Nhà văn Xuân Đức tên thật là Nguyễn Xuân Đức, sinh ngày 4/1/1947 ở Vĩnh Hòa (Vĩnh Linh, Quảng Trị). Theo từ điển bách khoa mở Wikipedia, thuở nhỏ Xuân Đức sống cùng gia đình ở quê mẹ tại bờ Bắc sông Hiền Lương. Sau khi tốt nghiệp phổ thông tại Trường cấp ba Vĩnh Linh năm 1965, ông thoát ly gia đình và tham gia tiểu đoàn 47 quân địa phương Vĩnh Linh chiến đấu tại vùng núi Quảng Trị, phía Nam bờ Hiền Lương.
Nhà văn Xuân Đức (1947 - 2020)
Vốn có kiến thức văn hóa, ông tham gia viết bài cho báo Quân đội của Khu đội Vĩnh Linh rồi Quân khu 4. Năm 1976, ông được cử tham gia trại sáng tác của Tổng cục Chính trị. Năm 1979, theo học tại Trường Viết văn Nguyễn Du khóa 1. Sau khi tốt nghiệp, ông được phân công công tác tại Đoàn kịch nói Tổng cục Chính trị cho đến khi giải ngũ vào năm 1990. Sau đó, ông về sống tại thị xã Đông Hà, Quảng Trị và chuyển ngành công tác tại Sở Văn hóa - Thông tin tỉnh Quảng Trị, giữ chức Phó giám đốc Sở này. Từ năm 1995 đến 2006, ông làm Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin, Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật Quảng Trị.
Một số tác phẩm văn học nổi bật của nhà văn Xuân Đức
Năm 2007, ông được trao tặng Giải thưởng Nhà nước chuyên ngành Văn học cho các tác phẩm Người không mang họ (1984), Cửa gió (1982), Tượng đồng đen một chân (1988). Tác phẩm Cửa gió cũng được nhận Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam, Người không mang họ được trao Giải thưởng văn học Bộ Nội vụ, Bến đò xưa lặng lẽ giành Giải A cuộc thi tiểu thuyết của Hội Nhà văn Việt Nam 2002 - 2004.
Ngoài ra, Xuân Đức là tác giả của nhiều kịch bản sân khấu và ông đã được nhận Giải thưởng Hội nghệ sĩ sân khấu (1995) cho kịch bản Cuộc chơi; Giải thưởng cuộc vận động viết về chiến tranh Cách mạng và người chiến sĩ (1994), Giải thưởng Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, Huy chương vàng Hội diễn sân khấu toàn quốc cho kịch bản Cái chết chẳng dễ dàng gì; Giải thưởng kịch bản Sân khấu năm 2007 cho Chuyến tàu tốc hành trong đêm...
Nhà văn Xuân Đức nhận kỷ niệm chương và bằng chứng nhận tham gia “Diễn đàn các nhà văn châu Á” lần thứ Nhất (Ảnh: Báo Văn nghệ)
Sự ra đi đột ngột của nhà văn tài danh này để lại sự tiếc thương cho giới văn nghệ sĩ. Trên trang cá nhân, nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà văn Việt Nam chia sẻ: “Đây là một một tổn thất không gì bù đắp được. Xin chia buồn với chị Phú, các cháu và Nhà hát kịch Quân đội cùng bè bạn của anh. Cõi đời thật vô thường. Đau quá. Buồn quá!” .
Trong khi đó, nhà văn Nguyễn Quang Vinh xúc động cho biết: "Với tôi, Chương trình sân khấu thực cảnh Ký ức vĩ tuyến 17 chuẩn bị thực hiện, anh viết kịch bản văn học cho tôi. Ekip chúng tôi đã ngồi với anh ngay vĩ tuyến 17 để nghe anh kể về những chất liệu cần phải làm, những chất liệu sống mà ngày đó, anh là người chứng kiến. Còn trước đó, hàng chục năm, anh vừa là người anh, người thầy của tôi và anh Lập, dẫn dắt chúng tôi vào nghiệp sân khấu, điện ảnh. Nhiều kỉ niệm lắm, đắng cay, vui buồn, mấy anh em chia sẻ với nhau suốt nhiều năm qua, không thể kể vài dòng mà hết được. Giờ thì anh nằm đấy rồi. Văn đàn, sân khấu nước nhà vắng anh là một sự thiếu nhìn thấy được, một sự thiếu vắng không thể bù đắp".
