Trước đây, khi nền công nghệ ảnh chưa phát triển, những chiếc máy ảnh đời cũ rất ít khi, thậm chí là không thể, được chủ nhân của nó sử dụng để tự chụp cho mình, dù đấy là do nhu cầu công việc hay là một ý thích cá nhân. Hiện nay, do tiến bộ của khoa học công nghệ, không chỉ có máy ảnh chuyên dụng, webcam hay máy tính bảng iPad mà còn có các loại máy điện thoại có lắp camera dùng để quay phim, chụp ảnh... đều cho phép chủ nhân của nó chỉ trong vòng nháy mắt đã có được một vài kiểu ảnh tự sướng.
Nhiều tiện ích
Thực ra, ảnh tự sướng mới ra đời cách đây khoảng hơn chục năm. Khởi đầu là vào khoảng tháng 9/2002, trên một diễn đàn mạng ở Australia, người ta thấy có một bức ảnh chụp một người đàn ông say rượu đã bị trượt cầu thang và rách môi. Chủ nhân của bức ảnh ấy muốn ghi lại khoảnh khắc nhớ đời ấy của chính mình sau vụ tai nạn, rồi sau đó cho đăng lên trang cá nhân và gọi đó là một selfie. Chữ self có nghĩa là bản thân tự làm, còn đuôi ie của từ sefl có thể là sau này mới được thêm vào.
Một nhà xuất bản danh tiếng nhất nước Anh, năm 2013 đã tổ chức tìm kiếm một Từ khóa nổi bật của năm. Kết quả thật bất ngờ thú vị là selfie đã được sử dụng trong năm 2013 nhiều hơn tới 17.000% so với năm 2012.
Còn ở nước ta, trong vài năm trở lại đây, do điều kiện kinh tế và khoa học công nghệ phát triển, phần lớn người dân đã sắm được điện thoại di động cho riêng mình, trong đó Smartphone (điện thoại thông minh) cũng khá phổ biến. Nhiều người còn sắm cả iPad (máy tính bảng) để vừa tiện lợi cho công việc, vừa có thể tự chụp ảnh và cũng là thể hiện đẳng cấp thời thượng của mình. Cũng vì thế, chụp ảnh tự sướng khởi xuất là sở thích cá nhân, nay đã lan truyền và phổ biến thành một trào lưu. Nếu vào mạng tìm kiếm Google gõ ba từ “ảnh tự sướng”, chỉ trong vòng 0,18 giây, bạn sẽ có khoảng 10.500.000 kết quả.
Chụp ảnh tự sướng có nhiều tiện ích trông thấy. Thứ nhất là không phải mất công đi tìm kiếm thợ ảnh như trước đây và tất nhiên là bớt tốn kém công sức đi lại, chi phí cho công thợ chụp và tiền rửa ảnh. Nhưng có lẽ cái tiện đáng kể nhất là tự ghi lại những khoảnh khắc mà mình thích lưu giữ làm kỷ niệm, nếu chờ thợ ảnh đến thì khoảnh khắc ấy đã tan biến thành mây khói từ lâu rồi.
Tuy nhiên, còn một tiện ích nữa mà không ít các bạn trẻ, đặc biệt là các hotgirl, hotboy vẫn xem ảnh tự sướng như một phần tất yếu trong cuộc sống của họ: không có vài pô ảnh tự sướng post lên trang mạng cá nhân của mình trên Facebook, Twitter thì lấy gì mà khoe với bạn bè và cũng là một cách PR, thăm dò dư luận xem dung nhan của mình đạt đến cỡ nào...
Coi chừng khó “đỡ”
Cách đây chưa lâu, trước kỳ thi vào đại học, cao đẳng, một số sĩ tử đã vào Văn Miếu Quốc Tử Giám thắp hương khấn nguyện các bậc văn nhân tiền bối phù hộ cho mình thi đỗ đại học. Đây là việc làm rất đáng khích lệ. Nhưng tiếc thay, sau việc làm ấy, các bạn lại lân la đến lấy tay sờ đầu các cụ rùa đội bia tiến sĩ ở Văn Miếu rồi làm mấy pô ảnh tự sướng post lên trang cá nhân như một chứng tích. Việc làm của các bạn không chỉ gây phản cảm mà còn vi phạm qui định không được sờ vào hiện vật bảo tồn ở các di tích văn hóa, vì thế đã gây nên những phản ứng rất mạnh mẽ trong cộng đồng mạng.
Vào những ngày đầu xuân Giáp Ngọ 2014, một tốp các bạn trẻ thuộc hàng hotboy và hotgirl đã đến xin chữ, cầu may tại đền thờ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm ở Hải Phòng. Sau khi xin chữ xong, cả nam lẫn nữ còn hứng lên vô tư ngồi cưỡi lên đầu các pho tượng, chụp mấy kiểu ảnh tự sướng trong tư thế ăn mặc thiếu nghiêm túc lại còn cười hể hả, khoái chí rồi post lên trang cá nhân để khoe với mọi người khiến dư luận hết sức bất bình vì thái độ thiếu văn hóa của đám thanh niên ấy. Trước đấy, không ít các nam thanh, nữ tú ăn mặc mát mẻ ngồi lên tượng Phật, ngồi lên mộ liệt sĩ tại các di tích lịch sử và văn hóa rồi tự chụp ảnh tung lên trang cá nhân, tạo scandal để được nổi tiếng.
Nhưng có lẽ những năm gần đây, trong giới giải trí Việt luôn ầm ĩ những câu chuyện khóc dở, mếu dở bắt nguồn từ những bức ảnh tự sướng của các ca sĩ, người mẫu, diễn viên trẻ. Nào là Bà Tưng mặc váy ngắn, áo hở lưng trèo cây đầy khiêu khích rồi tự chụp ảnh khoe thân trên trang cá nhân, bị cộng đồng mạng lên án. Những bức ảnh tự chụp tạo dáng với trái bóng tròn của hotgirl Linh Phương không phải vì mục đích cổ vũ cho thể thao mà để khoe thân xác cũng đã bị dân mạng ném đá không tiếc tay. Những ca sĩ, người mẫu, diễn viên như: Ngọc Trinh, Angela Phương Trinh, Elly Trần, Hà Anh, Thủy Tiên, Chi Pu, Midu, Andrea và Baggio, cặp đôi JV và Mie Nguyễn... đã có không ít lần chụp ảnh tự sướng khoe trên cá nhân khiến cư dân mạng phê phán kịch liệt, còn bản thân họ nhiều lúc khóc dở, mếu dở.
Sở dĩ có tình trạng này bởi chủ nhân của những bức ảnh tự sướng ấy hoặc là còn rất trẻ, không đủ hiểu biết và kinh nghiệm để kiềm chế những phút giây bồng bột của mình nên đã gây nên những hậu quả ngoài mong muốn. Tuy nhiên, không ít trường hợp, chính chủ nhân của những bức ảnh ấy đã chủ động, cố tình chạy theo phong trào để tạo scandal nhằm tự PR cho mình bằng những ảnh tự sướng cốt để được nhiều người biết đến mình thay vì cần phải có tài năng thực trên sàn diễn catwak, những vai diễn để lại ấn tượng cho công chúng hay giọng ca cuốn hút người nghe.
Vẫn biết rằng những bức ảnh tự sướng luôn là nhu cầu kết nối, giao lưu với bạn bè, quảng bá hình ảnh cá nhân. Chỉ dừng lại ở mức độ ấy với thái độ nghiêm túc, thật sự tôn trọng người xem thì đâu đến nỗi. Tiếc thay, không ít bạn trẻ đã tranh thủ cài đặt những toan tính cá nhân tầm thường, núp dưới danh nghĩa là trang cá nhân, chuyện đời tư muốn làm gì chẳng được. Cuối cùng chỉ nhận lại những trận ném đá tơi bời vì thiếu văn hóa, thiếu tôn trọng cộng đồng.
Thiết nghĩ, dù đấy là sở thích cá nhân hay trào lưu xã hội, dù vô tình hay cố ý, một khi những bức ảnh tự sướng đi quá giới hạn, gây hậu quả xấu cho xã hội, đi ngược lại thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa của người Việt thì điều ấy rất đáng chê trách và lên án.
Ngọc Tâm
