, dự báo về những diễn biến tiếp theo của dịch bệnh, cũng như cách các nhà khoa học đang tiến hành để ứng phó với dịch bệnh trong giai đoạn mới.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chủ trì việc thiết lập các cơ chế như COVAX để phân phối vắc-xin một cách công bằng cho các nước có thu nhập thấp và trung bình. Hơn 420 triệu người hiện đã nhận được ít nhất 1 liều vắc-xin COVID-19. Các loại vắc-xin hiện đang được sử dụng trên toàn thế giới an toàn và hiệu quả và là một công cụ quan trọng để thay đổi diễn biến của đại dịch. Dữ liệu thực tế từ những quốc gia có tỷ lệ dân số được tiêm chủng cao nhất - chẳng hạn như Israel và Vương quốc Anh - cho thấy tỷ lệ nhập viện và tử vong giảm đáng kể. Vắc-xin vẫn phải được sử dụng đồng thời với việc chẩn đoán nhanh, cách ly các ca bệnh cũng như những biện pháp chung, như đeo khẩu trang để giảm nguy cơ lây truyền virus giữa người với người.

Cần theo dõi các biến thể của SARS-CoV-2.

Nhưng chúng ta không thể chỉ dừng lại ở đó. Đặc biệt, có các biến thể mới của virus đã xuất hiện và có vẻ dễ lây lan hơn, chúng có thể sẽ trốn tránh bảo vệ miễn dịch tạo ra từ lây nhiễm tự nhiên hoặc tiêm chủng trước đó. Các biến thể đang được quan tâm hiện nay lần đầu tiên được phát hiện ở Vương quốc Anh, Nam Phi và Brazil, nhưng chúng có thể xảy ra ở bất cứ đâu và bất cứ lúc nào, đặc biệt là ở những vùng có đông dân cư và không kiểm soát được bệnh nhiễm trùng COVID-19. Không có gì ngạc nhiên nếu có thêm các biến thể khác xuất hiện.

Vì vậy, cùng với việc tăng tốc cung cấp vắc-xin cho mọi người trên toàn cầu, chúng ta cũng phải nhanh chóng phát triển các hệ thống giám sát có thể phát hiện các biến thể mới của virus. Các nhà khoa học ở tất cả các quốc gia phải bắt đầu giải trình tự toàn bộ hệ gene của virus và sau đó, chia sẻ dữ liệu trên toàn cầu. Nhiều quốc gia vẫn còn hạn chế chuyên môn để làm điều này. Chúng ta cần thiết lập các chương trình đào tạo và có sự hỗ trợ kỹ thuật liên tục từ các chuyên gia. Quan trọng không kém việc thu thập dữ liệu về các biến thể là chia sẻ dữ liệu đó. Nếu thế giới muốn tự bảo vệ mình, thì hoạt động giám sát bắt buộc phải mang tính toàn cầu, phối hợp và minh bạch, tuân thủ các nguyên tắc cao nhất về chia sẻ dữ liệu quốc tế.

Nhìn lại tổng thể, chúng ta đang trong cuộc chạy đua, cố gắng đảm bảo vắc-xin luôn đi trước một bước sự lây lan của virus và các biến thể của nó. Chúng ta có thể giành chiến thắng trong cuộc đua và kiểm soát đại dịch, nhưng chỉ khi thông tin của chúng ta về virus được cải thiện. Chúng ta phải có khả năng phát hiện và theo dõi các biến thể virus mới và do đó, phải phát triển các hệ thống thu nhận và chia sẻ dữ liệu về các chuỗi virus từ khắp nơi trên thế giới. Các hệ thống toàn cầu như vậy hiện đang được lên kế hoạch hình thành. Tại Việt Nam, Vương quốc Anh đang hợp tác với Bộ Y tế Việt Nam và các đối tác quốc tế khác để xây dựng nền tảng khoa học, đưa Việt Nam dẫn đầu về giải trình tự gene trong khu vực ASEAN.

Ngày 26/3 mới đây, Đại sứ quán Anh tổ chức hội thảo “Tầm quan trọng của nghiên cứu hệ gene trong ứng phó với đại dịch COVID-19” tại Hà Nội. Đây là diễn đàn cho các bên liên quan của Việt Nam và các đối tác quốc tế chính như Vương quốc Anh, Mỹ, WHO thảo luận về những thành tựu và thách thức của việc giải trình tự gene SARS-CoV-2 tại Việt Nam. Những chia sẻ từ 2 cơ quan nghiên cứu đầu ngành là Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương và Viện Pasteur TP.HCM thể hiện trình độ chuyên môn của Việt Nam cũng như cam kết chia sẻ thông tin với các nước ASEAN. Vương quốc Anh cam kết làm việc với các đối tác để mở rộng các chương trình đào tạo về tin sinh học, phân tích dữ liệu và các hạ tầng lưu trữ dữ liệu lớn, chia sẻ thông tin tức thời và thông minh.

 GS. Guy Thawaites;  Đại sứ Anh tại Việt Nam Gareth Ward

(PV (ghi))