Bản thân người viết bài cũng đã từng gặp một bệnh nhân như vậy trong gần 20 năm làm việc trong chuyên khoa mắt. Sau này do làm việc trong phòng khám nhãn khoa - thần kinh, được tiếp xúc với các tài liệu tiếng Anh và trao đổi với các chuyên gia nước ngoài nhiều, những bác sĩ mắt như tôi không thấy lạ lẫm lắm với những đôi mắt như vậy.
Chứng loạn sắc tố mống mắt là gì?
Theo định nghĩa về chứng loạn sắc tố mống mắt, tiếng Anh có tên là heterochromia, xuất hiện sự khác biệt về màu sắc thường là của mống mắt nhưng cũng có thể gặp trên tóc hay da. Loạn sắc tố là do có sự dư thừa hoặc thiếu hụt melanin (chất tạo nên sắc tố). Nó có thể đến từ các lý do di truyền, di truyền thể khảm, bệnh lý bẩm sinh, rối loạn chuyển hóa hay chấn thương.
Melanin có thể tập trung quá mức trên mống mắt - chứng hyperchromic hay giảm độ đậm trên đó - chứng hypochromic. Xét về phạm vi biểu hiện: có những người có hai vùng sắc tố khác nhau trên một mống mắt hoặc mỗi con mắt có một màu mống mắt khác nhau.
Cô gái có hai màu mắt ở Ninh Thuận.
Vì sao bị loạn sắc tố mống mắt?
Trên trang web AAO của Hội Nhãn khoa Hoa Kỳ cũng nhấn mạnh, tật mống mắt dị sắc hay loạn sắc tố mống mắt có thể có ngay sau khi sinh gọi là tật mống mắt dị sắc bẩm sinh. Với nhóm trẻ này, trẻ không hề có biểu hiện bất thường gì về phát triển thị giác cũng như toàn thân, không có than phiền về bất kỳ khó chịu nào. Một loạt các nguyên nhân có thể kể ra: Hội chứng Hornet bẩm sinh; Loạn sắc mống mắt lành tính; Hội chứng Sturge Weber; Hội chứng Waardenburg; Bệnh bạch biến; Bệnh Hischsprung; Hội chứng Bloch-Sulzberger; Bệnh Von Recklinghausen; Bệnh Bourneville; Hội chứng Parry Romberg.
Ngược lại với dị sắc mống mắt bẩm sinh, khi mắc chứng này về già gọi là bệnh dị sắc mống mắt mắc phải. Các nguyên nhân khả dĩ có thể là: Chấn thương mắt; Xuất huyết nội nhãn; Phù viêm do viêm màng bồ đào, viêm mống mắt; Viêm mống mắt dị sắc của Fuch; Hội chứng Hornet mắc phải; Glaucoma có dùng thuốc tra nhỏ kéo dài; Dùng thuốc điều trị glocom có prostaglandine hay thuốc làm dày lông mi; Hội chứng phân tán sắc tố; Bạch tạng thể mắt; Hội chứng Posner Schlossman; Hội chứng lộn mống mắt; U lành và ác của mống mắt; Bệnh đái tháo đường, tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc; Hội chứng Chediak Higashi.
Chẩn đoán và điều trị dị sắc mống mắt
Nếu ai đó bị dị sắc mống mắt ngay từ lúc thiếu nhi thì cần khám bác sĩ mắt ít nhất là một lần. Các bác sĩ mắt sẽ khẳng định xem bạn có mắc dị tật này hay không và truy tìm nguyên nhân đằng sau biểu hiện bề ngoài này. May thay trong đa phần các trường hợp người ta không phát hiện thêm được bất kỳ dị thường nào khác. Nếu ai đó bị bệnh ở tuổi trưởng thành thì nên khám bác sĩ mắt ngay để tìm nguyên nhân khả dĩ cũng như có hướng điều trị sớm. Cần nói rõ rằng, điều trị dị sắc mống mắt phải là điều trị căn nguyên gây ra nó chứ không phải là trả lại màu sắc bình thường cho mống mắt hay mục đích thẩm mỹ.
Khi có bất thường về màu sắc mống mắt, cần đi khám bác sĩ.
Trong thực hành bệnh viện chuyên khoa mắt và thần kinh rất quan tâm đến hội chứng Horner hay còn gọi là hội chứng liệt giao cảm mắt với các biểu hiện chính là co đồng tử một bên, dị sắc mống mắt, sụp mi, giảm tiết mồ hôi nửa mặt, thụt nhãn cầu - lõm mắt. Nhánh giao cảm chi phối mắt xuất phát từ đám rối thần kinh giao cảm lớn ở vùng cổ, ngực, mặt thuộc hệ thần kinh tự chủ. Do vậy các bệnh lý đầu mặt cổ, đỉnh phổi, cột sống có ảnh hưởng đến đám rối giao cảm này sẽ gây ra một số biến loạn tại mắt. Truy tìm nguyên nhân sâu xa gây ra hội chứng này có thể liệt kê 20 bệnh và hội chứng khác nhau thuộc các định khu giải phẫu: thần kinh trung ương, bệnh lý trước hạch, bệnh lý sau hạch.
Không chỉ ở người, trên một số loài vật người ta cũng quan sát thấy có rối loạn tương tự về màu sắc mống mắt và kích thước đồng tử mà nguyên nhân phần lớn là do chấn thương.
