Chuối tiêu xanh cắt lát ăn kèm với các loại rau sống; nấu các món dấm chuối, cá kho chuối, lươn om chuối… Chuối tiêu chín làm sinh tố, kem, bánh chuối, sữa chua dầm chuối... và rất nhiều món tráng miệng khác. Không chỉ là một thức ăn ngon và bổ mà còn là một vị thuốc có tác dụng bồi dưỡng cơ thể và chữa nhiều bệnh. Bộ phận dùng là quả chuối xanh hay đã chín và củ chuối.
Quả chuối chứa nhiều tinh bột, khi chín, tinh bột chuyển thành đường; hàm lượng đường 1-2% trong quả xanh, 15-20% trong quả chín (glucose, fructose, sucroe); các protein là albumin và globulin, được cấu tạo bởi các acid amin cần thiết (arginin, histidin, leucin, lycin, methionin, phenylalanin, tryptophan, valin); lượng dầu béo ít và ít thay đổi khi quả chín. Chuối tiêu còn chứa các nguyên tố vi lượng cần thiết như Ca, Fe, Mg, K, Na, P, I, Al, Zn...; các vitamin: caroten, thiamin, riboflavin, niacin, acid ascobic, acid pantothenic, pyridoxin, biotin, inositol, acid folic; một phần các vitamin này bị mất đi khi nấu hay quả chín. Hương vị quả chuối hình thành khi chuối chín chủ yếu là amyl acetat, amyl butyrat và một số ester khác. Chuối tiêu còn chứa các enzym: amylase, invertase, protease, catalase, peroxidase, phosphatasse, lipase, oxygenase, acid ascobis oxidase và musarin (trong quả). Ngoài ra, còn có serotonin, norepinephrin, dopamin và một số chất khác.
Theo Đông y, chuối tiêu vị ngọt, tính lạnh; vào vị, đại tràng. Tác dụng tư âm, nhuận tràng, nhuận phế, thanh nhiệt, giải độc. Dùng cho người táo bón, sốt nóng khát nước, mụn nhọt, trĩ xuất huyết, tăng huyết áp, bệnh mạch vành, an thai. Vỏ quả chuối chín vị ngọt, chát, tính ôn; tác dụng sát trùng, chỉ tả. Củ chuối: vị ngọt, lạnh; tác dụng thanh nhiệt giải độc. Dịch nhựa chảy ra từ thân hay củ chuối: vị ngọt, chát, tính hàn; tác dụng thanh nhiệt, lương huyết, giải độc. Hằng ngày dùng 50 - 150g (1 - 5 quả), 20 - 30g vỏ chuối; 60 - 120g củ chuối tươi.
Chuối tiêu xanh thái lát sấy khô phòng trị viêm loét dạ dày.
Một số bài thuốc và thực đơn chữa bệnh từ chuối tiêu
Chữa tiểu ra máu: củ chuối tươi 120g, cỏ nhọ nồi 30g. Sắc nước uống trong ngày.
Chữa trĩ ra máu: chuối 2 quả để cả vỏ, nấu chín ăn trong ngày, dùng nhiều lần.
Chữa phế nhiệt, đàm suyễn: củ chuối tươi 60g, rau sam 30g. Giã nát ép lấy nước, đun ấm để uống.
Chữa mụn nhọt ở sống lưng, viêm cơ: củ chuối hay rễ chuối giã nát đắp chỗ đau.
Chữa trúng độc do ăn uống: củ chuối tiêu 200 - 500g thái miếng, sắc đặc lấy 1 bát nước, uống để gây nôn.
Phòng và chữa viêm loét dạ dày: chuối tiêu xanh thái lát, phơi hay sấy ở nhiệt độ dưới 500C, tán bột, ngày uống 20 - 30g.
Chuối luộc: chuối chín 2 - 3 quả để cả vỏ luộc chín, ăn cả vỏ. Dùng tốt cho người bị táo bón, trĩ nội ngoại xuất huyết.
Chuối hấp đường phèn: chuối chín 2 - 3 quả, đường phèn 100g. Chuối cắt đoạn, thêm đường phèn, đun cách thủy cho chín. Ngày 1 - 2 lần. Dùng cho người bị viêm khí phế quản ho khan đờm ít và dính, táo bón.
Chuối xanh muối tiêu: chuối xanh 1 - 3 quả gọt bỏ vỏ thái lát, ăn với chút muối tiêu. Ngày 1 - 2 lần. Dùng cho người bị sốt mất nước, khát, miệng họng khô, táo bón, tăng huyết áp, bệnh mạch vành, xơ vữa động mạch, ho khan đau họng, họng miệng khô khát.
Kiêng kỵ: Không dùng nhiều khi bị tiêu chảy, đầy bụng trướng hơi.