Chứng suy giảm trí nhớ

Suy giảm trí nhớ là bệnh diễn ra khá phổ biến hiện nay, đặc biệt đối với những người cao tuổi (NCT)  do sự lão hóa của các tế bào thần kinh, do môi trường sống, stress, rối loạn giấc ngủ... Suy giảm trí nhớ biểu hiện bằng việc hay quên đơn thuần do tuổi tác, nhưng cũng có thể là biểu hiện ban đầu của sa sút trí tuệ là một bệnh do thoái hóa não tiến triển dẫn đến mất trí nhớ và có thể tử vong.

Quá trình phát triển của hệ thần kinh khi đến tuổi chuyển tiếp (49 - 53) là bắt đầu xuất hiện những biểu hiện bệnh của các cơ quan chức năng, trong đó chức năng chung của tế bào thần kinh bị suy giảm. Xuất phát từ sự lão hóa của các tế bào thần kinh dẫn tới rối loạn các phản xạ, nhất là các phản xạ có điều kiện qua các hoạt động tâm lý như chậm chạp, trí nhớ suy giảm, xuất hiện tình trạng run, động tác kém chính xác.

Tạo cho người cao tuổi môi trường sống yên tĩnh, giữ cho không khí gia đình thoải mái để duy trì và tăng cường trí nhớ

- Trí nhớ là sự lưu trữ thông tin trong hệ thống thần kinh trung ương, từ việc ghi nhận thông tin, lưu trữ thông tin cho đến tìm kiếm, truy xuất thông tin mà quá trình phát triển của hệ thần kinh bắt đầu từ trong phôi thai và hoàn chỉnh khi trưởng thành. Do đó, khi càng lớn tuổi, cơ thể càng ít tạo ra các chất trung gian cần thiết cho não hoạt động cho nên trí nhớ giảm đi cùng với sự tăng lên của tuổi tác. Sự suy giảm này chủ yếu là suy giảm về trí nhớ công việc, sự đãng trí, giảm khả năng tập trung và giảm khả năng giữ ý nghĩ lâu dài như quên ngay một việc mình định làm, không nhớ vị trí để đồ vật mình vừa đặt xuống, thường xuyên phải tìm kiếm đồ dùng cá nhân như mũ, chìa khóa, quên hoặc khó nhớ tên người mới gặp.

- Do quá trình lão hóa tạo ra những thay đổi tại vỏ não mà trước hết là những biểu hiện của quá trình thoái hóa ở vỏ não, teo vỏ não ở các vùng khác nhau với những mức độ khác nhau.

- Bình thường, lưu lượng máu qua não vào khoảng 750 - 1.000ml trong một phút, tương đương khoảng 50ml/100g não/phút nhưng ở NCT do các mạch máu não có nhiều thay đổi và nhất là do xơ mỡ động mạch nên đến thiếu máu nuôi não, từ đó làm cho suy giảm trí nhớ tiến triển nhanh hơn.

Suy giảm trí nhớ là tiến triển tự nhiên trong quá trình lão hóa vừa do tình trạng lão hóa ở tế bào não, thoái hóa não, teo não, vừa do tình trạng thiếu máu đến nuôi não tức là tình trạng giảm tưới máu não.

Suy giảm trí nhớ do giảm tưới máu não lâu dài

NCT do quá trình lão hóa của tế bào thần kinh nên bị giảm sút quá trình hưng phấn - ức chế cho nên rất dễ thay đổi tính tình và trở nên khó tính, dễ bị kích động, cáu gắt, rối loạn giấc ngủ, mất ngủ...

Bên cạnh đó còn bị suy giảm khả năng tư duy, tập trung tư tưởng, chậm hiểu, hay quên, quên những chuyện mới xảy ra nhưng lại nhớ những chuyện thời xa xưa.

Ngoài ra, suy giảm trí nhớ còn có thể do các nguyên nhân như: rối loạn tâm thần, nhức đầu, chóng mặt sau khi suy nghĩ nhiều, chứng Parkinson.

Suy giảm trí nhớ do bệnh lý

Các bệnh lý ở hệ thần kinh trung ương cũng làm cho NCT bị suy giảm trí nhớ như chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não, viêm não, rối loạn tiền đình, thiểu năng tuần hoàn não, stress, nghiện rượu, lạm dụng thuốc ngủ...

Trong trường hợp này suy giảm trí nhớ có những biểu hiện sau:

- Quên cách sử dụng đã từng dùng rất thường xuyên.

- Quên những sự kiện đã xảy ra trong quá khứ nhưng vẫn tiếp nhận và duy trì được khả năng nhớ những thông tin mới.

- Hay lặp lại một câu hay một câu chuyện trong cùng một buổi trò chuyện.

Suy giảm trí nhớ do tuổi là một tiến trình tự nhiên của sự lão hóa nên chưa cần thiết phải điều trị bằng thuốc mà chỉ cần áp dụng tích cực các biện pháp điều trị không dùng thuốc, như: phải thường xuyên hoạt động trí não, sống trật tự, có phương pháp, việc nào ra việc ấy, luôn đọc sách, giao tiếp xã hội, luyện trí nhớ, liệt kê danh sách các công việc cần phải làm, lập thời gian biểu cho công việc hằng ngày, làm theo thời gian biểu công việc đã lập, đề ra những mục quan trọng cần chú ý thực hiện...

Khi xác định suy giảm trí nhớ do bệnh lý mới cần thiết điều trị nhưng phải theo hướng dẫn của các bác sĩ chuyên khoa. Nếu phát hiện sớm điều trị kịp thời vẫn có thể khỏi hoặc làm cho quá trình tiến triển của bệnh chậm lại. Do đó, khi trong gia đình có người cao tuổi cần hết sức quan tâm đến sức khỏe tâm thần vì nếu khi thấy người cao tuổi có biểu hiện hay quên cần phải đưa ngay đến cơ sở y tế chuyên khoa để khám xác định nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ để điều trị kịp thời.

 BS. HỒ VĂN CƯNG