1. Nguyên nhân gan nhiễm mỡ
Nguyên nhân hay gặp nhất là do rượu. Ngoài ra, khi cơ thể sản sinh quá nhiều mỡ hoặc chuyển hóa mỡ không kịp, lượng mỡ thừa sẽ tích trữ trong các tế bào gan và gây nên gan nhiễm mỡ.
Người béo phì có nguy cơ bị mỡ máu cao gấp nhiều lần người có trọng lượng bình thường. Cơ thể của người béo phì thường xuyên cung cấp chất béo vượt ngưỡng cơ thể hấp thu nên gây ra hiện tượng tích tụ mỡ trong gan, hoặc bị tác động xấu của tâm lý liên tục gây căng thẳng stress.
Bên cạnh đó, gan nhiễm mỡ liên quan khá chặt chẽ đến chế độ dinh dưỡng như ăn quá nhiều chất béo, nhiều đường hoặc quá ít chất đạm trong một thời gian. Trong hầu hết các trường hợp, chất béo ứ đọng chủ yếu là triglycerides (triglycerit là sản phẩm chuyển hóa cholesterol thừa ra), nhưng trong một số trường hợp, phospholipids chiếm đa số. Vì vậy, nếu các chỉ số về triglycerit hoặc phospholipids vượt quá chỉ số bình thường, rất có khả năng dẫn đến gan nhiễm mỡ.
Bị mỡ máu cao: Lipid trong máu đi qua gan quá nhiều thì hàm lượng cholesterol trong máu tăng cao, nếu vượt quá khả năng chuyển hóa của gan sẽ làm mỡ trong máu tồn đọng trong gan sinh ra gan nhiễm mỡ.
Bị tiểu đường: Bệnh tiểu đường bản chất là rối loạn chuyển hóa gluco, đường huyết cao sẽ tạo thành một lớp bao phủ khiến gan mất đi chức năng chuyển hóa cholesterol dẫn tới tình trạng tích tụ nhiều cholesterol gây ra gan nhiễm mỡ.
Sút cân quá nhanh: Sút cân quá nhanh khiến cơ thể không tổng hợp được apolipoprotein làm cho triglyceride tích tụ trong gan, lâu ngày sẽ gây thừa mỡ trong gan.
Do tác dụng phụ của một số loại thuốc: Một số loại thuốc điều trị mỡ máu, lao phổi có thể có tác dụng phụ gây tổn thương gan, làm gan nhiễm mỡ như Aspirin, Steroids, Tamoxifen…
Gan nhiễm mỡ có thể gây xơ gan
2. Triệu chứng của gan nhiễm mỡ
Thông thường những người bị gan nhiễm mỡ sẽ không có triệu chứng gì bởi vì, hiện tượng này xảy ra từ từ nên các biểu hiện của nó bệnh nhân rất khó cảm nhận được. Đến khi tốc độ lắng đọng mỡ trong gan xảy ra nhanh, nhiều làm thể tích gan to ra, lúc đó bao gan sẽ bị căng và người bệnh mới có cảm giác đau tức ở vùng gan.
Những biểu hiện đầu tiên thường là: Bụng ấm ách và hơi khó chịu.
Một số trường hợp gan nhiễm mỡ nặng có thể có triệu chứng: Vàng da, đau bụng, buồn nôn, nôn và gan to nhẹ…
Trên lâm sàng, bác sĩ có thể khám thấy gan của bạn hơi to. Chỉ đến khi lượng mỡ trong gan quá nhiều sẽ gây ra viêm gan. Lúc đó, biểu hiện sẽ là: Chán ăn, sụt cân, đau bụng hoặc mệt mỏi nhiều hoặc vàng da...
3. Chẩn đoán gan nhiễm mỡ
Hầu hết các bệnh nhân đều không có triệu chứng gì. Số ít người cảm thấy hơi mệt mỏi và suy nhược, đôi khi có cảm giác hơi tưng tức ở vùng dưới sườn bên phải. Vì vậy, bệnh thường được phát hiện tình cờ sau một xét nghiệm máu thường quy (men gan tăng) hoặc sau khi được siêu âm khi đi khám tổng thể sức khỏe.
- Lâm sàng: Bệnh có thể phát hiện được thông qua thăm khám lâm sàng với các biểu hiện như bụng ấm ách, khó tiêu hay chán ăn… và tiền sử về sử dụng rượu bia và các loại thuốc điều trị bệnh.
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu để đánh giá sự thay đổi của men gan. Đây là phương pháp cần thiết trong việc tìm ra nguyên nhân gây tổn thương gan.
- Siêu âm: để thấy được độ hồi âm của nhu mô gan gia tăng tạo nên hình ảnh đặc trưng gọi là "gan sáng". Bên cạnh đó, một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh: chụp cắt lớp vi tính hay chụp cộng hưởng từ. Vì nhiều khi chẩn đoán hình ảnh có thể phát hiện gan nhiễm mỡ, nhưng chưa đánh giá được đầy đủ chức năng gan và các tổn thương khác.
- Sinh thiết: Người bệnh được gây tê, sau đó bác sĩ sẽ sử dụng một kim sinh thiết để lấy ra ít tổ chức gan và đưa đi kiểm tra tế bào học.
4. Hậu quả của gan nhiễm mỡ
- Vì mỡ bao phủ các tế bào gan ngày càng nhiều khiến chức năng gan suy giảm, hạn chế vai trò chống, thải độc của gan, tạo điều kiện thuận lợi cho các độc tố, vi khuẩn, virus, kí sinh trùng từ ruột và bên ngoài xâm nhập gây bệnh viêm gan.
- Gan nhiễm mỡ khiến gan nhanh chóng suy kiệt, từ đó làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khoẻ, cuộc sống người bệnh. Vì vậy, bệnh viêm gan nhiễm mỡ rất cần được tầm soát sớm để ngăn ngừa biến chứng nguy hại này.
- Xơ gan: Gan nhiễm mỡ khiến các tế bào hoạt động quá mức tạo ra các sợi xơ ở gan. Những sợi xơ này ngày càng nhiều lên sẽ gây tổn thương, hoại tử các tế bào gan, làm biến đổi cấu trúc gan, hình thành các mô sẹo làm cho gan bị chai cứng, không còn khả năng phục hồi rồi dẫn tới xơ gan.
- Ung thư gan: Gan nhiễm mỡ âm thầm tiến triển và nặng lên có thể dẫn tới biến chứng nguy hiểm nhất là ung thư gan.
5. Điều trị gan nhiễm mỡ
- Giảm cân
Đây là vấn đề bắt buộc đối với những người béo phì bị gan nhiễm mỡ. Giảm cân khoa học giúp làm giảm tổn thương gan. Tuy nhiên không được giảm cân cấp tốc bởi nhiều khi nó sẽ khiến bệnh gan nhiễm mỡ thêm trầm trọng.
- Có thể sử dụng vitamin E
Nếu người bệnh bị gan nhiễm mỡ mà không bị tiểu đường có thể sử dụng vitamin E để cải thiện tình trạng viêm. Tuy nhiên tránh dùng vitamin E để điều trị gan nhiễm mỡ với những bệnh nhân nam có tiền sử hoặc gia đình bị ung thư tiền liệt tuyến.
- Cần kiểm soát rối loạn lipid máu
- Tiêm phòng virus viêm gan A, B, C sẽ giúp phòng tránh được virut gây tổn thương gan.
6. Phòng bệnh gan nhiễm mỡ
- Nếu bị thừa cân, nên áp dụng chế độ ăn hợp lý, giảm mỡ, đường, giảm thực phẩm giàu cholessterol và triglycerit.
- Hạn chế sử dụng mỡ động vật (trừ dầu cá),
- Hạn chế ăn phủ tạng lợn, gà, trâu...
- Dùng dầu thực vật như dầu mè, đậu nành…
- Tăng cường ăn cá vào các bữa ăn chính (mỗi tuần có khoảng từ 2 – 3 ngày ăn cá thay cho ăn thịt).
- Bỏ rượu nhất là rượu tự nấu, tự pha chế.
- Tăng cường ăn các loại thực phẩm có tác dụng giảm mỡ máu như tỏi ta, giá đỗ, cà chua chín và ăn nhiều rau trong các bữa ăn chính, tráng miệng bằng các loại trái cây có nhiều sinh tố như cam, quýt, xoài, đu đủ, thanh long…
- Cần tăng cường vận động cơ thể với mọi hình thức khác nhau tùy theo điều kiện của từng người nhưng tốt nhất, dễ thực hiện nhất là đi bộ.
Mời xem video được quan tâm:
Hướng dẫn công tác phòng, chống dịch COVID-19 tại trường học, nơi làm việc, khu công nghiệp
