Liệu sự kết hợp của K =K và PrEP có thúc đẩy nhanh hơn việc kết thúc đại dịch vào năm 2030 như mong muốn. Bài viết này sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn những băn khoăn đó.
K=K và PrEp giống nhau hay khác nhau?
PrEP (Dự phòng trước phơi nhiễm HIV) sử dụng thuốc kháng vi rút (ARV) để dự phòng lây nhiễm HIV ở người có nguy cơ cao chưa bị nhiễm HIV, giúp phòng ngừa lây nhiễm HIV. PrEP bao gồm việc dùng thuốc kháng virus hay chất ức chế men sao chép ngược nucleoside của HIV (NRTI) để ngăn chặn sự phát triển của virus HIV trong cơ thể người dùng.
Trước khi bắt đầu sử dụng PrEP và tối thiểu 3 tháng/ lần trong thời gian điều trị bằng thuốc, bạn sẽ cần phải xét nghiệm HIV và có kết quả âm tính.
Nếu đã tiếp xúc với HIV hoặc có các triệu chứng cấp tính, người bệnh sẽ phải đợi để chắc chắn rằng mình có kết quả xét nghiệm âm tính trước khi tiếp tục dùng thuốc PrEP. Không được dùng PrEP cho những người đang mắc HIV. Hiện nay trên thế giới có hai loại gốm thuốc uống và PrEp dạng tiêm. Tại Việt Nam, PrEp dạng uống đang được sử dụng tại 26 địa phương. Thuốc PrEP dạng tiêm hiện chưa có.
Thuốc PrEP (Dự phòng trước lây nhiễm)
Còn chiến dịch Không phát hiện = Không lây truyền (thường gọi tắt là K=K) là một thông điệp mới về lợi ích của điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV) với người nhiễm HIV. Nghĩa là một người nhiễm HIV uống thuốc ARV hàng ngày theo chỉ định, đạt được và duy trì tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện sẽ thực sự không có nguy cơ làm lây truyền HIV qua đường tình dục sang cho bạn tình không nhiễm HIV.
K=K là một phong trào do cộng đồng lãnh đạo và phát triển mạnh mẽ gồm những người ủng hộ chương trình phòng, chống HIV/AIDS, các nhà hoạt động, nhà nghiên cứu…đoàn kết để biến K=K thành hiện thực, giúp cho những người nhiễm HIV cải thiện cuộc sống và tăng tốc mục tiêu kết thúc đại dịch AIDS.
K=K và PrEp sự kết hợp mạnh mẽ trong phòng chống HIV/AIDS
Theo đánh giá của TS. Kimberly Green, Giám đốc Chương trình Chăm sóc Sức Khỏe Ban đầu, PATH toàn cầu, tại Việt Nam, chúng tôi nhận thấy Bộ Y tế đã làm rất tốt việc dẫn đầu về thông điệp liên quan đến K=K. K=K có nghĩa là khi bạn đang sống chung với HIV, đang điều trị và ức chế vi rút, bạn không thể lây truyền HIV. Vì vậy đây là một thông điệp rất quan trọng. Và Việt Nam đã có rất nhiều chỉ đạo với chiến dịch K=K ở cấp độ cộng đồng, những người sống chung với HIV, gia đình, nhân viên y tế và các nhà lãnh đạo. Và vì vậy, khi chúng ta nghĩ về K=K – đó là về việc giảm lây truyền HIV nói chung và những người nhiễm HIV có chất lượng cuộc sống tốt nhất.
Nếu bạn đã thực hiện tốt K = K mà thêm vào PrEP nữa thì đó là một sự kết hợp rất tuyệt vời vì lúc đó năng lây truyền bệnh lại càng được giảm nhiều hơn.
Việt Nam có tỷ lệ ức chế virus rất cao ở người nhiễm HIV. Việt Nam được toàn cầu biết đến vì điều đó. Nếu K = K và kết hợp được thêm PrEp thì thực sự đã hỗ trợ cho cộng đồng, những người nhiễm HIV và những người có nguy cơ nhiễm HIV một cách tốt nhất. Khi ấy thấy sự giảm đáng kể về số ca nhiễm HIV mới nói chung. K=K và PrEP như một gói giải quyết tổng thể tuyệt vời về HIV.
Như vậy có thể thế K=K và PrEP là hai chìa khóa rất quan trọng giúp Việt Nam chấm dứt đại dịch HIV/AIDS theo kế hoạch. Tuy nhiên, K = K hay PrEp vẫn cần phải song hành và cùng nhau phát triển để hỗ trợ cho nhau tiến tới chấm dứt đại dịch được tốt hơn.
Để tiếp tục duy trì chiến dịch K = K ở Việt Nam theo PGS, TS Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng Chống HIV/AIDS, Bộ Y tế cần tiếp tục thực hiện truyền thông về K=K và tình trạng trung tính HIV, điều trị là dự phòng. Bên cạnh đó, tiếp tục áp dụng những khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới trong việc tổ chức hệ thống xét nghiệm, điều trị HIV/AIDS và theo dõi kết quả điều trị.
Cùng với đó là tăng cường truyền thông về hiệu quả của điều trị HIV/AIDS để người có hành vi nguy cơ dễ lây nhiễm tiếp cận sớm với các dịch vụ xét nghiệm, điều trị; để cán bộ y tế, người thân, gia đình và cộng đồng không kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV; người nhiễm HIV và người có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV cũng phải tự vươn lên, vượt qua khó khăn, rào cản, không tự kỳ thị chính mình.
Một vấn đề khác cần được quan tâm đó là cải tiến công tác xét nghiện HIV theo hướng thuận lợi cho những người có hành vi nguy cơ cao với các mô hình khác nhau như xét nghiệm tại cộng đồng, qua trang web, tự xét nghiệm để phát hiện sớm nhiễm HIV và được điều trị ARV sớm, hỗ trợ tuân thủ điều trị để bệnh nhân sớm đạt tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện.
