Có nên dùng thuốc xổ để giảm cân?

Hiện nay có một số chị em làm đẹp giảm cân bằng cách uống thuốc xổ còn gọi là thuốc trị táo bón hay thuốc nhuận trường. đìêu này không chỉ giúp giảm cân mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe...

Trước hết, xin nói về thuốc xổ tức thuốc trị táo bón. Có lời khuyên, nên hết sức tránh dùng thuốc trị táo bón trừ trường hợp bị táo bón kéo dài hay làm nặng thêm một bệnh khác (như bị tăng huyết áp, trĩ nếu gắng sức rặn đi tiêu sẽ có hại).

Hiện nay, người ta hay chế thuốc xổ loại kích thích thường là dẫn chất anthraquinon lấy từ thực vật dùng cả trong Tây y lẫn Đông y hoặc thuốc là hóa chất tổng hợp: bisacodyl, danthrone, cascara, boldo, bourdain, sené (phan tả diệp), rhubarbe (đại hoàng), aloes (lô hội)… có nhiều tác dụng phụ, dùng lâu dài rất có hại. Có thuốc nhiều độc tính hiện nay không dùng nữa như: dầu thầu dầu (castor oil, có chứa chất độc), phenolphthalein (vì gây ung thư khi thử trên chuột) và các chế phẩm làm cho xổ bán trôi nổi hiện nay vẫn có thể chứa các chất độc hại này. Người dùng thuốc xổ để giảm cân thường dùng các thuốc trị táo bón vừa kể có tác dụng kích thích niêm mạc ruột làm tăng nhu động ruột nên xổ rất mạnh. Tuy nhiên, nếu dùng thuốc kéo dài (việc này thường xảy ra khi giảm cân) sẽ làm mất trương lực ruột đưa đến rối loạn tiêu hóa, đi tiêu không còn bình thường, làm mất kali gây yếu cơ, mỏi mệt.

LỜI KHUYÊN CỦA THẦY THUỐC Những người có nhu cầu giảm cân nói chung, tốt nhất nên đi khám ở bác sĩ hoặc chuyên viên dinh dưỡng để được tư vấn về biện pháp thích hợp và an toàn cho việc giảm cân. Nếu vì muốn giảm cân mà tự ý dùng thuốc xổ hoặc thực phẩm chức năng theo lời đồn đại, sẽ dẫn đến hao tổn cả tiền bạc lẫn sức khỏe thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Cần nói thêm là hiện nay, trên thị trường bày bán rất nhiều loại thực phẩm chức năng (TPCN) dạng viên, bột, cao, sâm, nước, trà… dùng để giảm cân. Không ít người vì muốn giảm cân nhanh chóng, dễ dàng nên sẵn sàng bỏ ra bạc triệu đồng mua sử dụng. Nhiều người không nhận được kết quả như mong muốn: cân nặng không giảm hoặc giảm cân nhưng đi tiêu nhiều (chắc chắn là có chứa thuốc xổ), đi tiểu nhiều (có chứa thuốc lợi tiểu), người mệt mỏi và sau khi ngưng sử dụng TPGC giảm cân thì cân nặng tăng trở lại như cũ, thậm chí là tăng nhiều hơn. Có loại TPCN ăn kiêng quảng cáo 5 ngày giảm đến 3kg. Nếu thật sự giảm cân nhanh như thế thì chắc chắn không tốt cho sức khỏe, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng chưa xác định được. Vào tháng 5/2009, FDA Mỹ đã cảnh báo ngưng dùng TPCN giảm cân Hydroxycut vì gây tổn hại cho gan. Cơ quan chức năng Việt Nam cũng phát hiện nhiều loại TPCN giảm cân dỏm, quá đát hoặc chứa chất độc hại…

Cần đặc biệt lưu ý, thông thường dư cân béo phì là do ăn uống quá thừa chất dinh dưỡng sinh năng lượng (đường bột, béo) nhưng lại không có sự vận động thích hợp để tiêu hao năng lượng, năng lượng thừa biến thành mỡ gây dư cân béo phì. Vì vậy, để giảm cân phải đồng thời tác động đến 2 yếu tố: chế độ dinh dưỡng thích hợp (ăn kiêng) và chế độ tập luyện thể dục thích hợp. TPCN giảm cân chỉ có tác dụng hỗ trợ. Không tác động đến 2 yếu tố vừa kể mà chỉ dùng TPCN không thôi trong 5 ngày làm giảm 3kg là quảng cáo quá đà không đáng tin cậy. Giảm cân quá nhanh thường không tốt cho sức khỏe, vì trong thời gian ngắn cơ thể phải kiêng khem các chất dinh dưỡng bấy lâu nay đã được cung cấp thừa mứa và tiêu hao quá nhiều năng lượng trong khi chưa có sự thích nghi.

Còn chế phẩm dạng viên uống có tác dụng giảm cảm giác đói, làm chán ăn, không ghi rõ chứa hoạt chất gì cũng phải đề cao cảnh giác. Hiện nay trên thế giới đã cảnh báo  nhiều loại TPCN giảm cân có chứa thuốc chống béo phì, thuốc loại nguy hiểm đã bị cấm (như fenfluramine) hoặc chứa thuốc Đông y có thể gây tai biến là ma hoàng (ephedra), ta phải hết sức thận trọng xem xét kỹ tác dụng giảm cảm giác đói, gây chán ăn như thế nào, có thể thuộc loại nguy hiểm hay không.

 PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC