Cấp cứu vì ngộ độc thuốc
Bệnh nhân nam, 56 tuổi, mắc bệnh đái tháo đường và phải uống thuốc để ổn định đường huyết. Đầu tháng 10/2020, ông nghe nói uống thuốc Tây y nhiều tác dụng phụ nên bỏ điều trị mà nghe mách bảo tìm mua thuốc Nam về uống với liều 4v/ngày. Viên thuốc có dạng hình cầu màu vàng nâu, đường kính khoảng 1cm. Nhãn gói thuốc ghi do “Lương y Thích Thiện Tín” bào chế, không rõ thành phần, không rõ hàm lượng, không rõ nơi sản xuất và không có chứng nhận cấp phép. Quảng cáo trên bao bì cho biết thuốc có công dụng điều trị bệnh đái tháo đường và suy thận.
Vài ngày đầu sau khi uống thuốc, chỉ số đường huyết giảm, nên ông phấn khởi tiếp tục uống thuốc. Sau đó, bệnh nhân dần mệt mỏi, ăn uống kém. Ngày 25/10/2020, sau hơn 20 ngày bỏ thuốc theo chỉ định của bác sĩ và chỉ uống thuốc Nam, bệnh nhân rơi vào tình trạng ý thức chậm, huyết áp tụt, thở nhanh sâu, đau bụng... người nhà đưa ông tới Bệnh viện đa khoa Xanh Pôn cấp cứu. Các chỉ số xét nghiệm đều xấu, có tình trạng nhiễm toan chuyển hóa (nhiễm acid trong máu) và toan lactic rất nặng, đe dọa ngừng hô hấp, ngừng tim.
Vài ngày đầu, người bệnh phải thở máy và sử dụng thuốc vận mạch để nâng huyết áp, lọc máu liên tục để đào thải chất độc trong cơ thể. Tình trạng nhiễm toan và suy đa tạng cải thiện trong quá trình lọc máu. Sau 2 ngày, ông được bỏ máy thở, rút ống nội khí quản, cắt thuốc vận mạch, dừng lọc máu. Hiện, người bệnh tỉnh táo, tự ăn bằng miệng, hết suy đa tạng.
Những viên thuốc có chứa chất cấm phenformin mà bệnh nhân đã sử dụng.
Có chất cấm trong thuốc Nam
BS.Lương Tuấn Kiên, Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện đa khoa Xanh Pôn cho biết, người bệnh đã mắc bệnh đái tháo đường nhiều năm nay, đã được bác sĩ chỉ định điều trị bằng thuốc tiêm insulin (chất kiểm soát chuyển hóa đường vào máu) định kỳ. Bệnh nhân còn mắc viêm gan B, ung thư gan.
Bác sĩ đã gửi mẫu thuốc Nam do gia đình cung cấp đi xét nghiệm. Kết quả cho thấy thành phần thuốc dương tính với chất phenformin, một loại thuốc dùng để điều trị đái tháo đường tại Mỹ từ những năm 1950. Thuốc này bị cấm sản xuất lưu hành từ năm 1973 do gây ra hàng loạt ca tử vong liên quan đến nhiễm acid lactic sau khi dùng thuốc. Nhiều nghiên cứu cho thấy, điều trị bằng thuốc này làm xảy ra các tác dụng phụ, biến chứng gây tử vong.
Theo BS. Kiên, đây không phải là trường hợp duy nhất ngộ độc thuốc Nam có chứa chất cấm mà Bệnh viện Xanh Pôn đã gặp và điều trị thành công. Nhưng đây là ca ngộ độc phenformin đầu tiên tại bệnh viện trong năm 2020.
Bác sĩ kiểm tra tình trạng sức khỏe cho bệnh nhân.
Hiện Việt Nam và các nước trên thế giới đã cấm lưu hành phenformin. Tuy nhiên, hàng năm vẫn ghi nhận các trường hợp nhập viện điều trị và tử vong do ngộ độc phenformin khi uống thuốc Nam. Tình trạng toan chuyển hóa do phenformin rất nặng, tỷ lệ gây tử vong lên tới hơn 50%. Nam bệnh nhân rất may mắn khi đến bệnh viện kịp thời và đáp ứng điều trị tốt.
BS. Kiên khuyến cáo, người bệnh đái tháo đường không nên tự ý sử dụng các loại thuốc Nam không rõ nguồn gốc, xuất xứ, thành phần vì có thể thuốc đã được trộn các chất cấm, có hại cho cơ thể. Người bệnh nên tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ và kiên trì với phác đồ để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.