Dứa gai còn có tên là dứa dại, dứa gỗ. Là loại cây nhỏ, cao 1 - 2m, thân có rễ phụ dài. Lá mọc tập trung ở ngọn, hình dải hẹp, cứng, mép và gân giữa có gai cứng. Cụm hoa gồm hoa đực và hoa cái. Quả to khi chín màu vàng.
Theo kinh nghiệm dân gian, nhiều bộ phận của cây dứa dại được sử dụng làm thuốc, rễ thu hái quanh năm. Loại rễ non chưa bám đất càng tốt, đào về rửa sạch, thái mỏng, phơi khô. Ngọn non thu hái vào mùa xuân, dùng tươi hay sấy khô.
Theo y học cổ truyền, lá dứa gai có vị đắng cay, thơm, có tác dụng sát khuẩn, hạ nhiệt làm long đờm, lợi niệu. Rễ dứa gai được sử dụng làm thuốc nhiều hơn, có vị ngọt nhạt, tính mát, công hiệu lương huyết, lợi tiểu. Ngoài ra, hoa vị ngọt, tính lạnh, có công dụng thanh nhiệt, lợi thủy, trừ thấp nhiệt, chỉ nhiệt tả.
Một số bài thuốc theo kinh nghiệm
Bài 1: Chữa đau đầu mất ngủ: Rễ dứa gai 20g, sao thơm, cho vào ấm đổ 500ml nước sắc nhỏ lửa còn 300ml nước chia 2 lần uống trong ngày. Uống thuốc còn ấm, 15 ngày 1 liệu trình.
Bài 2: Hỗ trợ điều trị sỏi tiết niệu: Rễ dứa gai hoặc quả dứa gai 12g, hạt quả chuối hột 12g, rễ cỏ tranh 12g, bông mã đề 10g, kim tiền thảo 20g, rễ cây lau 12g. Tất cả cho vào ấm đổ 800ml nước sắc nhỏ lửa còn 300ml nước chia 2 lần uống trong ngày. Uống thuốc trước bữa ăn, 15 ngày một liệu trình.
Bài 3: Chữa tiểu buốt, tiểu ít do nóng: Rễ dứa gai 20g, rễ dứa thơm 20g, cho vào ấm đổ 700ml nước sắc nhỏ lửa còn 300ml nước chia 3 lần uống trong ngày, 15 ngày 1 liệu trình.
Bài 4: Hỗ trợ điều trị viêm cầu thận, phù thũng: Rễ dứa gai 8g (nướng qua), vỏ cây đại (sao vàng), rễ si, rễ cau non, hương nhu, tía tô, hoắc hương mỗi thứ 8g, hậu phác 12g tất cả thái nhỏ; sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm 2 lần, 5 ngày 1 liệu trình.
Bài 5: Thanh tâm giải nhiệt: Dùng ngọn non dứa gai 20g, xích tiểu đậu 12g, đăng tâm thảo 12g, búp tre 1 nắm sắc uống. Tất cả cho vào ấm đổ 500ml nước sắc còn 200ml chia 2 lần uống trong ngày, 5 ngày một liệu trình.
Bài 6: Chữa ho do cảm mạo: Dùng hoa dứa gai 12g, đổ 500ml nước, chia 3 lần uống trong ngày. Uống thuốc còn ấm, uống liền 3 ngày.
Bác sĩ Nguyễn Thúy Anh
