Cây hà diệp liên còn có tên là hạn hà thảo, sen cạn (lá nhìn hơi giống lá sen). Là một loại cây thảo mọc leo hoặc không leo, sống hàng năm. Lá có cuống dài đính ở giữa phiến lá tròn, mép nguyên, mặt trên màu lục nhạt, mặt dưới trắng mốc. Hoa mọc ở nách lá, màu vàng, vàng cam hay đỏ, 5 cánh hoa không bằng nhau. Quả lớn, chứa 3 hạt. Hà diệp liên được trồng nhiều nơi để làm cảnh, làm rau ăn và làm thuốc. Cây được trồng ở vườn, dọc hàng rào. Hoa nở vào tháng 5 - 9. Nhiều địa phương bà con lấy lá non ăn sống hoặc nấu súp với khoai tây. Nụ hoa và quả xanh dùng ngâm giấm làm gia vị, có mùi vị như rau cải xoong, ăn rất ngon miệng.
Bộ phận làm thuốc là toàn cây, có thể thu hái quanh năm.
Một số bài thuốc thường dùng
Bài 1: Chữa tiểu tiện khó khăn: Lá hà diệp liên 20 - 30g, sắc với 500ml nước, còn lại 200ml, chia 2 lần uống trong ngày, sau khi ăn từ 2 giờ. Có thể dùng nước sắc này để súc miệng giúp bảo vệ chân răng được chắc hơn.
Bài 2: Chữa chứng rụng tóc: Hoa hà diệp liên 100g, hạt tươi 100g, rửa sạch cho vào ấm đổ 1000ml nước, sắc còn 300ml. Lấy nước thuốc đã sắc xoa vào tóc ngày 1 lần giúp cho tóc mọc nhanh hơn.
Bài 3: Chữa ho do lạnh: Lá hà diệp liên tươi 20 - 30g hoặc hạt hà diệp liên 2 - 3g, giã nhỏ, hãm với 100ml nước sôi trong 5 - 10 phút. Chia 2 - 3 lần uống sau bữa ăn. Có thể thêm ít đường hoặc chất thơm cho dễ uống.
Bài 4: Chữa táo bón: Quả hà diệp liên đã chín, phơi khô 0,6 - 1g nghiền thành bột, trộn với đường hoặc mật ong, uống trước khi đi ngủ. Có thể dùng quả tươi nghiền nát, lấy 1 - 3 thìa cà phê nước quả, thêm để uống. 10 ngày một liệu trình.
Bài 5: Chống viêm chân răng, giúp chân răng được chắc khỏe: Lá hà diệp liên một nắm sắc với 500ml nước, còn lại 200ml, chia 2 lần để súc miệng sáng tối trước khi đi ngủ.
Chú ý: Hà diệp liên có thể gây kích ứng trên niêm mạc dạ dày, người viêm loét dạ dày cần thận trọng khi dùng. Để bài thuốc đem lại hiệu quả cần được bắt mạch kê đơn.
Bác sĩ Trần Thị Hải
