Xinh đẹp và trẻ lâu là ước mơ muôn thuở của con người, nhất là đối với phái đẹp. Để đạt được điều này, gần đây, nhiều người đã tìm đến với collagen và hy vọng khôi phục sự tươi trẻ, xóa hết nếp nhăn và “cải lão hoàn đồng”... Vậy thực chất collagen là gì, có đáp ứng được điều mong mỏi đó không?
Chị Đỗ Thị Thanh Hậu - Khu đô thị Việt Hưng - Hà Nội: Thấy mọi người khen nên tôi cũng thử dùng
Hiện nay, các sản phẩm chứa collagen được quảng cáo rất rầm rộ, trên mạng rồi nhiều người rỉ tai nhau với nhiều công dụng hấp dẫn như làm trắng da, tái tạo và ngăn ngừa lão hóa da. Là phụ nữ thì ai cũng mong muốn mình được trẻ trung, xinh đẹp. Ở tuổi chúng tôi, da cũng đã có sự lão hóa rồi, nhất là đã xuất hiện nếp nhăn trên da mặt... Thấy các chị, rồi bạn bè xung quanh dùng khen tốt lắm nên tôi cũng gửi mua về dùng. Loại tôi gửi mua có giá khoảng 20 USD/lọ (tương đương hơn 400.000 đồng/lọ). Bạn bè tôi có người dùng 4 viên/ngày nhưng tôi cứ túc tắc uống 2 viên/ngày thôi. Tôi mới dùng được nửa tháng và cũng đang khấp khởi mong chờ hiệu quả...
PGS.TS. Nguyễn Hữu Đức - Trường ĐH Y Dược TP. Hồ Chí Minh: Chưa có bằng chứng về collagen làm trẻ hóa da mặt
Collagen thực chất là protein (tức chất đạm) dạng sợi có ở mô liên kết của các động vật có vú. Riêng ở người, collagen chiếm đến hơn 25% tổng lượng protein có trong cơ thể. Chức năng của nó là kết nối các mô trong cơ thể với nhau, đặc biệt đóng vai trò quan trọng trong việc làm các vết thương mau lành. Trong ngành y, collagen là thành phần trong các chất liệu dùng cầm máu khi phẫu thuật, dùng để sửa và khâu vết mổ, dùng làm da nhân tạo trị bỏng, dùng tiêm vào da sửa sẹo. Collagen còn được dùng trong ngành dược thông qua chất gelatin mà nó phân giải tạo thành, dùng tạo vỏ nang đựng thuốc (thường gọi là viên nang hay viên nhộng). Thông thường, collagen được lấy từ da heo hoặc bò. Đặc biệt, nếu lấy từ da bò (từ bò mới sinh) phải thông qua kiểm tra chất lượng rất gắt gao để phòng ngừa bệnh bò điên (BSE: bovine spongiform encephalopathy) lây nhiễm cho người.
Đối với con người, collagen có nhiều ở lớp hạ bì của da giúp da vừa căng vừa đàn hồi. Collagen ở da được tổng hợp bên trong cơ thể từ nguồn dinh dưỡng mà cơ thể hấp thu qua thực phẩm dùng đầy đủ và cân bằng dưỡng chất hằng ngày. Khi người càng lớn tuổi, lượng collagen được cơ thể tổng hợp ít dần đi khiến tuổi càng cao thì da càng khô và nhăn dần. Từ đó, nhiều người nghĩ đơn giản “nếu thiếu thì bù” và cho rằng nếu uống chế phẩm collagen hoặc dùng mỹ phẩm chứa collagen bôi lên da sẽ cho làn da tươi mịn, săn chắc là không đúng. Bởi vì khi uống, collagen cũng sẽ được tiêu hóa ở dạ dày - ruột giống như những thức ăn khác (thịt, cá) và tạo các axit amin. Việc các axit amin này có được cơ thể tổng hợp tạo thành collagen ở da giúp trẻ hóa da mặt hay không thì cho tới nay chưa có chứng cứ khoa học nào xác nhận.
Còn dùng collagen bôi lên da mặt, việc hấp thu collagen nguyên chất chắc chắn là không xảy ra, nếu có đóng vai trò nào đó cho da thì collagen chỉ có tác dụng giữ ẩm (tức giúp giữ nước ở da) giúp da không bị khô. Hiện nay cũng vẫn chưa có nghiên cứu xác nhận bất kỳ tác dụng thần kỳ nào của collagen khi bôi lên da mặt.
Vậy dùng collagen có an toàn không? Vì là chất đạm có trong thiên nhiên nên dùng collagen bằng đường uống cũng khá an toàn với điều kiện chế phẩm ấy phải sản xuất đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm (như sản xuất collagen từ da bò phải loại trừ tuyệt đối bệnh BSE). Tuy nhiên, các chế phẩm dùng nguyên liệu không phải là collagen của người mà lấy từ các động vật khác nên có nguy cơ gây phản ứng dị ứng khi uống (phản ứng dị ứng là rối loạn xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với “chất lạ” mà nó không chịu dung nạp). Đã có những trường hợp phải nhập viện để điều trị các nốt sưng đỏ, bọng nước trên da do uống collagen.
Đối với các chế phẩm bôi ngoài da, mặc dù chế phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng vẫn có thể bị dị ứng da (ngoài collagen là “chất lạ”, nên lưu ý tất cả các chế phẩm gọi là mỹ phẩm như sữa rửa mặt, bột, kem dưỡng da… đều chứa các hóa chất dùng bảo quản là các chất gây dị ứng rất cao). Đặc biệt, nếu dùng collagen bôi ngoài da không đúng cách, không phù hợp cơ địa hay dùng chế phẩm kém chất lượng, người tiêu dùng có thể bị tai biến như nhiễm trùng da hoặc viêm da dị ứng toàn thân.
TTƯT. BSCKII. Ngô Xuân Nguyệt - Trưởng khoa Da liễu – BV Bạch Mai: Collagen không thể đảo ngược được quá trình lão hóa của cơ thể
Collagen được ví như “vữa” có tác dụng kết dính các tế bào với nhau, tạo thành mô chống đỡ dưới các áp lực khác nhau của cơ thể. Ở da, collagen chiếm đa số và có tác dụng làm cho da dẻ căng, mịn màng. Khi cơ thể bị lão hóa, collagen giảm làm cho sức căng không còn tốt. Biểu hiện là da nhăn nheo. Tất cả các biểu hiện lão hóa của cơ thể thực chất là sự suy giảm, lão hóa của collagen và các tế bào xung quanh của cơ quan đó. Cùng với tuổi tác tăng dần thì sự lão hóa của cơ thể con người là không tránh khỏi. Đến một lúc nào đó, các tế bào da (được ví như những viên gạch) đã mục rồi thì dù “vữa” có tốt cũng không còn khả năng kết dính nữa.
Các dấu hiệu lão hóa của cơ thể biểu hiện rõ từ tuổi 30 trở đi. Do có sự suy giảm dần dần lượng collagen nên từ sau 30 tuổi có thể bổ sung collagen hàng ngày, nhưng liều lượng phải do bác sĩ có kinh nghiệm chẩn đoán điều trị và kê đơn.
Tuy nhiên, collagen không phải là thần dược. Nó chỉ có tác dụng cải thiện làn da lúc đó thôi chứ không thể làm đảo ngược quá trình lão hóa của cơ thể. Không thể làm quay ngược được thời gian của con người từ 50 tuổi trở về 30 được. Hơn nữa, do collagen là chất đạm, khi uống tùy thuộc vào sự hấp thu của từng cơ thể. Đối với những người bị rối loạn tiêu hóa, có bệnh ở đường ruột... thì uống vào cũng khó hấp thu.
Phương Hà (ghi