Bệnh nhân Bùi Thị Trâm, 104 tuổi, ở quận Bình Thuỷ - Cần Thơ nhập viện ngày 28/10/2019 vì đau nhức và tím bàn chân trái. Bệnh 7 ngày với triệu chứng đau nhức kèm tê bì chi dưới trái. Bà Trâm có dùng thuốc giảm đau, kháng viêm nhưng triệu chứng ngày càng tăng, bàn chân trái tím nên gia đình bệnh nhân đưa bà nhập viện.
Tình trạng lúc nhập viện bệnh nhân đau, tê cẳng bàn chân trái. Động mạch khoeo chân trái mất, bàn chân tím. Siêu âm mạch máu cấp cứu: tắc động mạch đùi nông chân trái.
Chụp CT scan mạch máu có cản quang đa lát cắt cho thấy tắc đoạn 1/3 dưới động mạch đùi nông 2 bên, tắc động mạch khoeo 2 bên. Tắc động mạch chày trước và động mạch mác trái.
Bà Trâm đang được bác sĩ chăm sóc sau phẫu thuật
Bệnh nhân được chẩn đoán tắc động mạch đùi nông cấp. Các bác sĩ nhận định đây là trường hợp vào viện có biểu hiện lâm sàng của hội chứng thiếu máu cấp tính còn có khả năng hồi phục chi.
Bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật cấp cứu. Ê kíp phẫu thuật gồm Ths. Bs Liêu Vĩnh Đạt; Ths.Bs Lê Thanh Bình khoa Ngoại lồng ngực mạch máu; BS CK II Thái Đắc Vinh phó khoa gây mê hồi sức đã tiến hành phẫu thuật cho bệnh nhân.
Kíp phẫu thuật đã rạch da vùng 1/3 trên trong cẳng chân trái, bộc lộ động mạch khoeo trái, chày sau. Dùng Forgasty lấy huyết khối động mạch đùi nông và huyết khối động mạch chày sau. Thời gian thực hiện phẫu thuật là 60 phút. Sau can thiệp tình trạng tắc nghẽn động mạch chi cấp cải thiện rõ.
Sáng 31/10/2019 bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt, sinh tồn ổn, chi trái hết tím, hết đau, mạch rõ, chi ấm.
Cũng theo BS CK II Phạm Thanh Phong, tắc động mạch chi cấp tính là tình trạng đột ngột thiếu máu chi, đe dọa đến khả năng bảo tồn chi. Đây là bệnh cảnh cấp cứu và nguy hiểm nhất đối với mạch ngoại biên, dễ có nguy cơ đoạn chi gây tàn tật, thậm chí tử vong nếu không được điều trị thích hợp.
Tắc động mạch nuôi chi cấp tính xảy ra do sự tắc nghẽn đột ngột lòng động mạch bởi cục máu đông hay một mảng xơ vữa… Đây là cấp cứu ngoại khoa,hậu quả là làm thiếu máu nuôi cấp tính phần chi mà động mạch đó nuôi dưỡng.
Để chẩn đoán tắc mạch thường không khó và các triệu chứng khá điển hình. Người bệnh sẽ có 5 dấu hiệu cơ bản sau: Đau, mất mạch, xanh nhợt, rối loạn cảm giác chi, liệt vận động
Tuy nhiên, cũng có trường hợp triệu chứng lâm sàng không đầy đủ, chỉ thấy chi lạnh, mạch ngoại vi không bắt được.
Quá trình hoại tử chi bắt đầu diễn ra 4 giờ sau khi có tình trạng tắc mạch chi. Trước đây, phẫu thuật điều trị thiếu máu cấp tính ở chi chỉ có một phương pháp duy nhất là đoạn chi. Cùng với sự tiến bộ của y học cũng như hiểu biết đầy đủ về cơ chế sinh bệnh, điều trị tắc động mạch chi đã có thay đổi rất nhiều, trong đó phải kể đến sự ra đời của kỹ thuật lấy cục máu gây tắc bằng dụng cụ đặc biệt gọi là Fogarty và kỹ thuật tái lập lưu thông mạch máu bằng phẫu thuật cầu nối.
Để phòng tránh tắc mạch chi dưới cấp tính, cần điều trị tốt các bệnh lý có thể là nguyên nhân dẫn đến tắc mạch cấp và quan trọng nhất là khi có biểu hiện bất thường, cần nhanh chóng đến cơ sở chuyên khoa mạch máu để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị sớm nhất.
