Y học nano – lĩnh vực phát triển mũi nhọn
GS.TS Nguyễn Đức Nghĩa - Nguyên Viện phó Viện Hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Chủ nhiệm Bộ môn Hóa học Nano, Đại học Công nghệ - Đại học Quốc Gia Hà Nội, người đầu tiên đưa công nghệ hóa học nano vào Việt Nam cho biết, công nghệ nano đã và đang làm thay đổi thế giới, nó được ứng dụng trong mọi lĩnh vực đời sống đặc biệt là lĩnh vực y học. Y học nano là dùng công nghệ mới để chữa trị và chăm sóc sức khỏe của con người bằng kỹ thuật, bằng vật liệu nhỏ, cấu trúc nano, cấu trúc phân tử dựa trên sự hiểu biết của con người, tương tác phân tử trong cơ thể con người. Các nhà khoa học cho rằng nano chính là công nghệ của tương lai.
GS.TS Nguyễn Đức Nghĩa.
BS. Nguyễn Ánh Vân - Chủ tịch hội đồng quản trị công ty CP Y Dược Vietlife, là người đầu tiên tại Việt Nam đầu tư hệ thống công nghệ sản xuất dược liệu nano và các sản phẩm nano trên quy mô công nghiệp cũng cho rằng, hiện nay xu hướng chung của thế giới là quay trở lại với dược liệu tự nhiên. Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến công nghệ nano kết hợp với nguồn dược liệu tự nhiên để tìm ra các tinh chất rồi sau đó tinh chế ra sản phẩm với hàm lượng tinh chất lên đến 90-95%, thậm chí có thể lên đến 99% mang lại hiệu quả sử dụng rất cao. Ưu điểm lớn nhất của công nghệ nano là chuyển hóa tinh chất thành dạng dễ hấp thu hơn mà không bị thay đổi cấu trúc, đảm bảo tính an toàn khi sử dụng.
Tại Việt Nam, việc ứng dụng công nghệ nano trong nghiên cứu, bào chế và sản xuất các sản phẩm có nguồn gốc từ dược liệu để hỗ trợ, phòng và điều trị hiện có tiềm năng lớn. Nếu biết tận dụng các thế mạnh như nguồn dược liệu sạch phong phú, có chuyên gia giỏi về công nghệ nano... ứng dụng nano có thể trở thành lĩnh vực mũi nhọn trong phát triển y dược học của Việt Nam.
BS. Nguyễn Ánh Vân.
“Hầu như cây cỏ nào của Việt Nam cũng có thể trở thành thuốc, trong mấy nghìn năm qua ông cha ta đã sử dụng thuốc nam chữa bệnh "Thuốc Nam chữa bệnh Người Nam". Trên cơ sở đó, chúng ta đã phát huy tạo ra những loại thuốc mới bằng công nghệ mới, hiện đại. Hiện nay, để khắc phục những nhược điểm của thuốc tây như tác dụng phụ, nhờn thuốc... trên thế giới đã có trào lưu quay trở lại với dược liệu tự nhiên, thuốc tự nhiên. Không ngoa khi nói rằng thời kỳ phục hưng của thảo dược đã bắt đầu. Như vậy, công nghệ nano sử dụng để chế biến thuốc từ nam dược thiên nhiên kết hợp với công nghệ y học hiện đại mà tôi tạm gọi là công nghệ chế tạo nam dược thế hệ thứ 4, nó khắc phục được những nhược điểm của nam dược ngày xưa tạo ra nền khoa học chế tạo ra thuốc thế hệ mới”- GS. Nghĩa cho biết thêm.
Cách lựa chọn sản phẩm nano tốt
Theo BS. Vân, tiêu chuẩn để công nhận một sản phẩm có phải là nano hay không thì trước hết phải có bằng chứng khoa học, nguyên liệu đó phải được đo kích thước hạt bằng kính hiển vi điện tử quét. Thứ hai liên quan đến tỷ lệ hàm lượng hoạt chất phải xác nhận được trong kiểm nghiệm; tỷ lệ phần trăm hàm lượng hoạt chất trong nguyên liệu là bao nhiêu. Như vậy mới xác nhận được 2 tiêu chuẩn. Nếu muốn đưa ra thị trường thì phải được sự đồng ý của cơ quan nhà nước cho phép.
Để phân biệt đâu là sản phẩm nano thật và đâu là sản phẩm nano không đạt chất lượng, PGS.TS Lê Bạch Mai - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho rằng, bằng mắt thường không thể phân biệt được mà phải gửi mẫu đến phòng thí nghiệm chuyên biệt. Kích thước nano-mét thì không thể phân biệt được bằng mắt thường, phải soi bằng kính hiển vi. Do đó khi chọn sản phẩm nano, người tiêu dùng cần dựa trên chứng nhận, bằng chứng, kích thước hạt, hàm lượng hoạt chất sinh học có trong sản phẩm nano đó. Và phải nhìn xem nó có được cấp phép của cơ quan có thẩm quyền hay không. Chỉ khi đạt đủ tiêu chuẩn đó nó mới được cơ quan có thẩm quyền cấp phép.
PGS.TS Lê Bạch Mai.
“Một sản phẩm được gọi là sản phẩm nano khi có cấu trúc nano từ 0,1 đến 200 nanomet. Trong đó 1 hạt nano phải mang tải được hàm lượng hoạt chất tương đối, tức là càng cao càng tốt và nó phải có tính chất hóa lý thay đổi và tốt hơn tính chất hóa lý bình thường. Một trong những tính chất đơn giản nhất mà chúng ta thường biết đó là khả năng hòa tan hạt nano trong nước và trong chất béo (dầu) nhưng thực chất đó là khuếch tán trong nước và trong dầu chứ không phải là tan. Người nào nghĩ là hạt nano chỉ tan trong nước, mà lại dùng loại nano tan trong dầu bỏ vào nước thấy nó không tan rồi kết luận đó không phải hạt nano là không đúng.
Bên cạnh đó, các sản phẩm nano có tính khả dụng cao hơn hàng trăm lần, tính ổn định thuốc trong thời gian sử dụng, bảo quản trong thời gian sử dụng. Ngoài ra không mang tác dụng phụ, có khả năng sản xuất lớn, giá thành phụ hợp với người tiêu dùng, quan trọng được nhà quản lý công nhận”- GS. Nghĩa tư vấn thêm.
Nhiều người băn khoăn sản phẩm nano là thuốc hay thực phẩm chức năng, GS. Nghĩa cho rằng, các sản phẩm từ tự nhiên theo công nghệ hiện đại và công nghệ nano chế tạo ra thì bước đầu tiên là thực phẩm chức năng nhưng nếu những thực phẩm chức năng ấy được hoạt hóa, được chế tạo ra bằng những công nghệ đặc sắc hơn, đặc biệt hơn và có nghiên cứu lâm sàng thì những sản phẩm đó có thể gọi là thuốc. Như vậy có thể nói là thuốc nano là bậc cao hơn là thực phẩm chức năng. Thuốc sử dụng sâu hơn và thuốc không chỉ có 1 dược chất mà có đến 3-4 dược chất để hỗ trợ điều trị.
