1. "Đường ăn kiêng" có tác dụng gì?
"Đường ăn kiêng" là một thuật ngữ phổ biến dùng để chỉ các loại chất tạo ngọt thay thế cho đường thông thường, còn được gọi là chất làm ngọt không dinh dưỡng (Non-Nutritive Sweeteners - NNS) hoặc chất tạo ngọt không calo (Zero-Calorie Sweeteners).
Loại đường này thường được sử dụng bởi những người đang ăn kiêng, giảm cân hoặc bị bệnh đái tháo đường. Nó có vị ngọt đậm gấp hàng trăm, thậm chí hàng nghìn lần đường mía thông thường nhưng hầu như không cung cấp năng lượng (calo) cho cơ thể.
Nó cho phép người ăn kiêng vẫn thưởng thức được vị ngọt mà không cần phải loại bỏ hoàn toàn đồ ngọt khỏi chế độ ăn. Khi tiêu thụ trong giới hạn cho phép, chúng ít hoặc không ảnh hưởng đến lượng đường trong máu, được dùng để thay thế đường mía trong thực phẩm, đồ uống để giúp người dùng kiểm soát cân nặng hoặc đường huyết.
"Đường ăn kiêng" chỉ các loại chất tạo ngọt thay thế cho đường thông thường.
Theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), các chất tạo ngọt như aspartame, sucralose và các chất có nguồn gốc từ stevia là những thành phần được sử dụng rộng rãi trong thực phẩm và đồ uống được quảng cáo là "không đường" hoặc "ăn kiêng". Một số sản phẩm cũng có sẵn để sử dụng tại nhà để nướng bánh, nấu ăn hoặc để tạo ngọt cho cà phê, trà hoặc các loại đồ uống khác. Những chất tạo ngọt này được gọi là chất thay thế đường.
Một số chất tạo ngọt được tạo ra ngọt hơn đường gấp nhiều lần, vì vậy không cần dùng quá nhiều. Điều này có nghĩa là chất tạo ngọt, không giống như đường, mật ong hoặc mật mía, chỉ thêm rất ít hoặc không thêm calo vào thực phẩm và đồ uống mà chúng tạo hương vị. Hơn nữa chất tạo ngọt thường không làm tăng lượng đường trong máu.
2. Có nên dùng "đường ăn kiêng" để giảm cân không?
Về mặt lý thuyết, "đường ăn kiêng" không chứa hoặc chứa rất ít calo. Việc thay thế đường thông thường trong đồ uống hoặc thực phẩm bằng đường ăn kiêng giúp giảm tổng lượng calo nạp vào hàng ngày. Điều này có thể hỗ trợ việc giảm cân trong thời gian ngắn đặc biệt khi thay thế đồ uống có đường.
Theo ThS.BS. Nguyễn Thu Yên, chuyên gia dinh dưỡng, "đường ăn kiêng" có thể có lợi tạm thời nhưng không đảm bảo lợi ích về lâu dài.
"Đường ăn kiêng" có thể giúp giảm cân nếu dùng tạm thời để giảm năng lượng khẩu phần. Tuy nhiên dùng lâu dài lại dễ khiến vị giác "nghiện ngọt" hơn, làm thèm ăn, ăn bù hoặc tăng cân trở lại.
Sử dụng "đường ăn kiêng" chỉ hỗ trợ giảm cân tạm thời, không nên dùng lâu dài.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã cảnh báo rằng, việc sử dụng NSS không nên được dùng như một phương tiện để đạt được mục tiêu kiểm soát cân nặng hoặc giảm nguy cơ bệnh không lây nhiễm về lâu dài.
Khuyến cáo này dựa trên kết quả của một đánh giá hệ thống về các bằng chứng hiện có, cho thấy việc sử dụng NSS không mang lại bất kỳ lợi ích lâu dài nào trong việc giảm mỡ cơ thể ở người lớn hoặc trẻ em. Kết quả đánh giá cũng cho thấy việc sử dụng NSS trong thời gian dài có thể gây ra các tác dụng không mong muốn như tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch và tử vong ở người lớn.
WHO khuyến khích mọi người cần cân nhắc các cách khác để giảm lượng đường tự do như tiêu thụ thực phẩm có đường tự nhiên như trái cây hoặc thực phẩm và đồ uống không đường. NSS không phải là yếu tố dinh dưỡng thiết yếu và không có giá trị dinh dưỡng. Mọi người nên giảm hoàn toàn lượng đường trong chế độ ăn uống, ngay từ khi còn nhỏ, để cải thiện sức khỏe."
Khuyến nghị này áp dụng cho tất cả mọi người, ngoại trừ những người đã mắc bệnh đái tháo đường từ trước và bao gồm tất cả các chất tạo ngọt không dinh dưỡng tổng hợp, tự nhiên hoặc biến đổi, không được phân loại là đường có trong thực phẩm và đồ uống chế biến hoặc được bán riêng để người tiêu dùng thêm vào thực phẩm và đồ uống.
