Do vậy, việc xem xét mối quan hệ giữa hen và bệnh tim mạch sẽ có ý nghĩa lớn trong việc chữa trị bệnh.
Cơ chế liên hệ giữa bệnh tim và bệnh hen
Biểu hiện liên hệ giữa bệnh tim và hen phế quản dễ thấy là người bệnh trong các cơn hen cấp nặng, nguy kịch sẽ kéo theo tình trạng tăng huyết áp. Hen làm tăng nguy cơ bệnh mạch vành 1,4 lần, tai biến mạch máu não 1,2 lần và suy tim 2,1 lần.
Cơ chế mối liên hệ giữa bệnh tim và bệnh hen có lý do đều là những bệnh lý viêm. C-reactive protein (CRP) và fibrinogen tăng đáng kể ở bệnh nhân hen dai dẳng, gợi ý một liên kết giữa các quá trình viêm trong hen và bệnh tim mạch. Các cytokine khác thường hay gia tăng trong hen cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Trong cơn hen, thường bệnh nhân có tăng huyết áp, mạch nhanh do cường giao cảm, thiếu oxy máu, toan chuyển hóa do acid lactic...
Bệnh hen và bệnh tim mạch là 2 bệnh mạn tính thường gặp ở người cao tuổi và triệu chứng của bệnh này có thể làm bệnh kia nặng thêm.
Suy tim được cho là nguyên nhân thực sự tạo nên mối liên hệ giữa bệnh tim và bệnh hen hay còn gọi là hen tim. Do chức năng bơm máu của tim suy giảm và dịch ứ lại bên trong phổi gây ra hậu quả đường dẫn khí trở nên hẹp tạo tiếng khò khè khi thở và các triệu chứng khác. Trong đó, các bệnh tim là nguyên nhân gây ra hen tim gồm có: bệnh van tim, rối loạn chức năng cơ tim, tăng áp tĩnh mạch phổi... và nhiều nguyên nhân khác như hẹp đột ngột động mạch thận, khối u ở thành động mạch...
Tình trạng mắc hen tim ở người bệnh, trong quá trình điều trị cần phải chú ý sự ảnh hưởng của thuốc trị hen với bệnh tim mạch và ngược lại ảnh hưởng của thuốc tim mạch với bệnh hen. Cụ thể, thuốc và corticoid dùng chữa hen cũng làm tình trạng bệnh tim mạch xấu hơn. Tuy nhiên, nếu người bệnh hen dùng các thuốc kiểm soát như corticoid hít và montelukast thì có tần suất bệnh tim mạch có thể thấp hơn. Bên cạnh đó, các thuốc đồng vận beta giãn phế quản làm tăng nhịp tim, hạ kali máu. Qua cơ chế này và qua việc kích thích hệ giao cảm thuốc đồng vận beta có thể làm nặng hơn thiếu máu cơ tim, suy tim, loạn nhịp tim và đột tử.
Người bệnh tim sử dụng thuốc điều trị cũng gây ra những ảnh hưởng nhất định đến bệnh hen. Một số thuốc tim mạch có thể gây phản ứng hiếm gặp như: thuốc aspirin có thể khởi phát hen trên một số bệnh nhân, thuốc ức chế men chuyển có thể gây ho hoặc gây co thắt phế quản khiến bệnh hen nặng hơn.
Yếu tố nguy cơ gây bệnh hen và bệnh tim mạch
Ô nhiễm không khí: Các chất gây ô nhiễm không khí làm tăng bệnh tim mạch và đồng thời ảnh hưởng xấu đến hen. Những người sinh sống hoặc lớn lên ở đô thị có nguy cơ mắc hen cao hơn những người sống ở nông thôn. Các yếu tố như: phấn hoa, bụi và gián, nấm mốc, lông vật nuôi, thay đổi thời tiết (đặc biệt là không khí lạnh)... là những yếu tố nguy cơ cao gây bệnh hen. Nhạy cảm với các tác nhân dị ứng thường là yếu tố dự báo chính xác khả năng mắc bệnh hen và nguy cơ gia tăng các cơn hen cấp.
Nitrogen dioxide (NO2) là một chất gây ô nhiễm làm tăng nguy cơ cả bệnh hen lẫn bệnh tim. NO2 được tìm thấy trong tầng ozone, nhưng cũng có nồng độ cao ở trong nhà mà thường nhất là khi sử dụng bếp ga và các lò sưởi đun bằng dầu. Khi phơi nhiễm với NO2 nguy cơ bệnh tim tăng, đặc biệt trên bệnh nhân hen.
Khói thuốc lá làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch trên 2 lần. Khói thuốc gây kích thích đối với khí quản. Người hút thuốc thường sẽ có nguy cơ cao bị hen. Người mắc hen hút thuốc lá dẫn đến bệnh hen sẽ nặng hơn.
Lời khuyên của thầy thuốc
Để hạn chế nguy cơ ảnh hưởng giữa bệnh tim và bệnh hen, giảm nguy cơ mắc hen tim cho người bệnh, người mắc bệnh tim và bệnh hen cần được điều trị đúng cách và kịp thời. Phải kiểm soát bệnh hen tốt để tránh làm nặng thêm các bệnh lý tim mạch. Theo đó, bệnh nhân hen cần phải sử dụng thuốc kiểm soát cơn hen theo chỉ định của bác sĩ là an toàn và cần thiết, cũng như cần được phòng tránh tình trạng bệnh tim có nguy cơ gia tăng khi sử dụng thuốc điều trị hen. Hoạt động thể lực đều đặn giúp duy trì sức khỏe tốt không những cho bệnh nhân hen mà còn cho bệnh nhân tim mạch.
Bệnh nhân hen nên lưu ý dự phòng và điều trị bệnh tim bằng cách điều chỉnh ngay các yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch. Trước tiên là thay đổi lối sống như: bỏ thuốc lá, tăng cường vận động... Điều trị các bệnh lý đang mắc phải như: tăng huyết áp, thừa cân/béo phì, rối loạn lipid máu, đái tháo đường...
Với người mắc đồng thời cả bệnh hen, bệnh tim mạch và phải dùng thuốc chữa cả hai bệnh này thì cần thận trọng vì một số thuốc chữa hen ảnh hưởng tới bệnh tim mạch và một số thuốc chữa tim mạch lại làm bệnh hen nặng hơn. Do đó, cần theo dõi sát diễn biến của bệnh để thông báo cho bác sĩ kịp thời nhất.