Sự thiếu hụt một số vi chất dinh dưỡng có thể đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển chậm của trẻ. Đó là vì vi chất dinh dưỡng rất cần thiết cho sự phát triển thể chất, phát dục, phát triển thần kinh, sự toàn vẹn và chức năng của hệ miễn dịch. Tuy nhiên, hầu hết trẻ em không cần vitamin bổ sung hoặc khoáng chất. Theo Học viện Nhi khoa Mỹ, chế độ ăn dựa trên tháp dinh dưỡng cung cấp đủ lượng vitamin cần thiết cho trẻ.
Bên cạnh đó, vẫn có những tình huống cần vitamin cho trẻ em, đặc biệt nếu con bạn là một người rất kén ăn hoặc có chế độ ăn uống kém, không bao gồm nhiều thực phẩm giàu chất sắt.Một số gia đình có “truyền thống ăn chay” cũng có thể cần vitamin để đáp ứng tất cả các nhu cầu dinh dưỡng cho các thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ em. Việc ít tiêu thụ các loại thực phẩm nguồn gốc động vật nói chung góp phần làm gia tăng sự thiếu hụt chất dinh dưỡng phổ biến là vitamin A, sắt, kẽm, và vitamin B12.
Chúng ta hãy xem một số chất dinh dưỡng mà trẻ cần, và những gì bạn cần biết khi làm cha mẹ.
Sắt
Trẻ em và thanh thiếu niên cần chất sắt để ngăn ngừa thiếu máu. Những người có nguy cơ thiếu máu thiếu sắt nhiều nhất ở trẻ em là trẻ sơ sinh không được bổ sung sắt sau 6 tháng tuổi (thường ở dạng ngũ cốc cho trẻ sơ sinh bổ sung sắt) và trẻ uống sữa công thức có hàm lượng sắt thấp, sữa bò hoặc sữa dê . Các bé gái tuổi vị thành niên cũng có nguy cơ bị thiếu máu một khi các con bắt đầu có kinh nguyệt.
- Kết quả tổng điều tra vi chất năm 2009 của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy tỷ lệ thiếu máu ở trẻ em dưới 5 tuổi là 29,2%; ở phụ nữ có thai là 36,5%, cao nhất là vùng núi phía Bắc và ven biển Nam Trung Bộ lên tới 56%, 71,8% thiếu máu ở phụ nữ có thai là do thiếu sắt.
- Thiếu vitamin D ở trẻ em Việt Nam là rất cao, theo kết quả điều tra có khoảng 60% phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và trẻ nhỏ thiếu vitamin D. Đánh giá tỷ lệ thiếu kẽm trên trẻ em tại cộng đồng dựa vào nồng độ kẽm huyết thanh thấp chiếm 25 - 40% tùy theo địa phương và nhóm tuổi nghiên cứu.
(Nguồn VNCDC)
Các nguồn chất sắt tốt bao gồm thịt bò, lòng đỏ trứng gà, cá, tim, gan… và từ các thực phẩm có nguồn gốc thực vật như các loại đậu rau lá xanh, mộc nhĩ, nấm hương… và thực phẩm khác chẳng hạn như bánh mì và ngũ cốc.
Để tăng hấp thu sắt nên ăn hoa quả chín để cung cấp nhiều vitamin C.
Vitamin D
Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ hoàn toàn hoặc trẻ sơ sinh uống ít hơn 1 lít sữa công thức nên nhận được 400IU vitamin D mỗi ngày. Trẻ lớn hơn uống mỗi ngày ít nhất 1.000ml và cũng sẽ cần bổ sung vitamin D.
Vì một số lượng đáng kể trẻ em đã được phát hiện là thiếu vitamin D, điều quan trọng là phải tìm hiểu thêm về các yêu cầu vitamin D và các nguồn khác mà nó được tìm thấy.
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ thiếu vitamin D ở người Việt Nam trong những năm qua rất cao so với các nước xung quanh, ở tất cả các lứa tuổi và tình trạng sinh lý. Vì vậy, nhu cầu khuyến nghị về vitamin D đã cập nhật theo khuyến nghị của Viện Nghiên cứu Y học Mỹ năm 2011, trong đó, nhu cầu vitamin D ở trẻ < 1 tuổi là 400 IU/ngày, ở trẻ em từ 1 tuổi trở lên và người trưởng thành < 50 tuổi là 600IU/ngày, ở người từ 50 tuổi trở lên và phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú là 800IU/ ngày.
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến khích chế độ ăn đa dạng thực phẩm, sử dụng thực phẩm giàu vitamin D, canxi, phốt pho… Vitamin D còn có nhiều trong dầu gan cá, cá biển, gan , trứng gà. Bổ sung vitamin D vào thực phẩm như sữa, phô mai, dầu ăn, bánh quy, ngũ cốc, bột dinh dưỡng… Thúc đẩy và hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ tại cộng đồng; đồng thời dự phòng và điều trị bệnh liên quan tới vitamin D (nhiễm khuẩn kéo dài như tiêu chảy, nhiễm khuẩn hố hấp, sởi, bệnh viêm tuỵ, viêm thận…).
Canxi
Canxi là một khoáng chất quan trọng khác, cần thiết cho xương và răng khỏe mạnh.Trẻ em uống sữa và ăn các sản phẩm từ sữa, chẳng hạn như sữa chua, kem và phô mai, thường nhận đủ canxi từ chế độ ăn uống của chúng. Trẻ em bị dị ứng sữa, không dung nạp đường sữa hoặc đơn giản là không thích sữa là một ít thách thức nhỏ để đáp ứng các yêu cầu này, nhưng vẫn dễ dàng nếu bạn tìm thấy các loại thực phẩm khác có nhiều canxi, chẳng hạn như nước cam, bổ sung canxi.
Cho trẻ ăn các thực phẩm giàu canxi như tôm tép, cua, cá, sữa, rau dền, rau mồng tơi… và các sản phẩm từ sữa như sữa chua, bánh flan, phô mai… Cần chú ý canxi trong sữa dễ hấp thụ hơn canxi từ các nguồn thực phẩm khác; cá nhỏ nguyên xương, tôm tép nguyên vỏ mới chứa nhiều canxi.
Bữa ăn cần có đủ dầu, mỡ để tăng hấp thu vitamin D. Ngoài ra, chế độ ăn cần có đủ chất đạm, vitamin và khoáng chất (magie, kẽm, tỷ lệ canxi/phốt pho…).
Những trường hợp đặc biệt
Các khuyến nghị trên được dựa trên trẻ em khỏe mạnh với chế độ ăn uống bình thường. Hãy nhớ rằng nhiều vitamin tổng hợp hoàn chỉnh không có nghĩa bao hàm tất cả lượng vitamin và khoáng chất được khuyến nghị mà con bạn cần mỗi ngày và hầu hết không có đủ canxi.
Nếu bạn và gia đình ăn chế độ ăn chay, hãy nói chuyện với bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Các chất dinh dưỡng như vitamin B12 có thể khó có được trong các chế độ ăn kiêng này, việc bổ sung có thể cần phải được xem xét. Trẻ em mắc các bệnh nội khoa như bệnh viêm ruột và những bệnh khác cũng có thể cần thêm các chất bổ sung, thường không cần thiết nếu không mắc tình trạng bệnh.
Lý tưởng nhất, hầu hết các chất dinh dưỡng có thể có được thông qua một chế độ ăn uống lành mạnh. Mặc dù chúng ta có thể bổ sung một số chất dinh dưỡng, nhưng rất có thể có những chất dinh dưỡng mà chúng ta chưa biết hoặc các chất dinh dưỡng có trong thực phẩm phối hợp tốt với nhau cho sức khỏe.
Để hiểu điều này, hãy xem xét những gì chúng ta đã học được với người lớn và ung thư phổi: Người lớn ăn chế độ ăn nhiều beta-carotene có nguy cơ thấp hơn; những người trưởng thành sử dụng chất bổ sung beta-carotene có nguy cơ cao hơn.
Nhiều khả năng, các quá trình tương tự có thể xảy ra trong chế độ ăn của trẻ em và có những hợp chất chưa được xác định là quan trọng đối với sức khỏe.Vì vậy, hãy cho con ăn một chế độ đa dạng có chứa nhiều loại trái cây và rau quả.
