Theo TS.BS Phan Bích Nga – GĐ Trung tâm khám tư vấn dinh dưỡng-Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cha mẹ cần từ bỏ những sai lầm trong cách áp dụng chế độ dinh dưỡng cho trẻ dưới đây
TS.BS Phan Bích Nga – GĐ Trung tâm khám tư vấn dinh dưỡng-Viện Dinh dưỡng Quốc gia khám và tư vấn dinh dưỡng cho trẻ
1. Chế độ ăn thiếu vi chất dinh dưỡng
TS.BS Phan Bích Nga cho biết, hiện khẩu phần ăn của trẻ em Việt Nam từ 2-5 tuổi dù đã đáp ứng đước 95% nhu cầu năng lượng, nhưng mới đáp ứng được 57% nhu cầu sắt và 65% nhu cầu vitamin A. Nguyên nhân bởi thực đơn cho trẻ vẫn nghèo nàn, đơn điệu, thiếu các thức ăn động vật là nguồn cung cấp các vi chất dinh dưỡng có giá trị sinh học cao. Trẻ bị thiếu các vitamin A, sắt, đặc biệt là kẽm.
Kẽm có liên quan tới cấu trúc và chức năng của 300 loại enzyme. Kẽm tham gia vào quá trình hình thành và phát triển của nhiều cơ quan trong cơ thể như: tạo tế bào máu, tái tạo cấu trúc tim, tạo tế bào mỡ, duy trì tế bào gốc, tái tạo các tế bào thần kinh võng mạc, phát triển phổi sơ sinh … Kẽm tham gia vào việc điều hòa gen cho việc hình thành các thành phần của xương.
Thiếu kẽm làm trẻ chậm lớn, biếng ăn, giảm sức đề kháng hay mắc bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp, tiêu chảy, suy dinh dưỡng và chậm phát triển chiều cao. Thiếu kẽm còn gây ảnh hưởng xấu đến tinh thần làm trẻ dễ nổi cáu.
Để biết trẻ có bị biếng ăn cho thiếu kẽm hay không thì cần phải làm xét nghiệm máu. Có thể bổ sung kẽm cho trẻ bằng các thực phẩm giàu kẽm như: Tôm đồng, lươn, hàu, sò, gan lợn, sữa, thịt bò, lòng đỏ trứng, cá, đậu nành, các hạt có dầu (hạnh nhân, hạt điều, đậu phộng...).
Ngoài ra, với trẻ biếng ăn, đặc biệt trẻ bị ốm nên uống bổ sung một số sản phẩm bổ sung vi chất kẽm kết hợp với Lysine, Taurine, Vitamin nhóm B…
Thực đơn cho trẻ vẫn nghèo nàn, đơn điệu, thiếu các thức ăn động vật là nguồn cung cấp các vi chất dinh dưỡng. Hình: minh họa
2. Cho trẻ ăn dặm quá sớm
Không ít trẻ 4 tháng tuổi vẫn chưa thích ứng được với cách ăn dặm, phản xạ nuốt thìa của trẻ còn kém, hệ đường ruột của trẻ còn non nớt để tiếp nhận bột, đạm. Nhiều trẻ vì vậy đã bị đi ngoài hoặc rối loạn tiêu hóa do ăn dặm sớm.
Do đó, khi trẻ được 6 tháng tuổi mới nên cho trẻ ăn bổ sung. Thời kỳ 4 tháng tuổi chỉ là tập ăn dặm cho trẻ. Các mẹ có thể tập cho con ăn dặm bằng cách, mỗi bữa chỉ cần cho ăn 1 thìa chuối hoặc đu đủ, khoai tây luộc trộn với 1 ít sữa. Sau khoảng 1 tuần làm quen như vậy thì có thể xay bột cho trẻ ăn bổ sung.
3. Bữa ăn kéo dài quá 30 phút
Nắng nóng thường làm trẻ dễ biếng ăn. Do đó, thay vì cho trẻ ăn cùng một lúc, bố mẹ nên chia nhỏ bữa. Điều này sẽ giúp trẻ dễ hấp thu dinh dưỡng hơn.
Khi cho trẻ ăn, một bữa không nên kéo dài quá 30 phút. Bởi khi ăn quá lâu, thức ăn bị vữa có thể gây rối loạn tiêu hóa cho trẻ.
Bữa ăn không nên kéo dài quá 30 phút. Hình: minh họa
4. Dùng các loại bột sắn dây, đậu xanh thay cơm vì nghĩ bổ và mát
Phụ huynh thường dùng bột sắn dây, ninh đậu xanh, đậu đen để thay thế cháo cho bữa ăn của trẻ với mục đích thanh nhiệt, dễ ăn và tiêu hóa tốt. Tuy nhiên, các loại thực phẩm này không phù hợp với sức khỏe của trẻ nhỏ. Bột sắn hoặc các loại hạt đậu thường không có nhiều năng lượng như cơm, cháo.
Chế độ ăn thiếu hụt nặng lượng sẽ khiến cơ thể trẻ phải huy động các chất để sinh năng lượng cho bé thoạt động. Vì vậy, trẻ dễ bị xuống cân nếu không ăn đủ chất bột đường.
Bột sắn hoặc các loại hạt đậu thường không có nhiều năng lượng như cơm, cháo
5. Ăn quá nhiều đồ ngọt
Với các loại như kẹo ngọt, kem, nước ngọt, hoa quả ngọt (mít, vải, nhãn…), cha mẹ không nên cho trẻ ăn quá nhiều. Chế độ ăn quá nhiều đồ ngọt có thể làm tăng lượng đường trong máu, khiến cơ thể dễ bị nhiễm khuẩn, mụn nhọt trên da. Thói quen này còn có thể gây ra thừa cân béo phì, rối loại chuyển hóa (bệnh tiểu đường).
6. Uống các loại nước nhân trần, đậu đen…thay nước để làm mát cơ thể
Đối với trẻ nhỏ, các loại lá thanh nhiệt như nhân trần, nụ hoa tam thất, nước đậu đen không nên dùng thay thế nước lọc và sữa bởi những loại nước này rất ít năng lượng. Trẻ dưới 2 tuổi cần phải ăn uống các thực phẩm nhiều năng lượng.
Các loại lá thanh nhiệt như nhân trần, nụ hoa tam thất, nước đậu đen không nên dùng thay thế nước lọc và sữa bởi những loại nước này rất ít năng lượng.
7. Uống nhiều nước ngọt có gas
Nước ngọt có ga chỉ nên sử dụng mỗi tháng một lần vì chúng có nhiều chất gây bất lợi cho sức khỏe của trẻ nhỏ. Lượng đường trong một lon nước ngọt có ga thường rất lớn, nhưng chỉ là năng lượng rỗng. Trẻ tiêu thụ một lon nước ngọt có ga mỗi ngày có thể tăng trong lượng cơ thể lên 6,75 kg sau một năm sử dụng.
Ngoài ra, lượng axit phosphoric và lượng phosphate có trong nước ngọt có ga dễ gây loãng xương. Lượng caffein có trong đó cũng làm giảm khả năng tập trung của trẻ. Chuyên gia khuyến cáo nên cho trẻ tránh xa loại nước này để tránh gây ảnh hưởng tiêu cực tới chức năng gan và thận.
8. Nhồi con ăn lúc ốm khiến trẻ hoảng loạn khi tới bữa
Thời tiết nóng bức, trẻ dễ mắc các chứng bệnh cảm, sốt, dễ bị biếng ăn, các mẹ sợ con giảm cân sẽ thúc ép ăn. Hoặc đơn giản do trẻ mải chơi trong lúc ăn nên các mẹ sẽ xquát mắng, dọa dẫm khiến trẻ sợ ăn, chỉ cần nghe hoặc nhìn thấy bát bột, bát cơm là trẻ quay đi, khóc, buồn nôn; trẻ lớn hơn một chút sẽ chạy trốn.
Vì vậy, các bậc cha mẹ cần lưu ý, tránh việc cáu gắt, đánh con khi ăn, nhất là trong hoặc sau khi trẻ có vấn đề về sức khỏe. Mẹ không nhất thiết nhồi ép bắt trẻ ăn đủ từng bữa nhưng cần cố gắng cho trẻ ăn đủ số lượng thức ăn trong ngày (lấy bữa nọ bù bữa kia).
Khi trẻ lớn hơn, hãy kể những câu chuyện ngộ nghĩnh về thức ăn và màu sắc của thức ăn rau xanh, bí đỏ, cà rốt, màu vàng của trứng, mầu nâu của tôm, cua… Đồng thời, chú trọng đến việc chế biến, tạo mùi vị, hình thức hấp dẫn, thay đổi món ăn để trẻ hứng thú hơn với bữa ăn.
