cơ bẩm sinh.

Hiện nay chưa có nguyên nhân chính xác cho AMC. Có một số nghiên cứu về AMC do yếu tố di truyền và môi trường sống. Về nguyên tắc: bất kỳ yếu tố nào làm tổn thương trong thời kỳ bào thai đều dẫn đến co cứng bẩm sinh.

Chẩn đoán có thể phát hiện dị tật trước sinh là 50% phát hiện được cứng đa khớp. Siêu âm có thể thấy được sự thiếu chuyển động và vị trí bất thường của thai nhi. Có thể hiện đại hơn là sử dụng siêu âm màu 4D để thấy các cấu trúc rõ ràng.

Có điều trị được không?

Điều trị cứng đa khớp bẩm sinh chủ yếu vẫn là điều trị phục hồi chức năng, vật lý trị liệu. Điều trị thời gian dài với mục đích là làm tăng khả năng vận động các khớp, tăng sức cơ, tập đi bộ có sử dụng nạng hỗ trợ để độc lập với các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Ví dụ: tập vận động khuỷu tích cực có thể tối đa 90 độ khi tập vận động thụ động ở 80% bệnh nhân nếu được tập liên tục đến 18 tuổi để cho trẻ có thể làm được các động tác tự ăn và vệ sinh cá nhân trên mặt.

Phẫu thuật ở những trẻ mắc AMC để giải quyết duỗi khuỷu, cổ tay gập lòng và nghiêng trụ, gập ngón tay cái trong lòng bàn tay.Ví dụ: Cổ tay thường gập lòng và nghiêng trụ: cắt xương chỉnh trục hình nêm chỉnh trục cổ tay, ngón cái gập vào lòng bàn tay xoay tạo vạt, duỗi khuỷu tạo hình V-Y cơ tam đầu.

Tóm lại điều trị AMC vẫn còn là thách thức đối với các bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình nhi. Cho đến nay không có phương pháp nào được đề xuất để sửa chữa nguyên nhân cơ bản của yếu cơ và co rút cơ ở những bệnh nhân này. Chủ yếu vẫn là tập vật lý trị liệu để cải thiện chức năng hỗ trợ nếu phát hiện sớm. Các phương pháp phẫu thuật chỉ giúp điều trị bổ sung để giúp cải thiện chức năng trong sinh hoạt hàng ngày.

Cứng đa khớp bẩm sinh là một hội chứng (tập hợp nhiều triệu chứng) có tính đặc trưng xảy ra ở trẻ sơ sinh ngay từ khi còn là bào thai, tỷ lệ mắc khoảng 1/3.000 trường hợp sinh. Hội chứng co cứng đa khớp bẩm sinh thường được phát hiện ngay khi trẻ sinh ra. Ðôi khi có thể phát hiện qua hình ảnh siêu âm ở giai đoạn bào thai vào 3 tháng cuối của thai kỳ. Việc phát hiện sớm ở giai đoạn này có ích cho sự tiên lượng cuộc đẻ, để có phương án dự phòng tránh các tai biến có thể gặp khi sinh. Trong hội chứng co cứng đa khớp bẩm sinh, các khớp bị tổn thương hay gặp là bàn tay, cổ tay, bàn chân, cổ chân...


BS. Ngọc Lan
Ý kiến của bạn