Cuộc khảo sát trên 130 quốc gia cung cấp dữ liệu toàn cầu đầu tiên cho thấy tác động tàn phá của COVID-19 đối với việc tiếp cận các dịch vụ sức khỏe tâm thần và nhấn mạnh nhu cầu cấp bách về tăng cường tài trợ cho lĩnh vực này.
Cuộc khảo sát được công bố trước Sự kiện lớn về sức khỏe tâm thần của WHO - một sự kiện vận động trực tuyến toàn cầu vào ngày 10 tháng 10 sẽ quy tụ các nhà lãnh đạo thế giới, những người nổi tiếng và những người ủng hộ để kêu gọi tăng cường đầu tư cho sức khỏe tâm thần trong và sau COVID-19.
Gia tăng các vấn đề tâm thần trong đại dịch
COVID-19 làm gia tăng các vấn đề về tâm thần.
Đại dịch đang làm gia tăng nhu cầu về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần. Mất mát, cô lập, mất thu nhập và nỗi sợ hãi đang làm gia tăng các vấn đề về tâm thần hoặc làm trầm trọng thêm những tình trạng hiện có. Nhiều người có thể phải đối mặt với việc sử dụng rượu và ma túy ngày càng nhiều, mất ngủ và lo lắng. Trong khi đó, bản thân COVID-19 có thể dẫn đến các biến chứng thần kinh và tâm thần, chẳng hạn như mê sảng, kích động và đột quỵ. Những người có sẵn các rối loạn về tâm thần, thần kinh hoặc sử dụng chất kích thích cũng dễ bị nhiễm SARS-CoV-2 hơn - họ có thể có nguy cơ cao bị các kết cục nghiêm trọng và thậm chí tử vong.
Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới cho biết: Sức khỏe tinh thần tốt là nền tảng cơ bản cho sức khỏe tổng thể và hạnh phúc. COVID-19 đã làm gián đoạn các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần thiết yếu trên toàn thế giới ngay khi chúng cần thiết nhất. Các nhà lãnh đạo thế giới phải đi nhanh và quyết đoán để đầu tư nhiều hơn vào các chương trình sức khỏe tâm thần trong thời kỳ đại dịch và sau đó.
WHO trước đây đã nhấn mạnh tình trạng thiếu kinh phí “mãn tính” cho sức khỏe tâm thần. Trước đại dịch, các quốc gia chỉ dành dưới 2% ngân sách y tế quốc gia cho sức khỏe tâm thần và đang “vật lộn” để đáp ứng nhu cầu của người dân.
Những gián đoạn lớn đối với các dịch vụ sức khỏe tâm thần quan trọng
Cuộc khảo sát được thực hiện từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2020 ở 130 quốc gia trên 6 khu vực của WHO, đánh giá việc cung cấp các dịch vụ về tâm thần, thần kinh và sử dụng chất gây nghiện đã thay đổi như thế nào do COVID-19, các loại dịch vụ đã bị gián đoạn và cách các quốc gia đang thích ứng để vượt qua những thách thức này.
Áp dụng y học từ xa trong khám chữa bệnh.
Các quốc gia đã báo cáo sự gián đoạn rộng rãi của nhiều loại dịch vụ sức khỏe tâm thần quan trọng như:
-Hơn 60% cho biết có sự gián đoạn đối với các dịch vụ sức khỏe tâm thần cho những người dễ bị tổn thương, bao gồm trẻ em và thanh thiếu niên (72%), người lớn tuổi (70%) và phụ nữ cần các dịch vụ trước sinh hoặc sau khi sinh (61%).
-67% cho rằng việc tư vấn và trị liệu tâm lý bị gián đoạn; 65% đối với các dịch vụ giảm thiểu tác hại nghiêm trọng; và 45% đối với điều trị duy trì bằng chất chủ vận opioid đối với tình trạng lệ thuộc opioid.
-Hơn một phần ba (35%) báo cáo sự gián đoạn đối với các can thiệp khẩn cấp, bao gồm cả những can thiệp đối với những người bị co giật kéo dài; hội chứng cai nghiện sử dụng chất gây nghiện nghiêm trọng; và mê sảng, thường là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý cơ bản nghiêm trọng.
-30% cho biết có sự gián đoạn trong việc tiếp cận các loại thuốc điều trị rối loạn tâm thần, thần kinh và sử dụng chất kích thích.
-Khoảng ¾ báo cáo có ít nhất một phần gián đoạn các dịch vụ sức khỏe tâm thần ở trường học và nơi làm việc (tương ứng là 78% và 75%).
Trong khi nhiều quốc gia (70%) đã áp dụng y học từ xa hoặc trị liệu từ xa để khắc phục sự gián đoạn đối với các dịch vụ trực tiếp, có sự chênh lệch đáng kể trong việc tiếp nhận các can thiệp này. Hơn 80% các quốc gia có thu nhập cao cho biết đã triển khai y tế từ xa và trị liệu từ xa để thu hẹp khoảng cách về sức khỏe tâm thần, so với dưới 50% các quốc gia có thu nhập thấp.
Telehelth mang đến tiện ích chất lượng theo dõi chăm sóc của bác sĩ.
WHO đã ban hành hướng dẫn cho các quốc gia về cách duy trì các dịch vụ thiết yếu - bao gồm cả các dịch vụ sức khỏe tâm thần trong COVID-19 và khuyến nghị các quốc gia phân bổ nguồn lực cho sức khỏe tâm thần như một phần không thể thiếu trong kế hoạch ứng phó và phục hồi của họ; kêu gọi các quốc gia theo dõi những thay đổi và gián đoạn trong dịch vụ để họ có thể giải quyết chúng theo yêu cầu.
Mặc dù 89% quốc gia báo cáo trong cuộc khảo sát rằng hỗ trợ sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội là một phần của kế hoạch ứng phó COVID-19 quốc gia, nhưng chỉ 17% trong số các quốc gia này có đầy đủ kinh phí bổ sung để chi trả cho các hoạt động này.
Tất cả điều này cho thấy cần đầu tư hơn nữa cho sức khỏe tâm thần. Khi đại dịch tiếp tục, nhu cầu thậm chí còn lớn hơn sẽ được đặt lên các chương trình sức khỏe tâm thần quốc gia. Chi 2% ngân sách y tế quốc gia cho sức khỏe tâm thần là không đủ. Các nhà tài trợ quốc tế cũng cần phải làm nhiều hơn nữa…
Các ước tính trước COVID-19 tiết lộ rằng gần 1 nghìn tỷ đô la Mỹ năng suất kinh tế bị mất hàng năm chỉ do trầm cảm và lo lắng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy rằng cứ 1 đô la Mỹ chi cho việc chăm sóc bệnh trầm cảm và lo âu dựa trên bằng chứng sẽ thu về 5 đô la Mỹ.
