Các hãng sản xuất thực phẩm chức năng (TPCN), mỹ phẩm đang ra sức quảng cáo cho những sản phẩm có chứa collagen nhằm vào đối tượng phụ nữ muốn làm đẹp cho làn da của mình. Những sản phẩm này có giá không hề rẻ. Dạng bào chế của collagen cũng rất đa dạng: từ thuốc viên, dung dịch nước để uống, thuốc tiêm làm trẻ hóa làn da cho đến các loại kem bôi, mặt nạ...
Quá trình sản sinh collagen suy giảm theo tuổi tác
Collagen là gì?
Collagen là một loại chất đạm (protein) có trong nhiều cơ quan của cơ thể như da, cơ bắp bao gồm cả cơ tim, bao quanh các mạch máu, nằm trong các mô liên kết giữa các tế bào của các cơ quan nội tạng và kết nối các tế bào trong xương. Đây là một loại protein chiếm tới 25% tổng lượng protein trong cơ thể người, có chức năng chính là kết nối các mô trong cơ thể lại với nhau. Các nhà khoa học thường ví chúng giống như một loại keo dính các bộ phận trong cơ thể người lại thành một khối hoàn chỉnh, nếu không có chúng, cơ thể người sẽ chỉ là các phần rời rạc. Đặc tính quan trọng nhất của collagen là sự đàn hồi, tức là có thể giãn ra và co lại như một sợi dây thun. Tính đàn hồi này giúp collagen có chức năng tạo nên hình dạng nhất định cho các cơ quan. Collagen là yếu tố quan trọng giúp các mạch máu căng lên, không bị ép xẹp bởi các bắp cơ chung quanh và bảo vệ các mạch máu không bị đứt, xoắn, kéo giãn... khi cơ thể cử động. Khi mạch máu bị đứt, hở do một vết cắt, đứt nào đó, các sợi collagen sẽ kéo các bề mặt vết thương khép lại với nhau giúp mau cầm máu và thu nhỏ vết thương. Trong mô xương, sợi collagen kết nối các tế bào với nhau làm xương chắc chắn hơn, giữ được canxi nhiều hơn. Tại da, collagen giúp kéo căng da và mạch máu, làm da hồng hào, giảm các vết nhăn và giữ sự tươi trẻ. Như tất cả các tế bào khác của cơ thể, collagen cũng có giai đoạn bị già nua và chết đi. Sự thoái hóa collagen thường xảy ra ở giai đoạn từ 30 tuổi trở đi. Có thể nói, mất collagen là một trong những yếu tố lớn tạo nên sự già nua không chỉ ở dáng vẻ bên ngoài mà còn ở việc suy giảm cấu trúc và chức năng của các cơ quan trong cơ thể.
Nên cung cấp collagen cho cơ thể bằng con đường tự nhiên
Collagen khá an toàn khi sử dụng và nó có mặt trong nhiều loại thực phẩm mà chúng ta ăn hàng ngày. Để bổ sung collagen cho cơ thể, nên sử dụng hợp lý các loại thực phẩm như cá, cà chua, tỏi... Các sản phẩm chế biến từ đậu tương (sữa đậu nành, đậu phụ...), sữa chua, bơ, phomát có chứa chất genistein là thành phần có tác dụng sản sinh ra lượng collagen đáng kể, đồng thời có tác dụng ngăn chặn loại enzym gây lão hóa da. Rau xanh và trái cây giúp cơ thể sản sinh ra collagen tự nhiên. Khi ăn rau xanh, nên chọn loại có lá màu xanh sẫm; còn với trái cây, nên chọn loại quả đỏ vì chúng có chứa hàm lượng lớn vitamin C, lycopen có vai trò như những chất chống oxy hóa giúp tăng cường quá trình sản sinh ra collagen.
Collagen tự nhiên có nhiều trong các loại da động vật, nhưng khó sử dụng vì loại thực phẩm này có nhiều acid béo no không tốt cho tim mạch. Các loại collagen tinh chế trong một số TPCN thường dễ hấp thu hơn. Hiện nay, có khá nhiều loại TPCN hoặc thuốc có collagen trong thành phần. Nhiều loại TPCN được giới thiệu là hàng xách tay hoặc mỹ phẩm có collagen giúp làm đẹp da, trẻ hóa da được bán với giá khá cao. Tuy nhiên, không nên quá lệ thuộc và tin tưởng vào các tác dụng thần kỳ của các sản phẩm collagen nếu không giữ vệ sinh da đúng cách và tránh các yếu tố gây hại tới da. Khi bổ sung collagen qua con đường TPCN hoặc mỹ phẩm, cũng như bất cứ một loại hóa chất nào, cần chú ý dùng đúng cách theo hướng dẫn và đề phòng những tác dụng phụ có thể xảy ra.
Với các sản phẩm cụ thể đang bán trên thị trường, cần xem xét sản phẩm đó được sản xuất hoặc nhập khẩu từ công ty nào, có được các cơ quan chức năng đảm bảo về mức độ an toàn hay không? Tiêm collagen vào da đang là xu hướng được nhiều phụ nữ lựa chọn để làm đẹp. Tuy nhiên, tiêm collagen cũng tiềm ẩn những nguy cơ như: sau khi tiêm, da có thể bị tấy đỏ, sưng phồng hoặc thâm tím vùng da chịu tác động đó. Ngoài ra, tiêm collagen nếu không được chăm sóc và vệ sinh cẩn thận có thể dẫn đến viêm nhiễm hoặc phản ứng phụ trong quá trình gây tê hoặc để lại sẹo. Việc uống collagen cũng không khác gì ăn thịt, cá hoặc các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng vì collagen sẽ được tiêu hóa thành các acid amin như các protein khác.
ThS. Quốc Anh
