Trước thực trạng nhức nhối này, các chuyên gia đã đưa ra những lời khuyên thiết thực nhằm giúp các bậc phụ huynh trang bị "vắc-xin" tâm lý cho con trẻ.
Cách nhận diện chiêu trò lừa đảo
PGS.TS Phạm Mạnh Hà (Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội) nhận định, bất cứ ai, ở bất kỳ độ tuổi nào, đều có thể là nạn nhân của lừa đảo qua mạng, đặc biệt là những người thiếu hiểu biết hoặc học sinh phổ thông.
"Thực tế, với những kịch bản được thiết kế tinh vi cùng những đòn thao túng tâm lý được tính toán từng câu chữ, bất kỳ đứa trẻ nào cũng đều có nguy cơ trở thành nạn nhân. Kể cả con bạn có là học sinh giỏi hay được trang bị đầy đủ kỹ năng sống, chúng ta vẫn đang đối đầu với những kẻ tội phạm chuyên nghiệp, không phải những trò lừa vặt".
Ảnh minh hoạ.
PGS.TS Phạm Mạnh Hà khẳng định đã đến lúc chúng ta ngừng đổ lỗi cho nạn nhân. Tội phạm tâm lý luôn nâng cấp chiêu trò, việc của chúng ta là phải đi trước một bước. Thay vì dạy con một cách sáo rỗng, hãy dạy chúng cách nhận diện những lời lẽ cụ thể. Ông Hà đưa ra ba nguyên tắc vàng cha mẹ cần khắc cốt ghi tâm và truyền đạt cho con:
Thứ nhất, nếu bất kỳ ai, dù tự xưng là công an, yêu cầu con giữ bí mật với bố mẹ, đó 100% là lừa đảo. Con phải tắt máy và nói với bố mẹ ngay lập tức.
Thứ hai, nếu ai đó yêu cầu con gửi ảnh/video riêng tư của cơ thể, dù với bất kỳ lý do gì, đó là kẻ xấu và tuyệt đối không làm theo.
Cuối cùng, vũ khí lớn nhất của con chính là bố mẹ; không có bí mật nào đáng để đánh đổi sự an toàn của con và sự tin tưởng dành cho gia đình.
Xây dựng "lá chắn" tâm lý vững chắc
Chia sẻ thêm về cách xây dựng "lá chắn" tâm lý vững chắc cho trẻ, ThS. Nguyễn Thị Chi, một chuyên gia kỹ năng sống với hơn 15 năm kinh nghiệm nhận định: "Phòng vệ tốt nhất chính là sự tin tưởng tuyệt đối giữa cha mẹ và con cái. Kẻ lừa đảo luôn tìm cách cô lập nạn nhân khỏi vòng an toàn của gia đình".
Bà Chi khuyến cáo cha mẹ cần chủ động tăng cường giao tiếp và lắng nghe con. Hãy biến mỗi bữa ăn, mỗi chuyến đi chơi thành cơ hội để con chia sẻ về những điều chúng nhìn thấy, nghe thấy trên mạng. Cha mẹ đừng bao giờ phán xét hay giận dữ khi con kể về những nội dung "lạ", bởi thái độ cởi mở sẽ khuyến khích con tin tưởng và tìm đến bạn khi gặp vấn đề.
Bên cạnh đó, việc xây dựng "kháng thể" tâm lý cho trẻ là vô cùng cần thiết. Cha mẹ cần dạy con hiểu rằng, những người lạ trên mạng xã hội không phải lúc nào cũng là bạn. Hãy nói rõ về việc những kẻ lừa đảo thường xây dựng hình ảnh rất đáng tin cậy, thậm chí sử dụng danh nghĩa người thân quen để tiếp cận.
Đồng thời, cha mẹ cần thiết lập "quy tắc vàng" khi dùng mạng cùng con. Hãy cùng con thống nhất những nguyên tắc rõ ràng về việc không chia sẻ thông tin cá nhân, không mở các liên kết lạ, và luôn hỏi ý kiến bố mẹ trước khi thực hiện bất kỳ yêu cầu nào từ người lạ trên mạng. Quan trọng nhất, hãy dạy con cách nói "Không!" một cách mạnh mẽ khi cảm thấy bất an.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng cảnh báo các bậc cha mẹ tuyệt đối không nên công khai thông tin cá nhân của con trẻ lên mạng xã hội. Đây sẽ là "mảnh đất màu mỡ" để kẻ xấu có thể lợi dụng, tổng hợp các thông tin đó vào mục đích lừa đảo. Mục tiêu của kẻ lừa đảo nhằm chiếm niềm tin của nạn nhân, sau đó đánh vào nỗi sợ và thực hiện những yêu cầu vô lý.
Cha mẹ cần phải cập nhật thường xuyên về nhận diện các hình thái lừa đảo trực tuyến. Đồng thời, việc tăng cường kết nối gia đình, bố mẹ – con cái hằng ngày, quan tâm hỏi han về các vấn đề của nhau là vô cùng quan trọng. Bố mẹ tuyệt đối không dè bỉu, chê bai các nạn nhân bị lừa, bởi nếu không may con mình cũng rơi vào hoàn cảnh đó, các em có thể sẽ giấu giếm vì lo sợ bị gia đình đối xử tương tự, dẫn đến những hậu quả nguy hiểm hơn.
