Ngay trong tháng 9/2020, một nhóm 3 ngư dân ở huyện Vạn Ninh (tỉnh Khánh Hòa) đã lặn bắt được một số ốc biển lạ, vỏ có màu nâu với những chấm trắng và luộc ăn số ốc này. Sau khi ăn khoảng 30 phút, cả 3 người xuất hiện triệu chứng tê môi, tê tay, tê chân, chóng mặt, buồn nôn và đau đầu. 1 người đã tử vong sau đó, 2 người còn lại được điều trị tại BVĐK tỉnh Khánh Hòa và may mắn qua cơn nguy hiểm...
Độc tố trong ốc biển lạ, cá hồng
Sau sự việc trên, số mẫu ốc nói trên được chuyển đến Viện Hải dương học, Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam để xác định tên loài ốc, độc tố. Kết quả, trong tổng số 30 mẫu được phân tích, có 29 mẫu được xác định là loài ốc bùn răng cưa Nassarius papillosus và 1 mẫu vật thuộc loài ốc bùn bóng Nassarius glans. Đặc biệt, kết quả phân tích đã xác định hàm lượng lớn chất tetrodotoxin xuất hiện trong tất cả các mẫu vật của 2 loài ốc nêu trên.
Ốc bùn răng cưa và ốc bùn bóng.
Theo Viện Hải dương học, tetrodotoxin được biết là độc tố thần kinh, tác động lên hệ thần kinh trung ương của người và động vật bậc cao. Với độc tính cao gấp nhiều lần giới hạn an toàn thực phẩm biển trong mẫu phân tích, ước tính chỉ cần 5-10 cá thể ốc chứa lượng độc tố này có thể gây tử vong cho 1 người bình thường trong 30 phút cho đến vài giờ sau khi ăn. Do đặc tính bền nhiệt, bền axít, độc tố tetrodotoxin không bị phân hủy ở nhiệt độ cao khi chế biến nên có thể tồn tại trong các sản phẩm thức ăn đã được chế biến, thậm chí kể cả sản phẩm cấp đông, đóng hộp.
Trước đó, vào tháng 7/2020, tại huyện Xuyên Mộc (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) xảy ra 2 vụ ngộ độc thực phẩm do ăn cá hồng khiến 23 người nhập viện với các triệu chứng: mệt, khó chịu, đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, mạch loạn nhịp, chậm nhịp tim. Kết quả mẫu xét nghiệm được gửi về Viện Hải dương học Nha Trang nhằm định danh loài cá và định lượng độc tố ciguatera trên mẫu thử. Mẫu cá hồng nguyên con và cá hồng cắt lát chứa chất ciguatera, vượt ngưỡng an toàn. Cá hồng là loại thủy sản ăn tảo. Chỉ có những loại cá hồng ăn phải một số loài tảo có chứa độc tố, chất độc được tích tụ trong cơ thể và có khả năng gây mất an toàn cho người sử dụng. Ngộ độc ciguatera từ cá là một loại ngộ độc do ăn phải cá biển đã tích tụ độc tố ciguatoxins trong chế độ ăn của chúng.
Cá hồng gây ngộ độc ở Xuyên Mộc.
Thận trọng sử dụng hải sản lạ
Theo ThS.BS. Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc (BV Bạch Mai), hầu hết các trường hợp ngộ độc hải sản nặng nhập viện là do ăn phải những loài chứa độc tố mạnh. Ngoài ra, cũng có một số người bị trúng độc do sờ hoặc vô tình chạm vào những loài rắn biển, cá mặt quỷ, mực đốm xanh, ốc cối... nên bị chúng cắn, chích hoặc phóng tên độc. Các độc tố của con vật sẽ theo răng hoặc phóng ra xâm nhập cơ thể người qua vết thương gây ngộ độc.
ThS.BS. Nguyễn Trung Nguyên cũng đưa ra lưu ý, biện pháp phòng, tránh ngộ độc thực phẩm tốt nhất là thực hiện ăn chín, uống sôi. Bởi lẽ, nhiều thực khách khoái khẩu với món lẩu hải sản, nhưng cần phải nhúng cho hải sản chín kỹ rồi hãy ăn. Nếu ăn hải sản chín tái thì nguy cơ mắc bệnh vẫn còn. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng không nên ăn hải sản đã chế biến từ lâu mà chỉ ăn món ăn mới nấu chín, còn nóng. Đối với những hải sản lạ, chưa từng ăn thì mọi người phải rất thận trọng vì trong đó có thể chứa chất độc nguy hiểm mà chúng ta không lường trước được.
Không nên ăn các loại hải sản sống ở vùng nước bị nghi ô nhiễm.
Không ăn đầu, trứng, gan cá sống ở vùng biển nước ấm vì chất độc ciguatera thường tập trung ở những bộ phận này.
Histamin không bị tiêu diệt khi nấu. Cách tốt nhất để duy trì hàm lượng histamin trong cá thấp nhất là để trong tủ lạnh (dưới 5oC); khi cá bị ươn hoặc để ngoài trời nóng quá lâu sau khi đánh bắt sẽ làm tăng hàm lượng histamin trong cá rất có hại cho sức khỏe.
Ăn các đồ hải sản có nguồn gốc, nấu chín.
Khi có những dấu hiệu nghi ngờ bị ngộ độc, cần đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời.
