Cô tiên áo trắng và phép màu ARV: Hành trình tái sinh của những người mẹ nhiễm HIV

Vực sâu tuyệt vọng, ánh sáng hy vọng

“Tôi từng sợ lắm, nghĩ chỉ còn chờ chết. Nhưng nhờ thuốc ARV và sự động viên, chia sẻ của bác sĩ, tôi mới có ngày hôm nay”, chị L.T.H.H. (39 tuổi, xã Hưng Phước, tỉnh Đồng Nai) nghẹn ngào kể, khi nhắc lại khoảnh khắc biết mình nhiễm HIV sau ca sinh đầu tiên.

Với nhiều phụ nữ, thiên chức làm mẹ là niềm hạnh phúc lớn lao. Nhưng với những người mang trong mình virus HIV, ước mơ ấy từng là điều xa xỉ, bị phủ bóng bởi sợ hãi, mặc cảm và định kiến. Họ không sợ cái chết bằng nỗi lo lớn nhất là: “Liệu đứa con bé bỏng trong bụng có phải mang căn bệnh của mẹ hay không?”

Khi thai được 20 tuần, chị H. cầm tờ kết quả xét nghiệm HIV mà như ngã quỵ. “Tôi như sụp đổ, khóc cả tuần liền. Tôi tưởng cuộc đời mình chấm hết rồi”, chị nhớ lại. Nhưng rồi giữa đêm tối của tuyệt vọng, chị đã gặp một “ngọn đèn” – bác sĩ Bùi Thị Thu Liễu, người mang đến cho chị cơ hội tái sinh.

Những viên thuốc nhỏ bé

ARV (Antiretroviral) là nhóm thuốc kháng virus HIV, có tác dụng ức chế sự nhân lên của virus trong cơ thể. Khi người nhiễm được điều trị sớm, đúng và đủ, tải lượng virus trong máu có thể giảm xuống dưới ngưỡng phát hiện — nghĩa là không còn khả năng lây truyền cho người khác, kể cả từ mẹ sang con.

Những viên thuốc nhỏ bé ấy đã làm nên điều tưởng chừng không thể. Khi được tiếp cận sớm và tuân thủ điều trị, người nhiễm HIV có thể sống khỏe mạnh, làm việc, yêu thương và sinh con hoàn toàn bình thường.

Câu chuyện của chị H. chỉ là một trong hàng ngàn hành trình tái sinh thầm lặng ấy — những người mẹ từng sợ hãi, tuyệt vọng, nay được sống lại, nhờ sự tận tâm của đội ngũ y tế và tiến bộ của y học.

Người thầy thuốc mang tên 'phép màu'

“Phép màu” mà chị H. nhắc đến chính là bác sĩ Bùi Thị Thu Liễu, Trưởng trạm Y tế xã Hưng Phước (Đồng Nai), người đã gần 30 năm gắn bó với công tác phòng, chống HIV/AIDS tại địa phương.

Không chỉ là một bác sĩ, chị Liễu còn là người bạn, người lắng nghe và đồng hành thầm lặng cùng những bệnh nhân nhiễm HIV. Ở nơi vùng biên còn nhiều khó khăn, chị đã biến trạm y tế nhỏ bé thành nơi nhen nhóm hy vọng cho hàng trăm người phụ nữ mang trong mình căn bệnh thế kỷ.

Tại Hưng Phước, mô hình hỗ trợ phụ nữ mang thai nhiễm HIV được triển khai bài bản, khoa học nhưng đầy nhân văn. Mỗi trường hợp được tư vấn kỹ lưỡng về chế độ dinh dưỡng, tuân thủ điều trị, nhắc lịch khám thai định kỳ, hướng dẫn sinh con an toàn và đặc biệt là theo dõi sau sinh để bảo đảm đứa trẻ được chăm sóc đúng cách.

Nhờ sự tận tâm ấy, cùng viên thuốc ARV 'ân tình', chị L.T.H.H. không chỉ giữ được sức khỏe mà còn sinh ba người con khỏe mạnh vào các năm 2017, 2023 và 2024 — tất cả đều âm tính với HIV.

Những hành trình tái sinh

Không chỉ chị H., nhiều người mẹ khác cũng được hồi sinh nhờ chương trình điều trị ARV. Chị N.T., từng rơi vào khủng hoảng khi biết mình nhiễm HIV trong thai kỳ, chia sẻ: “Làm mẹ mà truyền bệnh cho con, tôi không tha thứ nổi cho bản thân. Nhưng nhờ bác sĩ Liễu, họ đã mạnh mẽ điều trị và sinh ra những đưa con đều âm tính. Tôi biết ơn các y bác sĩ vì đã cho mẹ con tôi một cuộc đời mới”.

Hay như chị Nguyễn Thị Út (sinh năm 1981), phát hiện nhiễm HIV khi mang thai năm 2016. Được kết nối điều trị kịp thời, chị sinh hai con vào các năm 2016 và 2019 — cả hai đều khỏe mạnh. “Ngày nhận kết quả, tôi đã rưng rưng nước mắt, vui mừng không chỉ con tôi khỏe mạnh, mà tôi còn được làm mẹ thật sự”, chị chia sẻ.

Bác sĩ Liễu vẫn nhớ mãi khoảnh khắc đưa kết quả xét nghiệm âm tính cho người mẹ trẻ. “Họ òa khóc, rồi ôm tôi thật chặt. Mỗi đứa trẻ ra đời khỏe mạnh là một chiến thắng — không phải trước bệnh tật, mà là trước định kiến”, bác sĩ Liễu xúc động nói.

Bác sĩ Bùi Thị Thu Liễu tư vấn phòng, chống HIV/AIDS lây truyền từ mẹ sang con...

Kiên trì – chìa khóa của phép màu

Theo bác sĩ Liễu, việc điều trị HIV bằng ARV đòi hỏi tuân thủ nghiêm ngặt “5 đúng”: Đúng thuốc, đúng liều, đúng giờ, đúng đường và đúng cách. Nếu người bệnh duy trì điều trị đều đặn, tải lượng virus giảm xuống dưới ngưỡng ức chế, thì nguy cơ lây truyền từ mẹ sang con gần như bằng 0.

Chị Liễu kể: “Có ngày mưa gió, đường đất lầy lội, tôi vẫn phải vượt đường xa để mang thuốc ARV đến cho một sản phụ đang mang thai. Có người từng chối không nhận thuốc vì sợ hàng xóm biết bệnh, tôi phải ngồi nói chuyện cả buổi mới chịu cầm thuốc. Nhưng mỗi khi nhìn thấy đứa trẻ ra đời khỏe mạnh, tôi thấy mọi vất vả đều xứng đáng”.

Hơn ba thập kỷ làm nghề, bác sĩ Liễu đã chứng kiến bao nỗi sợ hóa thành niềm vui, bao nước mắt biến thành nụ cười. “Có những sản phụ từng tuyệt vọng, nhưng khi thấy con khỏe mạnh, họ quay lại ôm tôi khóc. Những khoảnh khắc ấy khiến tôi hiểu vì sao mình chọn nghề này”, chị nói.

ARV – thành tựu y học và minh chứng của lòng nhân ái

Hiện nay, Việt Nam có hơn 178.000 người đang điều trị ARV, trong đó hơn 98% đạt tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế – đồng nghĩa với việc không còn khả năng lây truyền HIV cho người khác.

Theo bác sĩ CKI Vũ Thị Ngọc, Trưởng khoa Phòng chống HIV/AIDS – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Nai: “Trong 9 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh có 22.770 phụ nữ mang thai được tư vấn và xét nghiệm HIV. Trong số 27 trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV, 26 bé âm tính, đạt tỷ lệ hơn 96%.”

Những con số tưởng chừng khô khan ấy lại là minh chứng sống động cho sự tiến bộ của y học, cho nỗ lực bền bỉ của ngành y tế và cho niềm tin rằng: Người nhiễm HIV vẫn có thể sống khỏe, yêu thương và làm mẹ như bao người khác – nếu được điều trị đúng cách và nhận được sự đồng cảm.

Đừng kỳ thị

Nhiễm HIV không còn là “án tử” như trước. Với phác đồ điều trị ARV hiện nay, người nhiễm có thể sống lâu, sống khỏe, làm việc bình thường và đặc biệt là không lây bệnh nếu duy trì ức chế virus. Tuy nhiên, kỳ thị vẫn là rào cản lớn khiến nhiều người e ngại đi khám, sợ lộ danh tính, dẫn đến mất cơ hội điều trị sớm.

Bác sĩ Liễu chia sẻ: “Khi xã hội còn kỳ thị, bệnh nhân sẽ trốn tránh. Mà khi trốn tránh, họ sẽ không được điều trị. Đó là điều đáng sợ nhất, chứ không phải căn bệnh”.

Câu chuyện của chị H., chị Út hay hàng trăm bà mẹ ở Hưng Phước là minh chứng rằng: Khi có tình yêu thương và tri thức y học song hành, điều tưởng chừng bất khả sẽ trở thành hiện thực. Mỗi đứa trẻ sinh ra khỏe mạnh là một lời khẳng định rằng cuộc sống luôn có chỗ cho hy vọng. Phía sau những viên thuốc nhỏ bé là ý chí sống mãnh liệt, là bàn tay nâng đỡ của người thầy thuốc, là niềm tin của cộng đồng rằng không ai bị bỏ lại phía sau.

Với bác sĩ Bùi Thị Thu Liễu, hạnh phúc lớn nhất là khi nghe tiếng khóc chào đời của những đứa trẻ không mang trong mình virus HIV. “Tôi chỉ mong mọi người hiểu rằng HIV không cướp đi quyền làm mẹ, không tước đoạt cơ hội sống. Nếu được điều trị đúng, họ vẫn có thể có một gia đình hạnh phúc”, chị nói.

Và như lời nhắn nhủ của chị: “Hạnh phúc đôi khi bắt đầu từ một viên thuốc nhỏ, nhưng lớn lên bằng niềm tin của những trái tim không bỏ cuộc”...