Từ sắc chàm vải tràm đến bản sắc Tày được trao truyền
Sinh ra và lớn lên giữa núi rừng xã Nam Mẫu, tỉnh Thái Nguyên, Hoàng Thị Thảo (sinh năm 1995) mang trong mình niềm tự hào sâu sắc về nguồn cội dân tộc Tày. Với Thảo, văn hóa truyền thống không phải là điều gì xa vời mà hiện hữu trong từng nếp sinh hoạt đời thường, đặc biệt qua bộ trang phục truyền thống gắn bó với người Tày vùng hồ Ba Bể.
Theo Thảo, nét đẹp cốt lõi của trang phục Tày nằm ở chất liệu vải tràm - loại vải nhuộm từ cây tràm rừng, mang sắc xanh chàm trầm lắng, bền bỉ theo thời gian. "Bộ áo của người Tày được may từ vải tràm, mềm, mát và có màu xanh chàm rất riêng. Bao đời nay, người Tày vẫn giữ nguyên sắc màu ấy như một dấu hiệu nhận diện không thể trộn lẫn", Thảo chia sẻ.
Trang phục truyền thống của người Tày không cầu kỳ về hoa văn nhưng tinh tế trong từng đường cắt may thẳng, kín đáo và hài hòa. Đi cùng bộ áo là những phụ kiện mang giá trị biểu tượng sâu sắc như khăn vải tràm quấn đầu, kiềng cổ, xà tích bạc. Trang sức của người Tày chủ yếu được chế tác từ tiền cổ, vừa làm đẹp, vừa gửi gắm mong ước về cuộc sống đủ đầy, bình an.
Những phụ kiện như kiềng cổ, xà tích bạc, khăn đội đầu góp phần hoàn thiện vẻ đẹp kín đáo, tinh tế của trang phục truyền thống người Tày.
Trang phục truyền thống thường được người Tày mặc trong các dịp lễ hội lớn như Lễ hội xuống đồng (Lễ hội Lồng Tồng), đây là ngày hội cầu mùa quan trọng của đồng bào vùng cao. Đặc biệt, trong những dấu mốc trọng đại của đời người như cưới hỏi, bộ trang phục truyền thống mang ý nghĩa thiêng liêng.
"Ngày cưới, bố mẹ đẻ sẽ may cho cô dâu một bộ trang phục mới. Đó không chỉ là quần áo mà là món quà gửi gắm lời chúc, mong ước hạnh phúc cho cuộc sống gia đình sau này", Thảo kể.
Hoàng Thị Thảo trong bộ trang phục truyền thống của người Tày với sắc xanh chàm đặc trưng, chất liệu vải tràm gắn liền với đời sống đồng bào vùng hồ Ba Bể.
Khi người trẻ chọn gìn giữ trang phục truyền thống như một phần đời sống
Giữa bức tranh đa sắc màu văn hóa các dân tộc vùng Đông Bắc, Thảo nhận thấy mỗi trang phục đều mang một nét đẹp riêng. Riêng trang phục Tày, theo cô, có nhiều điểm tương đồng với áo dài truyền thống của người Kinh ở sự kín đáo, mềm mại và tinh thần giản dị nhưng tinh tế.
Để hoàn thiện một bộ trang phục truyền thống, người thợ phải dành từ hai đến ba ngày, trải qua các công đoạn từ chọn vải, cắt may đến hoàn thiện phụ kiện đi kèm. Đó là quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ và am hiểu văn hóa, bởi mỗi chi tiết đều gắn liền với phong tục, tập quán lâu đời của cộng đồng.
Trang phục Tày không chỉ xuất hiện trong lễ hội mà còn đồng hành cùng các sinh hoạt văn hóa, nghệ thuật dân gian, trở thành biểu tượng của bản sắc cộng đồng.
Điều khiến Hoàng Thị Thảo trăn trở nhất là làm sao để thế hệ trẻ không lãng quên bản sắc. "Mỗi dịp lễ hội, bố mẹ luôn nhắc em mặc trang phục truyền thống để giữ thói quen. Sau này, khi con em lên cấp II, em sẽ may cho các con một bộ để các con mặc vào mỗi dịp đầu tuần ở trường. Giữ trang phục cũng là giữ lại nếp văn hóa cho con cháu sau này", Thảo bày tỏ.
Giữa không gian núi rừng Ba Bể, hình ảnh người phụ nữ Tày trong trang phục truyền thống gợi nhắc mối gắn bó bền chặt giữa con người và thiên nhiên.
Giữa nhịp sống hiện đại, câu chuyện của Hoàng Thị Thảo như một lát cắt bình dị nhưng giàu ý nghĩa, cho thấy hành trình gìn giữ văn hóa không nằm ở những điều lớn lao, mà bắt đầu từ sự trân trọng và thực hành những giá trị truyền thống ngay trong đời sống thường ngày.
