Khác với hoạt động xã hội mang tính huy động cộng đồng, các tầng lớp nhân dân tham gia vào các hoạt động công ích, tham gia giải quyết các vấn đề xã hội…, công tác xã hội (CTXH) chuyên nghiệp là một nghề với cơ sở lý thuyết, phương pháp riêng như các ngành nghề khác đặt mục đích hoạt động của mình là “Giúp người khác là tự giúp mình”.
Công tác xã hội không thể thiếu trong xã hội hiện đại
Khi con người gặp các vấn đề trong cuộc sống như ốm đau, bệnh tật, không tìm được việc làm, gia đình có chuyện buồn hoặc gặp hoàn cảnh khó khăn…, người ta thường có các cảm xúc lo lắng, buồn rầu, đau khổ… Trong nhiều trường hợp, các cảm xúc đó làm cho con người không thể bình tĩnh để nhìn nhận nguyên nhân của vấn đề một cách khách quan và tìm cách giải quyết vấn đề có hiệu quả. Họ cũng không thể biết được những tiềm năng, nguồn lực có thể có được để giải quyết vấn đề. Trong các trường hợp đó, nhân viên CTXH chuyên nghiệp với những kiến thức và kỹ năng được học của mình, tuân theo các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp, thực hiện các can thiệp để hỗ trợ những người này bình tĩnh nhìn lại, phân tích nguyên nhân của vấn đề và tìm cách giải quyết có hiệu quả. CTXH có thể làm việc với từng cá nhân, với nhóm, gia đình hoặc trong lĩnh vực phát triển cộng đồng. Tham vấn cũng là một lĩnh vực CTXH, tùy theo sự phân chia của các trường phái khác nhau ở các nước khác nhau.
 Người thầy thuốc ngoài việc chữa bệnh còn có vai trò quan trọng trong việc tư vấn tâm lý cho người bệnh. |
Nhân viên CTXH - Người giải quyết khủng hoảng!
Công tác y tế dự phòng cũng như các hoạt động khác của ngành y tế tập trung vào tuyên truyền, can thiệp để phòng ngừa bệnh tật, giúp người dân giữ gìn sức khỏe, phòng tránh tai nạn, thương tích, bệnh tật, phòng ngừa các dịch bệnh xã hội và giúp người dân nâng cao thể trạng, tầm vóc, duy trì sức khỏe. Bên cạnh đó, các hoạt động của ngành y cũng không thể không tập trung vào vấn đề chữa bệnh, điều trị và phục hồi sức khỏe sau điều trị. Với điều kiện là quốc gia đang phát triển và điều kiện khí hậu, tự nhiên của một nước nhiệt đới, người dân Việt Nam dễ mắc bệnh tật, tai nạn thương tích và vì vậy, các vấn đề của người bệnh thường rất đa dạng. Trẻ em ốm đau, bệnh tật, bị tai nạn thương tích dẫn đến sự lo lắng, ảnh hưởng đến đời sống của cả gia dình. Người lao động ốm đau bệnh tật cũng tác động đến thu nhập của cuộc sống cả gia đình và người cao tuổi mắc bệnh kinh niên, mạn tính cũng tác động đến sức khỏe, công việc của các thành viên trong gia đình mở rộng. Những vấn đề khi gia đình có người ốm đau, bệnh tật và tác động đến đời sống kinh tế, đến thời gian, thu nhập, sức khỏe và tâm lý của các thành viên liên quan cần được nghiên cứu một cách thực tế để có thể đưa ra những cơ sở cho CTXH trong lĩnh vực y tế.
Nhân viên CTXH trong lĩnh vực y tế hoạt động nhằm hỗ trợ cho cá nhân, gia đình để giúp đối phó với các bệnh tật mang tính mạn tính, cấp tính hoặc bệnh của tuổi già. Sự hỗ trợ đó có thể bao gồm hướng dẫn cách chăm sóc cho người nhà, thực hiện tham vấn và giáo dục cho bệnh nhân, giới thiệu đến các cơ sở cung cấp dịch vụ phù hợp. Các hoạt động nhằm giúp chăm sóc, quản lý công việc chăm sóc hoặc can thiệp để nâng cao sức khỏe, ngăn ngừa bệnh tật và giúp bệnh nhân, thân chủ giải quyết những khó khăn trong tiếp cận với việc chăm sóc sức khỏe. Nhân viên CTXH trong lĩnh vực y tế có thể làm những công việc như sau đối với các bệnh nhân ở viện: Phối hợp với các nhà chuyên môn khác để lượng giá tình trạng sức khỏe thể lực, tinh thần của bệnh nhân và tìm hiểu các nhu cầu của họ; Giới thiệu bệnh nhân, thân chủ hoặc gia đình của họ tới các nguồn lực của cộng đồng nhằm trợ giúp họ phục hồi sức khỏe, tiếp cận với các dịch vụ như hỗ trợ tài chính, trợ giúp tư pháp, nhà ở, công việc hay giáo dục; vận động chính sách cho bệnh nhân hoặc thân chủ để giải quyết khủng hoảng; Tham vấn cá nhân hoặc nhóm cho bệnh nhân, thân chủ để giúp họ vượt qua sự phụ thuộc, phục hồi sức khỏe và cách nhìn nhận cuộc sống; Sử dụng số liệu tham vấn và kinh nghiệm CTXH để lập kế hoạch, phối hợp chăm sóc và phục hồi cho bệnh nhân, theo dõi sau điều trị để đảm bảo hiệu quả; Lập kế hoạch ra viện cho bệnh nhân trở về gia đình hoặc chuyển sang các cơ sở chăm sóc khác; Tổ chức nhóm trợ giúp hoặc tham vấn cho thành viên gia đình để giúp họ hiểu và hỗ trợ thân chủ, bệnh nhân; Thiết kế kế hoạch can thiệp phù hợp với điều kiện và chế độ của bệnh nhân; Giám sát, đánh giá và báo cáo về những tiến triển của bệnh nhân theo mục tiêu đã đặt ra trong kế hoạch can thiệp ban đầu; Xác định những trở ngại trong môi trường của bệnh nhân hoặc những tiến triển thông qua phỏng vấn và hồ sơ ghi chép về bệnh nhân.
Các hoạt động của nhân viên CTXH trong lĩnh vực y tế, chăm sóc sức khỏe còn gắn với cộng đồng từ các hoạt động phát triển cộng đồng đến phòng ngừa bệnh dịch, chăm sóc sức khỏe ban đầu hay phục hồi sức khỏe sau điều trị...
TS Xã hội học Nguyễn Thị Lan