Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, việc lựa chọn, chế biến và bảo quản thực phẩm trong thời tiết nắng nóng để giúp ăn ngon và khỏe mạnh là rất quan trọng.
Dưới đây là hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng.
Lựa chọn thực phẩm tươi, sạch: Việc đầu tiên các bà nội trợ cần chú ý là chọn mua thực phẩm tươi, sạch, an toàn vì mùa nóng thực phẩm rất dễ ôi thiu, biến chất do nhiễm khuẩn và nhiệt độ môi trường cao.Các lựa chọn thực phẩm như sau:
-Đối với rau, củ, quả nên lựa chọn loại còn tươi, nguyên cuống, không dập nát, không có những đốm màu lạ hoặc khác nhau. Những loại rau quả ít dùng thuốc trừ sâu là bầu, bí xanh, bí đỏ, chuối... Thận trọng với những loại rau: rau muống, rau ngót, xà lách, rau cải các loại. Tốt nhất mùa nào dùng rau đó sẽ ít nguy cơ hơn đối với các loại hóa chất bảo vệ thực vật. Không mua rau đã héo úa, dập nát hay có mùi lạ, có dấu hiệu bất thường như quá mập.
- Đối với thịt nên chọn loại có màu sắc đỏ tươi hoặc đỏ sẫm, vết cắt có màu sắc bình thường, khô. Tránh thịt có màu hơi xanh nhạt hoặc hơi thâm, thậm chí đen, màng ngoài nhớt. Tránh các loại thịt có mùi lạ, mùi ôi thiu hay mùi thuốc kháng sinh.
- Đối với thịt chế biến sẵn như thịt quay, giò, chả phải thận trọng, chỉ nên mua ở những cơ sở có nguồn gốc rõ ràng, quầy bán đảm bảo vệ sinh. Không nên mua nếu sản phẩm không được bảo quản trong tủ che đậy kín, hoặc có màu đỏ lòe loẹt, có mùi lạ.
- Đối với các loại thủy, hải sản, nếu có thể nên chọn các loại thực phẩm tươi, còn sống, hoặc nếu không còn sống phải được bảo quản trong đá lạnh dù là bán trong siêu thị hay ở chợ truyền thống.
Nên đi chợ vào buổi sáng sớm vì có nhiều thực phẩm tươi mới dễ lựa chọn. Thịt, cá, tôm…khi mua về nên rửa sạch, cho vào hộp nhựa riêng với từng loại thực phẩm rồi để vào tủ lạnh, còn rau quả cần để vào ngăn mát của tủ lạnh. Trước khi nấu rau xanh cần rửa dưới vòi nước sạch nhiều lần, ngâm kỹ rồi mới thái nhỏ để rửa rau sạch và không mất nhiều vitamin.
Mùa hè cần tăng cường nước trái cây giúp bổ sung vitamin.
Bảo đảm đủ nhu cầu dinh dưỡng: Mùa nóng ra nhiều mồ hôi, mọi người mệt mỏi, chán ăn vì vậy thật là khó cho các bà nội trợ phải nghĩ cách nấu món ăn thế nào cho đủ dinh dưỡng, đủ các chất là chất đạm, chất béo, chất đường bột, vitamin và chất khoáng...để bảo đảm sức khỏe cho cả nhà. Muốn vậy các bà mẹ nên sử dụng nhiều loại thức ăn và thường xuyên thay đổi các món ăn để trẻ và mọi người trong gia đình ngon miệng, dễ ăn và đủ dinh dưỡng.
Ăn chất béo với lượng vừa phải: Mùa nóng lượng chất béo trong các bữa ăn nên giảm xuống, chỉ khoảng 20-25%. Vì vậy hạn chế nấu các món xào rán để giảm lượng dầu mỡ, nên ăn các món luộc như thịt, cá, đậu luộc… hay thịt, tôm rim ăn cùng các món canh rau.
Nấu các món bổ dưỡng và giải nhiệt vừa dễ ăn vừa có nhiều vitamin và khoáng chất như canh, cháo, chè…Nên sử dụng các thực phẩm giầu đạm và ít chất béo như thịt nạc, cá, tôm, cua, đậu phụ…và rau xanh các loại để nấu các món canh vừa bổ vừa mát như thịt nạc nấu bí, bầu, rau ngót…; canh cua, tôm giã nhỏ với rau muống, rau cải hay riêu cua ; canh cá nấu chua, cá rô nấu rau cải, canh đậu phụ nấu cà chua… Thỉnh thoáng thay bữa cơm bằng ăn cháo đậu xanh, đậu đen, cháo gà, cá, trai, sò…vừa ngon vừa bổ. Đồng thời các mẹ có thể chế biến các món chè vừa ngon vừa mát ai cũng thích như: chè đậu đen, đậu xanh, chè hạt sen long nhãn…
Sau các bữa ăn nên tráng miệng bằng hoa quả chín có nhiều vitamin. Về mùa nóng nước ta có nhiều loại hoa quả ngon và bổ như xoài, dưa hấu, dứa, thanh long, dừa, măng cụt, vú sữa, vải, nhãn…
Uống đủ nước: Trời nóng nực làm người chúng ta khó chịu, mất nhiều mồ hôi gây ra khát, và chúng ta cần cung cấp đủ nước cho cơ thể để giải nhiệt, đồng thời đảm bảo các chức năng bình thường của cơ thể.
Bình thường mỗi người cần uống khoảng 1,5 lít nước/ngày. Mùa nóng hay khi lao động nặng và chơi thể thao lượng nước cần nhiều hơn. Các bà mẹ cần chú ý đến việc cho con uống nước thường xuyên giữa các bữa ăn vì các cháu nhỏ khát nước nhưng chưa biết nói hay do mải chơi trẻ quên uống nước.
Nước uống hàng ngày tốt nhất là dùng nước đun sôi để nguội, nước chè xanh, nước vối… có tác dụng giải khát thanh nhiệt. Đồng thời các bà mẹ nên chế biến các loại nước quả để uống vừa giải khát vừa bổ dưỡng như nước mơ, dứa, dừa, dưa hấu, thanh long, cam, soài…
Không nên uống nước quá lạnh dễ bị viêm họng và nhiễm siêu vi.
Tuy nhiên, mùa hè mọi người có xu hướng dùng nước uống thật lạnh, thức ăn thật lạnh cho đã khát nhưng thức ăn, đồ uống quá lạnh là nguyên nhân làm cho siêu vi và vi trùng ở vùng hầu họng phát triển gây viêm hô hấp trên, sốt siêu vi có hay không kèm phát ban, viêm tiểu phế quản, viêm phế quản...
Để phòng chống các bệnh lý đường hô hấp này, chúng ta phải hạn chế uống nước đá quá lạnh, nếu quá khát và nóng thì hãy dùng một ít nước lọc để mát và pha thêm nước thường để bớt độ lạnh hơn.
Như vậy, vào mùa hè nóng nực, việc phòng bệnh chủ yếu là nhờ cung cấp đủ nước uống, vitamin, khoáng chất và có một chế độ ăn cân đối, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Ngoài chế độ ăn hợp lí, giữ vệ sinh thân thể, quần áo thoáng mát, tránh dùng thức ăn đồ uống quá lạnh và sử dụng máy lạnh, quạt hợp lý cũng giúp chống được nhiều bệnh tật cho trẻ em cũng như cho cả gia đình.
