Lâu nay, người phụ nữ thường phải gánh chịu tất cả lỗi về tình trạng không có con. Tuy nhiên, theo GS.TS Trần Quán Anh - Giám đốc Phòng khám Tiết niệu và Nam học Tâm Anh, thực tế hoàn toàn không phải như vậy. Về mặt số liệu thống kê, đàn ông và đàn bà gặp rắc rối như nhau với vô sinh.
Gia tăng nguy cơ từ các chất gây nghiện
Theo PGS.TS Ngô Văn Toàn – Phó Trưởng phòng Quản lý khoa học và công nghệ, Bộ môn Sức khỏe môi trường (Trường ĐH Y Hà Nội), vô sinh bao gồm vô sinh nguyên phát và thứ phát.
Vô sinh nguyên phát là vô sinh đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn vô sinh nhưng thêm vào đó, người vợ chưa bao giờ có thai kể từ khi lấy chồng. Ngược lại, vô sinh thứ phát là người vợ đã từng có thai hoặc có con nhưng mong muốn có thai hoặc có thai thêm không được.
PGS.TS Ngô Văn Toàn cũng cho rằng, việc xác định tỷ lệ vô sinh của các cặp vợ chồng nói chung và của nam giới nói riêng là rất khó khăn. Hầu hết các cặp vợ chồng chỉ khi không có thai trong một thời gian dài, họ mới đi khám và thông báo với thầy thuốc. Một tỷ lệ không nhỏ các cặp vợ chồng còn đi khám, chữa bệnh tại các thầy lang, do vậy việc phát hiện tỷ lệ vô sinh là rất khó.
BS Đặng Quang Tuấn - Khoa Nam học, Bệnh viện Bình Dân (TP HCM) cho hay, có thể phân loại nguyên nhân vô sinh nam làm ba nhóm. Nhóm thứ nhất do nguyên nhân y khoa: Sự sản xuất tinh trùng quá ít, tinh trùng dị dạng hoặc bất động, bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch tinh, nhiễm trùng, xuất tinh ngược dòng, không xuất tinh, tinh hoàn ẩn, rối loạn nội tiết, các rối loạn về tình dục... Nhóm thứ hai do nguyên nhân môi trường: Những người làm việc tiếp xúc nhiều với thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, kim loại nặng, tiếp xúc tia xạ hoặc môi trường làm việc quá nóng bức như các đầu bếp, thợ lò bánh mì, thợ lò gốm, thợ hàn, thợ luyện kim, thợ hồ, tài xế lái xe đường dài...
Nhóm thứ ba là các nguyên nhân về sức khỏe, lối sống và các nguyên nhân khác như: Sử dụng thuốc kích thích phát triển cơ, nghiện cocain, rượu, thuốc lá, stress, thiếu vitamin, thuốc, nghiện chích ma túy... cũng làm tăng nguy cơ vô sinh ở nam giới. Các nghiên cứu và các số liệu cho thấy, ma tuý còn gây tác hại lâu dài cho con cái, nòi giống. Các chất ma túy ảnh hưởng đến hệ thống hormone sinh sản, làm giảm khả năng sinh hoạt tình dục.
Chỉ sau một thời gian nghiện ngập, khả năng đàn ông của những con nghiện sẽ biến mất. Ma túy sẽ làm ức chế việc sản xuất ra hormone vùng dưới đồi, làm cho cơ thể không sản xuất được các testosterone, làm ảnh hưởng đến cơ chế điều hòa hormone tình dục. Có 40% nam giới sử dụng ma túy bị giảm cương dương, thực nghiệm trên động vật cho thấy, thuốc làm mất sự xuất tinh, thậm chí họ sẽ bị "liệt hẳn".
Trong cả ba nhóm nguyên nhân trên, có thể thấy, nhóm nguyên nhân do môi trường, nhóm nguyên nhân về sức khỏe, lối sống là những nhóm nguyên nhân dễ phòng ngừa nhất.
Nguy cơ bị vô sinh cao nếu nam giới có thói quen xông hơi. Ảnh: TL
Mắc kẹt vì cái “bản lĩnh đàn ông”
GS.TS Trần Quán Anh cho biết, phần lớn nam giới đến phòng khám đều bắt đầu khám với lý do trục trặc về sinh lý. Trong số những người đến khám, qua quá trình làm các xét nghiệm và điều trị mới biết mình không thể có con. Có bệnh nhân đã “sốc” khi biết được kết quả này, họ cứ nghĩ rằng nguyên nhân không có con là từ người vợ, chứ không phải do mình.
Có những cặp vợ chồng sống với nhau 10 năm không có con, nhưng khi cần tìm ra nguyên nhân thì nam giới dứt khoát không chịu đi khám vô sinh mà bắt vợ phải đi. Nhiều người vợ tới thăm khám ở bác sĩ thì thở phào vì mình “vẫn chạy tốt”, nhưng cửa ải khó khăn nhất là thuyết phục chồng tới bệnh viện kiểm tra.
BS Hồ Mạnh Tường - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Di truyền và Sức khỏe sinh sản (ĐHQG TP HCM) cho biết, thiểu năng tinh trùng chiếm đa số các nguyên nhân gây vô sinh nam. Trong nhiều trường hợp, kết quả nguyên nhân hiếm muộn là do người chồng có bất thường ở cơ quan sinh dục.
Điều đáng quan tâm là có những cặp vợ chồng đã đi khám và được kết luận là bình thường nhưng vẫn không thể có con. Trong các nghiên cứu ở cả trong và ngoài nước, có khoảng 10% cặp vợ chồng vô sinh được chẩn đoán chưa rõ nguyên nhân. Chính điều đó càng khiến các cặp này lo lắng, vấn đề băn khoăn nhất của họ là bình thường nhưng không có con thì liệu có phải điều trị?
Các chuyên gia vẫn khuyên, đối với các trường hợp được kết luận là vô sinh, nên điều trị từ những biện pháp đơn giản nhất, như bơm tinh trùng vào buồng tử cung có kết hợp kích thích buồng trứng... Tuy nhiên, theo GS.TS Trần Quán Anh, nam giới không nên đợi đến khi trưởng thành, lập gia đình mới đến khám sức khỏe sinh sản mà nên đi khám ngay khi thấy có bất thường.
Phần lớn đàn ông chỉ nghĩ mình bị “trục trặc” vì không hợp với vợ hoặc do mình hơi yếu (?!). Và cũng vì cái tôi “bản lĩnh đàn ông” không thể lôi ra để giãi bày nên nhiều người đành để “cái tiếng” cho vợ. Sự im lặng, không chịu đến các bệnh viện khám chữa đã khiến nhiều gia đình tan nát. Chỉ đến khi niềm mong mỏi có mụn con nối dõi trở nên quá xa vời họ mới chịu đến tìm bác sĩ. Lúc này việc điều trị, chữa bệnh càng khó khăn hơn.
Trong vấn đề vô sinh nam thì có nhiều nguyên nhân dẫn tới căn bệnh này. Đặc biệt, những người có thói quen tắm, ngâm mình trong nước nóng, xông hơi mỗi tuần 1-2 lần cũng có nguy cơ bị vô sinh. Bởi khi tiếp xúc với nhiệt độ cao sẽ làm tăng nhiệt độ của tinh hoàn (cũng có nghĩa là làm giảm sự sinh tinh), trong khi nhiệt độ của tinh hoàn luôn phải thấp hơn 1-20C nhiệt độ cơ thể.
Mai Anh/Báo Gia đình & Xã hội
