1. Thực trạng chương trình điều trị methadone ở Việt Nam
Chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone được triển khai tại Việt Nam từ năm 2008, hiện đã hỗ trợ hơn 52.000 người bệnh tại hơn 330 cơ sở trên toàn quốc (tính đến tháng 5/2024). Điều trị methadone giúp cải thiện sức khỏe, tinh thần, giảm lây nhiễm HIV và được xã hội, gia đình ủng hộ.
Một bước tiến mới là thí điểm cấp phát methadone nhiều ngày, giúp người bệnh giảm áp lực đi lại và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nhiều địa phương như Nghệ An đã mở rộng cơ sở và điểm cấp phát vệ tinh, tạo thuận lợi trong tiếp cận điều trị. Chính sách này đang được đánh giá hiệu quả, hướng tới mở rộng toàn quốc, cùng với sự hỗ trợ tích cực từ cộng đồng và sự hoàn thiện về cơ sở pháp lý, góp phần đảm bảo tính bền vững của chương trình.
Chương trình điều trị bằng methadone miễn phí là giải pháp hiệu quả, giúp người nghiện ổn định sức khỏe, giảm nguy cơ lây nhiễm và tái hòa nhập cộng đồng.
2. Những lợi ích của chương trình điều trị methadone
Chương trình điều trị methadone đã mang lại nhiều lợi ích như:
- Giảm sử dụng ma túy bất hợp pháp và hành vi nguy cơ: Methadone giúp giảm cảm giác thèm heroin hoặc các chất dạng thuốc phiện khác, giảm tần suất sử dụng ma túy bất hợp pháp, giảm các hành vi tiêm chích - từ đó giảm nguy cơ lây nhiễm HIV, viêm gan B/C.
- Giảm tử vong do quá liều, các biến cố y tế: Những người nghiện ma túy có khả năng tử vong rất cao do sử dụng liều vượt mức, hoặc tiêm chích không an toàn. Chương trình methadone giúp ổn định liều, giảm nguy cơ quá liều.
- Phục hồi sức khỏe tổng thể, cả thể chất lẫn tinh thần: Người bệnh điều trị methadone thường được theo dõi sức khỏe, có hỗ trợ tư vấn, giúp cải thiện khả năng sinh hoạt hàng ngày, giảm căng thẳng, lo âu. Việc được sống gần gia đình và thăm khám tại cơ sở gần cũng giúp tinh thần ổn định hơn.
- Tiết kiệm chi phí cho bệnh nhân và xã hội: Khi người nghiện được hưởng methadone miễn phí, xã hội giảm được những chi phí liên quan đến y tế cấp cứu, điều trị các bệnh lây truyền, chi phí pháp lý liên quan tội phạm, và các hậu quả kinh tế do người nghiện không thể làm việc hoặc bị bệnh nặng.
- Tăng khả năng tuân thủ điều trị: Việc cấp phát nhiều ngày, có cơ sở gần nhà giúp người bệnh duy trì đều đặn thuốc methadone, tránh bỏ thuốc do khó khăn đi lại, công việc hoặc khoảng cách địa lý.
Việc cấp phát nhiều ngày, có cơ sở gần nhà giúp người bệnh duy trì đều đặn thuốc methadone, tránh bỏ thuốc do khó khăn đi lại, công việc hoặc khoảng cách địa lý.
3. Những khó khăn khi thực hiện
Mặc dù đã có những kết quả nhất định, tuy nhiên chương trình điều trị methadone vẫn còn gặp nhiều khó khăn khi thực hiện:
- Tuân thủ liều và kiểm soát sử dụng sai mục đích: Methadone là thuốc hướng thần mạnh, có thể gây lệ thuộc hoặc bị lạm dụng nếu không được quản lý chặt chẽ. Người bệnh không tuân thủ liều hoặc tự ý thay đổi có thể gặp nguy cơ về sức khỏe và tái nghiện. Do đó, cần giám sát y tế thường xuyên và quản lý nghiêm ngặt quy trình cấp phát.
- Khó khăn trong tiếp cận dịch vụ và chi phí phụ trợ: Dù mạng lưới cơ sở điều trị methadone đã được mở rộng, nhưng người nghiện ở vùng sâu, vùng xa vẫn gặp nhiều rào cản như khoảng cách địa lý, chi phí đi lại và thời gian di chuyển. Việc cấp phát methadone nhiều ngày giúp giảm gánh nặng này, tuy nhiên chưa được triển khai rộng rãi tại tất cả các địa phương.
- Kỳ thị và rào cản tâm lý - xã hội: Nhiều người nghiện vẫn phải đối mặt với sự kỳ thị và phân biệt đối xử trong cộng đồng, khiến họ e ngại tham gia hoặc không duy trì điều trị lâu dài. Vì vậy, cần tăng cường truyền thông thay đổi nhận thức, đồng thời phát huy vai trò hỗ trợ của gia đình và cộng đồng trong đồng hành điều trị.
- Nguồn lực và quản lý chương trình: Công tác điều trị methadone đòi hỏi nhân lực y tế đủ năng lực, cơ sở vật chất phù hợp, nguồn cung thuốc ổn định và trang thiết bị giám sát đầy đủ. Hiện nay, nguồn tài chính chủ yếu vẫn dựa vào ngân sách nhà nước và các dự án hỗ trợ quốc gia, quốc tế, do đó cần kế hoạch đảm bảo nguồn lực bền vững để duy trì hiệu quả chương trình trong dài hạn.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Khó khăn trong dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho đồng bào dân tộc miền núi.
