Những năm gần đây, bệnh nhân phong luôn nhận được sự quan tâm của cộng đồng và sự chăm sóc tận tình của y tế. Bệnh phong không còn là căn bệnh đáng sợ và người bệnh phong không còn bị kỳ thị, xa lánh như trước đây. Tuy nhiên, bệnh phong là một bệnh gây tàn phế cao, người bệnh có thể bị cắt cụt chi hoặc bị liệt vận động do liệt dây thần kinh ngoại biên. Biện pháp chuyển gân, lấy cơ khỏe mạnh thay thế cơ yếu, cơ liệt đã được thực hiện cho hàng nghìn bệnh nhân phong và đã giúp cho những bệnh nhân này thoát khỏi nguy cơ liệt để trở về với cuộc sống bình thường.
 truc tiep phau thuat cho benh nhan.JPG) |
Kỹ thuật cất cần nối gân
Chị Dương Thị Đ. 37 tuổi ở Hòa Long, Yên Phong, Bắc Ninh phát hiện mắc bệnh phong và đã được điều trị từ 20 năm nay. Đầu tháng 6/2009, chị thấy toàn bộ chân trái thỉnh thoảng xuất hiện các dát thâm, tròn, kích thước khác nhau và mất đi sau khoảng 2-3 tuần. Cổ chân trái của chị không gập duỗi được, luôn ở tư thế duỗi thẳng, tê bì, đi lại khó khăn nên chị đã đi khám tại Viện Da liễu quốc gia. Tại đây, chị đã được thực hiện các xét nghiệm cần thiết như sinh hóa máu, chụp Xquang tim, phổi... và được các bác sĩ chẩn đoán chân cất cần và được quyết định phẫu thuật cất cần nối gân. Ca phẫu thuật kéo dài hơn một giờ đồng hồ và đã thành công tốt đẹp. TS. Nguyễn Sỹ Hóa - Phó viện trưởng Viện Da liễu quốc gia, người trực tiếp thực hiện cất cần nối gân cho chị Đ. cho biết, đối với người bình thường, khi đi lại, bàn chân sẽ vận động theo nguyên tắc gót chân chạm đất trước tiên rồi sự tiếp xúc với mặt đất được dàn đều ra bờ ngoài bàn chân vào bờ trước bàn chân và cuối cùng mới là ngón chân nhưng nếu người bệnh bị liệt nhóm cơ chạy trước, là nhóm cơ duỗi bàn chân sẽ khiến bàn chân bị rủ, người bệnh sẽ có những bước đi đập ngón chân xuống trước, hoàn toàn ngược với người bình thường. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống hằng ngày của người bệnh do họ khó thực hiện được những công việc bình thường. Biện pháp chuyển gân, sử dụng cơ chạy sau thay thế cơ chạy trước, cơ mạc bên dài, mạc bên ngắn thay thế cơ duỗi ngón chân sẽ giúp phục hồi vận động hoàn toàn cho người bệnh. Sau khi được điều trị, họ có thể đi lại bình thường.
Chuyển gân có gây biến chứng không?
TS. Nguyễn Sỹ Hóa cho biết, bàn chân có bốn nhóm cơ chính, nếu bất kỳ một nhóm cơ nào bị liệt sẽ khiến cơ đối trọng kéo gây lệch bàn chân. Chẳng hạn, nếu cơ chạy sau bị liệt sẽ kéo vẹo bàn chân vào trong, cơ gân asin đưa bàn chân duỗi ra, cơ chạy trước ngón chân liệt làm gập cổ chân trong khi nhóm cơ ngoài làm vênh bàn chân ra ngoài gây liệt vận động bàn chân. Trong liệt vận động nói chung và liệt vận động trong bệnh phong nói riêng thì có cùng nguyên tắc là dùng một phần cơ khỏe thay thế cơ bị liệt sẽ giúp phục hồi vận động. Khi thực hiện phương pháp này hầu như không xảy ra biến chứng gì nhưng kết quả ít hay nhiều, có phục hồi vận động được hay không phụ thuộc vào từng con người, từng bệnh nhân. Điều quan trọng là phải tập luyện trước khi phẫu thuật giống như tập vật lý trị liệu để trương lực cơ của cơ khỏe, cơ chuyển có thể làm tròn chức năng thay thế cơ liệt. Chẳng hạn cơ mạc bên dài, mạc bên ngắn còn khỏe, thay thế một phần cơ duỗi bàn chân để bàn chân gấp lên, vuông góc với mặt đất để người bệnh có thể vận động và sinh hoạt bình thường. Sau phẫu thuật, người bệnh phải cố định bàn chân một thời gian để bàn chân thích ứng với cơ mới được thay thế.
 Ca phẫu thuật cất cần nối gân ở Viện da liễu quốc gia. |
Chuyển gân còn được thực hiện ở những bộ phận nào?
Có nhiều nguyên nhân gây ra liệt vận động, có thể gặp liệt vận động bàn tay, bàn chân, vận động cơ mắt, cơ mặt. Phương pháp chuyển gân có thể thực hiện được ở các bộ phận này để phục hồi chức năng vận động. Tuy nhiên, để thực hiện được phương pháp này thì phải lượng giá được lực cơ trước khi phẫu thuật, chẳng hạn cơ nào liệt, liệt bao nhiêu phần trăm, cơ nào khỏe hoàn toàn sẽ có những phương pháp phẫu thuật riêng nhưng bảo đảm nguyên tắc lấy cơ khỏe thay thế cơ yếu, cơ liệt sao cho vị trí, chức năng vận động của bàn tay, bàn chân, thậm chí cả mắt, cả mặt được phục hồi. Cụ thể khi cơ run bàn tay bị liệt có thể sử dụng cơ khác thay thế để bàn tay cầm nắm được. Điều trị méo miệng có thể dùng một dải cơ thái dương nối với gân cơ đùi thay thế cơ nhai, cơ liệt. Nếu liệt dây thần kinh số VII ở mắt sẽ gây liệt cơ vòng mi sẽ khiến cơ nâng mi kéo mắt lên nên mắt không bao giờ nhắm được, khi đó sẽ dùng một dải gân cơ thái dương nối với gân cơ đùi để thay thế cơ vòng mi, khi cơ vòng mi co được thì mắt có thể nhắm được.
Trong cuộc sống, liệt vận động không chỉ gặp trong bệnh phong mà có thể gặp trong tai nạn giao thông, tai nạn lao động hay các tai nạn khác gây đứt một phần dây thần kinh nào đó hoặc không có nguyên nhân cũng có thể thực hiện phương pháp chuyển gân để phục hồi vận động. Phương pháp này được thực hiện chủ yếu ở tứ chi điều trị các bệnh rủ cổ tay, cò ngón tay, mất đối ngón cái, bàn chân rủ, vẹo vào trong nhưng cũng có thể thực hiện được ở những bộ phận khác như đã nêu ở trên và đạt hiệu quả điều trị cao.
Lê Thu Lương