Công việc thầm lặng, nhiều khó khăn
Theo lãnh đạo ngành Y tế, thời gian qua, đội ngũ cô đỡ thôn, bản được tổ chức bài bản, hoạt động rất hiệu quả và là lực lượng cần thiết ở vùng sâu, vùng xa, vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số.
Bởi ở những địa phương này vẫn còn những phong tục tập quán như sinh đẻ tại nhà. Khi đó, chỉ có đội ngũ cô đỡ thôn bản là người địa phương, biết tiếng dân tộc, hiểu được phong tục, tập quán và làm công tác vận động, gần gũi với bà con mới có thể tiếp cận để chăm sóc cho những phụ nữ trong quá trình mang thai, sinh đẻ, cũng như chăm sóc trẻ sơ sinh.
Cô đỡ thôn, bản chăm sóc cho bà mẹ và trẻ em sau sinh. Ảnh: Dương Ngọc.
Tuy nhiên, do đặc thù địa hình miền núi đi lại hiểm trở, bà con lại chủ yếu là người đồng bào, còn nhiều hủ tục trong quan niệm sinh đẻ nên gây ra nhiều khó khăn cho công tác tư vấn, chăm sóc mẹ và bé của đội ngũ cô đỡ thôn, bản.
Từng chia sẻ tâm tư về những khó khăn trong nghề, cô đỡ Vàng Thị Thiêm (ở tỉnh Hà Giang cũ) cho biết, để thuyết phục được sản phụ đi khám và sinh tại trạm y tế không phải là chuyện dễ dàng. Có những hôm chị phải đi bộ cả chục cây số để đến nhà thai phụ thăm khám và tư vấn. Vừa đi vừa về mất cả ngày đường.
Rồi có những đêm đang ngủ, chị nhận được điện thoại nhờ hỗ trợ của sản phụ. Khi ấy, chị phải nhờ chồng chở đi vì đường rừng vắng, nguy hiểm. Những lúc đó, chồng chị đã khuyên chị bỏ nghề vì mỗi tháng phụ cấp chỉ vài trăm nghìn trong khi đi làm thuê vài ngày là được số tiền đó.
Một cô đỡ khác ở tỉnh Sơn La cũng từng trăn trở, địa hình miền núi đi lại rất khó khăn, bản xa nhất cách trạm y tế xã gần 20 cây số. Trong khi đó, phụ cấp xăng xe đi lại không có, ảnh hưởng rất nhiều đến việc triển khai công việc hàng ngày của các cô đỡ tại địa phương.
Cần đãi ngộ xứng đáng để phát huy hơn nữa công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em
Ngày 11/5/2009, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 75/2009/QĐ-TTg quy định về chế độ phụ cấp đối với nhân viên y tế thôn, bản, trong đó quy định: Mỗi thôn, bản được bố trí từ 1 đến 2 nhân viên y tế, căn cứ vào quy mô dân số và địa bàn hoạt động; trong thời gian công tác, nhân viên y tế thôn, bản được hưởng phụ cấp hàng tháng; mức phụ cấp bằng 0,5 và 0,3 so với mức lương tối thiểu chung.
Tuy nhiên, theo lãnh đạo các địa phương, trong giai đoạn hiện nay mức phụ cấp hàng tháng bằng 0,5 và 0,3 so với mức lương cơ sở chưa thực sự đáp ứng để động viên, khuyến khích đội ngũ này hoạt động. Chẳng hạn, nhiều nơi, cô đỡ phải đi cả ngày đường mới tới nơi, rồi chi phí xăng xe, điện thoại liên lạc cũng tốn kém không ít.
Nhiều cô đỡ thôn, bản đã bỏ việc, hoặc không còn nhiệt tình tham gia các hoạt động để làm việc khác lo cuộc sống gia đình, bản thân. Vì vậy, cần có chính sách hỗ trợ tốt hơn cho các cô đỡ thôn, bản, nhằm "giữ chân" và phát huy năng lực của họ.
Để phần nào giải quyết vấn đề này, Bộ Y tế đang dự thảo Nghị định quy định một số chế độ phụ cấp đặc thù đối với công chức, viên chức, người lao động trong các cơ sở y tế công lập, chế độ phụ cấp chống dịch; chế độ hỗ trợ nhân viên y tế thôn, tổ dân phố và cô đỡ thôn, bản.
Tại dự thảo, Bộ Y tế đề xuất mức hỗ trợ hằng tháng đối với nhân viên y tế thôn, tổ dân phố và cô đỡ thôn, bản bằng 0,7 và 0,5 so với mức lương cơ sở. Cụ thể như sau:
Mức 0,7 áp dụng đối với nhân viên y tế thôn, tổ dân phố và cô đỡ thôn, bản làm việc tại thôn có từ 350 hộ gia đình trở lên; các thôn, bản tại các xã vùng khó khăn theo Quyết định số 1010/QĐ-TTg ngày 10/8/2018 của Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn; các tổ dân phố, khu phố có từ 500 hộ gia đình trở lên.
Mức 0,5 áp dụng đối với nhân viên y tế thôn, tổ dân phố và cô đỡ thôn, bản làm việc tại thôn, bản, tổ dân phố còn lại.
Ngoài việc đề xuất tăng nguồn hỗ trợ, các chuyên gia cho rằng, để duy trì đội ngũ cô đỡ thôn, bản, chính quyền các cấp cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực thi các chính sách, chương trình liên quan, đặc biệt là ở tuyến tỉnh; xây dựng và cập nhật các Nghị quyết, kế hoạch hành động và văn bản hướng dẫn cấp quốc gia và cấp tỉnh để hỗ trợ đầy đủ cho việc đào tạo, triển khai, vận hành và duy trì đội ngũ cô đỡ thôn, bản.
Đồng thời tiếp tục huy động thêm hỗ trợ từ các đối tác phát triển, doanh nghiệp và tổ chức xã hội có liên quan, đặc biệt là trong việc xây dựng năng lực cho các cô đỡ thôn, bản ở các tỉnh có nhu cầu.
