Tắc ruột do sỏi túi mật
Một cụ bà 77 tuổi bị tắc ruột do viên sỏi túi mật di chuyển xuống ruột non, ca mổ khẩn tại Bệnh viện Bạch Mai đã cứu bệnh nhân khỏi biến chứng nguy hiểm.
Bệnh nhân Nguyễn Thị T. (77 tuổi, Hà Nội), có tiền sử đái tháo đường và Parkinson. Sau 3 ngày đau bụng, nôn dịch xanh, bụng chướng, bà được chuyển đến Trung tâm Phẫu thuật Tiêu hóa - Bệnh viện Bạch Mai. Các thăm dò hình ảnh cho thấy dấu hiệu tắc ruột với hình ảnh "bộ ba Rigler" kinh điển: khí trong đường mật, tắc ruột non, và sỏi mật lạc chỗ trong ruột.
Ca phẫu thuật được thực hiện khẩn cấp. Các bác sĩ đã mở ruột non, lấy viên sỏi kích thước 25mm ra ngoài, đồng thời cắt túi mật và khâu đóng đường rò thông giữa túi mật và tá tràng. Sau mổ, bệnh nhân phục hồi ổn định.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây sỏi túi mật
Sỏi túi mật là sự hình thành các tinh thể rắn trong túi mật – một cơ quan nhỏ nằm dưới gan, có chức năng dự trữ và cô đặc dịch mật giúp tiêu hóa chất béo. Sỏi hình thành khi thành phần của dịch mật bị mất cân bằng (thường là dư thừa cholesterol, bilirubin hoặc thiếu muối mật), dẫn đến kết tủa và tạo sỏi.
Sỏi có thể có nhiều dạng: sỏi cholesterol, sỏi sắc tố mật hoặc sỏi hỗn hợp. Kích thước sỏi dao động từ vài mm đến vài cm, có thể là một viên hoặc nhiều viên nhỏ. Những viên sỏi lớn có thể gây tắc nghẽn đường mật, dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe. Trong một số trường hợp, sỏi túi mật liên quan trực tiếp đến các bệnh lý nguy hiểm như: viêm túi mật, viêm tụy cấp, ung thư túi mật…
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành sỏi túi mật bao gồm:
- Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc sỏi túi mật cao gấp 2 – 3 lần nam giới, đặc biệt là trong thai kỳ hoặc khi sử dụng thuốc tránh thai.
- Tuổi tác: Người trên 40 tuổi có nguy cơ cao hơn.
- Chế độ ăn uống: Ăn nhiều chất béo, ít chất xơ, thừa cân, béo phì hoặc giảm cân quá nhanh đều có thể thúc đẩy quá trình tạo sỏi.
- Bệnh lý đi kèm: Đái tháo đường, xơ gan, thiếu máu tán huyết, tăng triglyceride máu…
- Tiền sử gia đình có người mắc sỏi túi mật.
Triệu chứng điển hình
Nhiều người mắc sỏi túi mật không có triệu chứng trong thời gian dài và chỉ tình cờ phát hiện qua siêu âm bụng. Tuy nhiên, khi sỏi gây tắc nghẽn ống mật hoặc gây viêm, các triệu chứng rõ ràng hơn sẽ xuất hiện, bao gồm:
- Đau vùng hạ sườn phải hoặc vùng bụng trên rốn, đau âm ỉ hoặc dữ dội, kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
- Đau lan lên vai phải hoặc sau lưng.
- Buồn nôn và nôn, đặc biệt sau bữa ăn nhiều dầu mỡ.
- Vàng da, vàng mắt – dấu hiệu của tắc mật.
- Nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu.
- Sốt, ớn lạnh – có thể là dấu hiệu của viêm túi mật hoặc nhiễm trùng đường mật.
Sỏi túi mật cũng có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, như viêm túi mật cấp, viêm tụy cấp, viêm đường mật,…
Vàng da, vàng mắt là dấu hiệu của tắc mật.
- Sỏi túi mật rơi vào ống mật chủ khi không được điều trị và theo dõi. Khi sỏi túi mật rơi vào ống mật chủ có thể mổ nội soi cắt túi mật, mở vào ống mật chủ, nội soi đường mật trong mổ kiểm tra và tán sỏi. Đây là phẫu thuật khó khăn hơn nhiều khi chỉ có sỏi túi mật đơn thuần. Mặc dù kỹ thuật lấy sỏi ống mật chủ tốt nhưng khả năng tái phát của sỏi mật là rất cao, người bệnh phải mổ lại nhiều lần về sỏi đường mật chính.
- Viêm hoại tử túi mật do sỏi. Khi sỏi túi mật có triệu chứng không được điều trị, túi mật viêm hoại tử là hay gặp. Đây là biến chứng cấp cứu cần phải can thiệp phẫu thuật sớm.
- Viêm túi mật mạn tính do sỏi. Có tỉ lệ ung thư túi mật cao, tiên lượng xấu.
Lời khuyên thầy thuốc
Để phòng ngừa sỏi túi mật cần có một chế độ ăn uống lành mạnh và tập luyện thể dục thể thao đều đặn sẽ giúp phòng ngừa hiệu quả bệnh sỏi túi mật. Các phương pháp cụ thể như sau:
- Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ, chẳng hạn như: Trái cây, rau xanh, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch…).
- Hạn chế ăn thực phẩm nhiều đường và carbohydrate tinh chế.
- Ăn thực phẩm giàu chất béo lành mạnh, chẳng hạn như dầu cá, dầu ô liu, để hỗ trợ túi mật co bóp ổn định.
- Tránh ăn các loại thực phẩm có chứa chất béo không lành mạnh, chẳng hạn như đồ chiên rán, món tráng miệng…
