Đau thắt lưng y học cổ truyền gọi “yêu thống”, thuộc phạm vi chứng tý. Người bệnh có triệu chứng đau một bên hoặc cả hai bên thắt lưng, đau âm ỉ, có khi đau nhói, hoặc cảm giác đau nhức, lạnh tê, có thể lan sang vùng mông, đau tăng lên khi lao động hoặc thời tiết thay đổi. Trường hợp nặng, cột sống vẹo về một bên, co rút cơ thắt lưng, đau lan tới chi dưới. Bệnh hay tái phát, gây hạn chế hoạt động thắt lưng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Người bị đau thắt lưng có thể đau một hoặc cả hai bên thắt lưng, đau âm ỉ, có khi đau nhói, lạnh tê, đau lan sang vùng mông.
Có nhiều nguyên nhân gây đau lưng: Do phong hàn thấp; Do lao động quá sức, sai tư thế; Do thoái hóa đốt sống, dị dạng đốt sống; Do công năng can thận suy giảm... Ngoài ra, một số bệnh về tiết niệu, sinh dục... cũng gây đau lưng. Bài viết này xin giới thiệu cách xoa bóp bấm huyệt tại nhà, tác dụng thông kinh lạc, hết sưng, giảm đau hỗ trợ điều trị đau thắt lưng mạn để bạn đọc tham khảo.
Người bệnh nằm sấp trên giường cứng. Người chữa thực hiện các thao tác sau:
1. Từ đốt xương ngực số 1 đến khớp xương hông dùng phép xoa day: Người chữa dùng gốc bàn tay hoặc ô mô ngón tay út hơi ấn xuống da người bệnh và day theo vòng tròn. Thao tác chậm, làm mạnh hay nhẹ tùy thuộc tình trạng đau của người bệnh. Làm 3 lượt.
2. Người chữa nắm hờ hai bàn tay đấm kích đốc mạch từ huyệt đại chùy đến trường cường, khi đấm vào vùng thắt lưng dùng lực mạnh phù hợp với tình trạng đau của người bệnh, kết hợp bảo bệnh nhân ho.
3. Kéo giãn cột sống thắt lưng: Người bệnh hai tay nắm đầu giường. Người thao tác đứng phía dưới chân người bệnh, cầm 2 cổ chân người bệnh từ từ kéo giãn xuống trong khoảng 1 phút, sau đó dùng ngón cái day vào chỗ đau của người bệnh khoảng 1 phút.
4. Người chữa một tay nắm vào đùi bên chân đau của người bệnh nâng lên cao và về sau, dùng gốc bàn tay kia day lăn ở điểm ấn đau và quanh chỗ đau khoảng 3 phút.
5. Nắm véo cơ hai bên cột sống thắt lưng, véo huyệt a thị khoảng 2 phút: Người chữa dùng ngón cái và 4 ngón còn lại kẹp giữ vị trí cần tác động đồng thời vê đi vê lại.
6. Day ấn các huyệt thận du, chí thất, ủy trung, thừa sơn mỗi huyệt khoảng 2 phút.
7. Người chữa xoa hai lòng bàn tay vào nhau cho nóng lên rồi áp vào hai bên thắt lưng người bệnh trong khoảng 3 phút.
Lưu ý: Nên thực hành xoa bóp huyệt đều đặn mỗi ngày một lần, mỗi lần 20 phút. Có thể kết hợp dùng muối rang nóng hoặc lá ngải cứu sao nóng với dấm chườm vào chỗ đau hằng ngày để tăng hiệu quả điều trị.
Khi đau cấp, người bệnh cần nằm nghỉ trên giường cứng (nằm ngửa, chân hơi co). Nếu đau nhiều cần dùng thuốc giảm đau.
Nắm véo cơ hai bên cột sống thắt lưng giúp thư giãn cơ, giảm đau lưng.
Để phòng đau thắt lưng, không nên nằm ngủ ở nơi gió lạnh, ẩm thấp, không nằm đệm mềm, giường lò xo. Lao động vừa sức, bảo đảm tư thế đúng khi đứng, ngồi, mang vác hay nhấc vật nặng. Nếu phải ngồi lâu, thường xuyên đứng lên và làm các động tác thể dục giữa giờ. Điều trị kịp thời các bệnh lý ở cột sống. Tập các bài tập tăng cường sự dẻo dai của các khối cơ lưng cạnh cột sống, tăng sự mềm mại của cột sống. Người bị đau thắt lưng không nên tập các môn thể thao phải vận động quá mức như: tennis, bóng chuyền, golf. Đảm bảo chế độ ăn đủ canxi và vitamin D để giúp cho xương khỏe mạnh. Kiểm soát trọng lượng cơ thể, tránh thừa cân béo phì làm tăng áp lực khiến cột sống bị thoái hóa sớm và dễ tổn thương.
Vị trí huyệt
Đại chùy: Nằm giữa đốt sống cổ 7 và đốt sống ngực 1.
Trường cường: Chỗ lõm sau hậu môn và trước đầu xương cụt 0, 3 tấc.
Thận du: Dưới mỏm gai đốt sống thắt lưng 2 sang ngang 1,5 tấc.
Chí thất: Từ huyệt thận du đo sang ngang 1,5 tấc.
Ủy trung: Chính giữa nếp lằn khoeo chân.
Thừa sơn: Ở giữa đường nối huyệt ủy trung và gót chân, dưới huyệt ủy trung 8 tấc, ngay chỗ lõm giữa 2 khe cơ sinh đôi ngoài và trong.