Các món chiên rán như cánh gà, khoai tây… thường rất hấp dẫn, nhất là với trẻ em. Đồ ăn nhanh ngày càng trở nên tiện lợi và hút khách hơn rất nhiều bởi thực đơn phong phú. Mặc dù các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo hạn chế ăn thực phẩm chiên rán vì không có lợi cho sức khỏe như có thể gây thừa cân, béo phì… nhưng dường như những khuyến cáo đó không khiến các "tín đồ" chiên rán e ngại. Đối với nhiều gia đình, các món chiên rán thường xuất hiện với tần suất dày trong thực đơn vì nó kích thích trẻ nhỏ ăn uống.
Một nghiên cứu đã được công bố vào tháng 4 vừa rồi của một nhóm nghiên cứu tại Đại học Chiết Giang (Trung Quốc) xem xét mối tương quan giữa việc tiêu thụ thực phẩm chiên với nguy cơ lo lắng và trầm cảm. Nghiên cứu này cho thấy thường xuyên ăn đồ chiên rán đặc biệt là khoai tây chiên có thể liên quan đến nguy cơ lo lắng cao hơn 12% và nguy cơ trầm cảm cao hơn 7%. Các nhà nghiên cứu cho biết nam giới và người tiêu dùng trẻ tuổi bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Theo các tác giả nghiên cứu, acrylamide - một chất hóa học sinh ra khi nấu thực phẩm ở nhiệt độ cao - có thể là thủ phạm gốc rễ của mối liên hệ giữa thực phẩm chiên rán với chứng lo âu và trầm cảm.
Khoai tây chiên là món ăn hấp dẫn.
1. Khoai tây chiên có ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần?
Nhiều nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng ăn đồ chiên rán có liên quan đến các kết quả tiêu cực về sức khoẻ như béo phì, bệnh tim và thậm chí là ung thư.
Để xem xét kỹ hơn mối tương quan giữa việc tiêu thụ thực phẩm chiên rán với các triệu chứng lo lắng và trầm cảm, các nhà nghiên cứu đã xem xét dữ liệu từ 140.728 người từ nghiên cứu Ngân hàng sinh học của Vương quốc Anh. Trong khoảng 11 năm theo dõi, tổng cộng 8.294 trường hợp có triệu chứng lo âu và 12.735 trường hợp có triệu chứng trầm cảm đã được xác định.
So với những người không ăn đồ chiên rán, những người thường xuyên ăn đồ chiên rán có nhiều khả năng được xác định là nam giới trẻ, hút thuốc. Những người thường xuyên ăn đồ chiên rán cũng có chỉ số khối cơ thể cao hơn, thu nhập hộ gia đình và trình độ học vấn thấp hơn, sử dụng vitamin bổ sung thấp hơn và lượng năng lượng (calo) cao hơn.
Sau khi điều chỉnh độ tuổi và giới tính, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng việc tiêu thụ thực phẩm chiên rán - đặc biệt là các sản phẩm khoai tây chiên và thịt trắng chiên - có liên quan đáng kể đến nguy cơ mắc các triệu chứng lo âu và trầm cảm cao hơn. Những phát hiện cũng rõ rệt hơn ở người tiêu dùng nam giới và trẻ tuổi.
Mặc dù thiếu dữ liệu về con người, nhưng các nhà nghiên cứu đã liên kết nguy cơ lo lắng và trầm cảm gia tăng từ thực phẩm chiên rán với một chất hóa học gọi là acrylamide, có thể hình thành chủ yếu trong thực phẩm làm từ thực vật bao gồm khoai tây, sản phẩm ngũ cốc hoặc cà phê trong quá trình nấu ở nhiệt độ cao.
Acrylamide - một chất hóa học sinh ra khi nấu thực phẩm ở nhiệt độ cao.
Ngoài việc xem xét mối liên hệ giữa thực phẩm chiên rán với chứng lo âu và trầm cảm, các nhà nghiên cứu cũng đã kiểm tra lý thuyết của họ về acrylamide bằng cách cho cá ngựa vằn tiếp xúc với hóa chất để xem nó sẽ tác động như thế nào đến mức độ lo lắng và trầm cảm của chúng.
Người ta đã xác định rằng việc tiếp xúc lâu dài với acrylamide ở cá ngựa vằn gây ra nhiều hành vi giống như lo lắng và trầm cảm hơn (nghĩa là dành nhiều thời gian hơn ở đáy bể cá, giảm khả năng khám phá trong môi trường mới và ít có khả năng thích ở trong nhóm hơn) .
Acrylamide đã được coi là một chất có thể gây ung thư ở người (tác nhân gây ung thư), Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực Liên hợp/Ủy ban Chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới về Phụ gia Thực phẩm (JECFA) đã kết luận đây là một "mối quan ngại về sức khỏe con người". Tuy nhiên, còn thiếu các nghiên cứu trên người về mối liên hệ giữa lượng acrylamide hấp thụ và bệnh ung thư- hóa chất này chủ yếu được chứng minh là gây ung thư ở động vật khi tiếp xúc với liều lượng rất cao.
Nghiên cứu mới cũng cho thấy rằng việc tiếp xúc lâu dài với acrylamide có thể liên quan đến việc những người trải qua phản ứng viêm trong não và tủy sống, có thể dẫn đến các hành vi giống như lo lắng và trầm cảm.
Thực phẩm chiên rán ngon nhưng không nên ăn thường xuyên mà cần cân đối các thực phẩm và đa dạng cách chế biến để bảo đảm sức khỏe.
2. Có nên tránh thực phẩm chiên?
Khoảng 30% người trưởng thành bị lo âu vào một thời điểm nào đó. Lo lắng được đặc trưng bởi cảm giác căng thẳng, suy nghĩ lo lắng và những thay đổi về thể chất như tăng huyết áp. Trầm cảm ảnh hưởng đến khoảng 16 triệu người Mỹ trưởng thành mỗi năm.
Người ta cũng tin rằng các dấu hiệu phơi nhiễm acrylamide có thể được tìm thấy trong máu của 99,9% dân số Hoa Kỳ. Vì những số liệu thống kê này, không có gì ngạc nhiên khi mọi người muốn tìm cách giảm lượng acrylamide hấp thụ và giảm nguy cơ lo lắng và trầm cảm.
Nhưng theo Tiến sĩ Nicole Lippman-Barile, một nhà tâm lý học lâm sàng và bác sĩ trị liệu dinh dưỡng, mọi người không nhất thiết phải từ bỏ tất cả các món chiên dựa trên dữ liệu này vì không có một loại thực phẩm nào có liên quan đến việc phát triển trầm cảm lâu dài. Trầm cảm là một căn bệnh đa yếu tố khác nhau góp phần biểu hiện nó ở một cá nhân. Đó là một câu chuyện đơn giản và không chính xác khi nói rằng một loại thực phẩm có liên quan đến trầm cảm hoặc lo lắng. Ngoài ra, Lippman-Barile lưu ý rằng nghiên cứu có những hạn chế cần xem xét.
Thay thế chiên khoai tây bằng cách nường để hạn chế lượng acrylamide nạp vào cơ thể.
3. Cách chế biến khoai tây ngon và lành mạnh, giảm tiếp xúc với acrylamide
Nếu bạn là người yêu thích đồ chiên rán và lo lắng về lượng acrylamide nạp vào cơ thể, đây là một số cách đơn giản để giảm hàm lượng hóa chất này trong các món ăn yêu thích của bạn:
- Giảm tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều acrylamide, bao gồm khoai tây chiên, cà phê và một số loại ngũ cốc đã qua chế biến kỹ như ngũ cốc, bánh quy và bánh mì nướng.
- Hạn chế món chiên khoai tây và tập trung nhiều hơn vào nướng hoặc quay khoai tây. Tốt hơn hết, hãy luộc hoặc cho khoai tây vào lò vi sóng thường xuyên hơn- những quy trình đó không tạo ra acrylamide.
- Ngâm khoai tây sống trong nước khoảng 15 - 20 phút trước khi chiên hoặc nướng.
- Bảo quản khoai tây bên ngoài tủ lạnh, ở nơi tối và mát.
- Tránh nấu khoai tây hoặc nướng bánh mì cho đến khi thực phẩm trở nên sẫm màu ("thực phẩm vàng" có ít acrylamide hơn; thực phẩm "nâu" có nhiều acrylamide hơn).
Mặc dù việc tiếp xúc thường xuyên với acrylamide có thể dẫn đến hậu quả có hại nhưng điều đó không có nghĩa là thỉnh thoảng ăn một suất khoai tây chiênlại khiến bạn bị trầm cảm hay lo lắng. Tuy nhiên, nên có chế độ ăn đa dạng ăn nhiều loại trái cây, rau, protein nạc, đậu, quả hạch, hạt và ngũ cốc nguyên hạt đồng thời hạn chế đồ chiên và đồ ngọt đậm đặc là lựa chọn tốt nhất cho sức khỏe tống thể của bạn.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Nghỉ hè, trẻ nên ăn gì để có sức khỏe tốt?
